Đây là một trong những ý kiến phát biểu đáng chú ý của đại biểu Trần Văn Lâm, đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bắc Giang tại hội trường Quốc hội ngày 2/11.
 |
Ông Trần Văn Lâm, đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bắc Giang |
Theo đại biểu Trần Văn Lâm, nửa nhiệm kỳ đã qua, đất nước ta đã vững vàng vượt qua nhiều sóng gió, thách thức và đang sẵn sàng bước vào giai đoạn phát triển mới. Góp phần làm nên những kết quả đó có sự đóng góp rất quan trọng của công tác quản trị ngân sách và thực thi chính sách tài khóa. Điều hành chính sách tài khóa thời gian qua vừa góp phần quan trọng bảo đảm ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, vừa hỗ trợ phục hồi sản xuất kinh doanh, thúc đẩy tăng trưởng, tăng cường kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội, tạo nền tảng cho sự phát triển đất nước cả trước mắt và lâu dài. Sự phối hợp với chính sách tiền tệ cũng đồng bộ, hiệu quả. Trong đó chính sách tài khóa thành công cơ bản, song cũng còn những băn khoăn, trăn trở.
Về thu ngân sách, đại biểu cho rằng, trong bối cảnh dịch bệnh phức tạp, kinh tế có lúc đình đốn, kết quả đạt được những năm qua là một nỗ lực rất lớn. Song, thực tế cho thấy nhiều chính sách thu biểu hiện sự lạc hậu, bất cập nhưng chậm được xem xét, điều chỉnh.
Ví dụ như thuế thu nhập cá nhân hiện hành với các quy định về khởi điểm thu nhập chịu thuế, việc phân chia bậc lũy tiến hay mức chiết trừ gia cảnh không được cập nhật theo biến động của mức lương tối thiểu, của giá cả, của lạm phát. Có nội dung lạc hậu cả chục năm và đây là những bất cập rất lớn. Hay thuế GTGT được coi là sắc thuế tiên tiến hiện đại, song cũng có không ít vấn đề. Mặc dù số thu lớn nhưng số hoàn cũng lớn, năm 2022 thu 390.000 tỷ hoàn 150.000 tỷ, tức 38%, năm 2023 ước thu 365.000 tỷ hoàn tới 160.000 tỷ tức 44%, năm 2024 cho vay từ dự toán thu 390.000 tỷ hoàn 171.000 tỷ, tức 43%.
“Điều đáng nói, quy trình hành thu phức tạp, tốn kém diễn ra ở rất nhiều khâu trung gian, thu rồi khấu trừ, thu lại phải khoản, chi phí cho thu lại chi phí cho hoàn nhưng kết cục ngân sách chẳng được bao nhiêu và quá trình này cũng còn làm gia tăng nguy cơ rủi ro, sai phạm, gian lận, thất thu ngân sách. Đây là vấn đề cần được xem xét, giải quyết căn cơ”, đại biểu Trần Văn Lâm chia sẻ.
Về vai trò chủ đạo của ngân sách trung ương, theo đại biểu, đây là yêu cầu trong Luật Ngân sách, nhưng thực tế thời gian qua vai trò này liên tục giảm. Thể hiện qua tỷ lệ số thu ngân sách trung ương được hưởng liên tục đà suy giảm, đến nay chưa có giải pháp khắc phục. Hiện tại nhiều khoản chi thuộc trách nhiệm của ngân sách trung ương nhưng phải trông chờ vào sự đóng góp của ngân sách địa phương.
Về bội chi, theo báo cáo của Chính phủ, bội chi ngân sách tính trên GDP luôn được duy trì trong giới hạn an toàn. Thực tế, bội chi thực hiện luôn thấp hơn dự toán, kết quả này có yếu tố tích cực, làm tăng hệ số an toàn cho nợ quốc gia. Song ở khía cạnh khác, vốn đầu tư không thể giải ngân nên không thực hiện vay, nhất là đối với nguồn vốn ODA, làm giảm bội chi. Đây lại là yếu tố không tích cực vì không hoàn thành kế hoạch đầu tư sẽ ảnh hưởng tới tiềm năng tăng trưởng cả hiện tại và giai đoạn sau. Đề nghị Chính phủ lưu ý vấn đề này để quyết liệt điều hành thực hiện các kế hoạch kinh tế, tài chính đem lại bảo đảm hiệu quả cho thời gian tới.
Về sử dụng các công cụ tài khóa vĩ mô, đại biểu cho rằng, thời gian qua, Chính phủ, Quốc hội đã sử dụng linh hoạt đồng bộ khá hiệu quả, phù hợp với tình hình tại từng thời điểm. Tuy nhiên, nhiều biện pháp đặt ra còn mang tính tình thế ứng phó, trong đó chứa đựng không ít mâu thuẫn mà chưa phải là những biện pháp thực sự căn cơ, bền vững. Mặt khác, chính sách đề ra để ứng phó bối cảnh, tình hình dịch bệnh phức tạp khi thế giới và trong nước xáo trộn nhiều bề. Nay đã khác, dịch bệnh đã qua, tình hình trở lại quỹ đạo bình thường cũng cần phải thay đổi cho phù hợp.
