Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng khẳng định, Việt Nam không còn là một nước đói nghèo và kém phát triển mà đã lớn mạnh và sẽ lớn mạnh hơn nữa. Ảnh: Lê Tiên
Có thể nói rằng lúc này, nước ta có vị thế và nền tảng kinh tế - xã hội để xây dựng một quốc gia cường thịnh vì hạnh phúc nhân dân như lời Bác Hồ đã dặn: "Nếu nước độc lập mà dân không hưởng hạnh phúc tự do, thì độc lập cũng chẳng có nghĩa lý gì".
Để có được vị thế và nền móng ấy là quá trình dài xây dựng và phát triển, kế thừa và phát huy những thành tựu to lớn quan trọng, có ý nghĩa lịch sử của gần 35 năm đổi mới. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, đất nước đã tiến rất nhanh trên con đường phát triển bền vững, dựa trên 3 trụ cột kinh tế - xã hội - môi trường. Từ một nước nông nghiệp lạc hậu, Việt Nam đã trở thành quốc gia có thu nhập trung bình, thuộc nhóm có tốc độ tăng trưởng kinh tế cao trên thế giới với chất lượng tăng trưởng ngày càng được cải thiện. Nhìn lại năm 2019, kết quả phát triển kinh tế - xã hội đạt được là toàn diện trên hầu hết các lĩnh vực, hoàn thành toàn bộ các chỉ tiêu kinh tế - xã hội Quốc hội giao, trong đó có đến 7/12 chỉ tiêu vượt mức kế hoạch đề ra. Đặc biệt, 2019 là năm thứ hai liên tiếp trong giai đoạn 2016 - 2020, tăng trưởng kinh tế đạt trên 7% và năm thứ tư liên tiếp đạt xuất siêu, trong đó năm 2019 xuất siêu gần 10 tỷ USD.
Thành quả phát triển kinh tế - xã hội đã mang lại những thay đổi rõ nét cho đất nước, lan tỏa mạnh mẽ, nâng cao mức sống, chất lượng sống của người dân trên mọi miền Tổ quốc. Bộ Kế hoạch và Đầu tư, cơ quan tham mưu tổng hợp chiến lược của Đảng và Nhà nước luôn ý thức rằng người dân là trọng tâm của phát triển, mọi chính sách hướng tới hạnh phúc của người dân.
Việt Nam không còn là một đất nước đói nghèo và kém phát triển mà đã lớn mạnh và sẽ lớn mạnh hơn nữa. Tại buổi làm việc đầu năm nay với Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã chia sẻ tầm nhìn đến năm 2030, Việt Nam sẽ thuộc nhóm trên của các nước có thu nhập trung bình cao. Việt Nam có tầm nhìn và bước đi để hiện thực hóa khát vọng trở thành một quốc gia phát triển thịnh vượng, phồn vinh, nơi người dân được hưởng cuộc sống hạnh phúc.
Mục tiêu ấy không hề đơn giản, trong một bối cảnh mà vượt bẫy thu nhập trung bình đã là thách thức lớn đối với Việt Nam. Cụm từ “khát vọng hùng cường” được Bộ trưởng nhắc đến nhiều lần, phải chăng đó chính là cốt lõi để chúng ta hành động vì mục tiêu, thưa Bộ trưởng?
Dân tộc Việt Nam suốt chiều dài lịch sử đã khẳng định ý chí quật cường, bản lĩnh vươn lên mạnh mẽ, không khuất phục trước khó khăn. Ngay sau khi giành được độc lập, trong thư gửi các em học sinh, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã gửi gắm khát vọng về một Việt Nam có thể “bước tới đài vinh quang để sánh vai với các cường quốc năm châu”. Lời cuối trong Di chúc, Bác cũng mong mỏi: “Toàn Đảng, toàn dân ta đoàn kết phấn đấu, xây dựng một nước Việt Nam hoà bình, thống nhất, độc lập, dân chủ và giàu mạnh”. Việt Nam đã hòa bình, thống nhất, độc lập, nền dân chủ được củng cố và phía trước là con đường để thực hiện mong ước, khát vọng của Bác Hồ về một Việt Nam “giàu mạnh”. Khát vọng đất nước hùng cường, giàu mạnh của Chủ tịch Hồ Chí Minh được các thế hệ người Việt Nam gìn giữ, nuôi dưỡng trở thành động lực và hành động thôi thúc chúng ta trăn trở, suy nghĩ và hiện thực hóa ước mơ xây dựng đất nước cường thịnh.
Tình hình khu vực, thế giới dự báo tiếp tục có những biến động khó lường; tăng trưởng kinh tế, thương mại, đầu tư quốc tế tiếp tục xu hướng giảm; cạnh tranh chiến lược, căng thẳng địa chính trị, xung đột thương mại giữa một số quốc gia, nền kinh tế lớn diễn biến phức tạp, chủ nghĩa bảo hộ gia tăng, biến đổi khí hậu và môi trường xuống cấp... đều có thể tác động mạnh đến Việt Nam, quốc gia có độ mở của nền kinh tế lớn. Sự thay đổi nhanh chóng của khoa học công nghệ với sự xuất hiện của nhiều công nghệ chưa từng có đang tạo ra những thay đổi mạnh mẽ đến tư liệu sản xuất, phương thức quản lý và vận hành nền kinh tế, hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, mang lại cơ hội và cả thách thức cho những nước đang phát triển như Việt Nam. Để chúng ta bắt kịp, tiến cùng với các quốc gia phát triển khác trong tiến trình phát triển, đòi hỏi phải nắm lấy cơ hội, vượt qua thách thức, nếu không sẽ không bắt kịp xu thế phát triển của thời đại.
Thế và lực của nước ta mặc dù đã mạnh hơn trước nhưng nội tại nền kinh tế còn tiềm ẩn nhiều rủi ro như năng suất lao động và chất lượng nguồn nhân lực còn thấp, khả năng làm chủ công nghệ còn hạn chế, kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội vẫn chưa đáp ứng yêu cầu, năng lực cạnh tranh quốc tế của nền kinh tế nói chung và nhiều ngành, lĩnh vực, sản phẩm chủ yếu chưa mạnh. Các vấn đề xã hội, môi trường còn tiềm ẩn nhiều rủi ro và nguy cơ. Nguy cơ mắc bẫy thu nhập trung bình và tụt hậu của nền kinh tế vẫn đang hiện hữu.
Trong bối cảnh này, không phát triển nhanh với khát vọng, mục tiêu thịnh vượng sẽ rơi vào bẫy thu nhập trung bình, tụt hậu, nhưng phát triển nhanh về kinh tế phải đi cùng phát triển văn hóa và xã hội để bảo đảm phát triển bền vững. Khát vọng hùng cường của dân tộc, của mỗi người không phải là nói cho hoa mỹ, đó chính là động lực quan trọng hàng đầu để tiếp sức vượt qua khó khăn, thách thức, đi đến mục tiêu cuối cùng là hạnh phúc của nhân dân.
Hiện thực hóa khát vọng phát triển phải bằng những cơ chế, chính sách cụ thể. Khát vọng hùng cường cần được thể hiện trong Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2021 - 2030 như thế nào, thưa Bộ trưởng?
Trong bối cảnh nguy cơ rơi vào bẫy thu nhập trung bình là hiện hữu, chiến lược giai đoạn tới cần hướng Việt Nam trở thành quốc gia công nghiệp hiện đại, phát triển nhanh và bền vững, vượt qua bẫy thu nhập trung bình, phấn đấu thuộc nhóm trên của các nước có mức thu nhập trung bình cao, thu hẹp khoảng cách với các quốc gia khác… Các chính sách, giải pháp và tổ chức thực hiện phải sáng tạo, quyết liệt, thể hiện nhiệt huyết, quyết tâm cao và bảo đảm khả thi.
Chiến lược phải giúp chúng ta tận dụng bằng được các cơ hội đem lại, dù là nhỏ nhất. Khi tài nguyên, lao động giá rẻ không còn là lợi thế, cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang đặt ra những yêu cầu mới đối với công cuộc phát triển của các quốc gia trên thế giới thì điều cần làm ngay và nhanh nhất có thể là phải chuyển đổi sang mô hình tăng trưởng dựa trên tri thức, khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, trình độ lao động và kỹ năng quản lý tốt. Phải chú trọng các nhân tố thúc đẩy tăng năng suất lao động như thay đổi nhanh cơ cấu lao động, quản lý hiệu quả các luồng dân di cư từ nông thôn ra thành thị…, sử dụng hiệu quả mọi nguồn lực, phát huy trí tuệ sáng tạo của con người Việt Nam và thành tựu khoa học công nghệ của nhân loại. Nắm bắt kịp thời xu hướng dịch chuyển ngành nghề, nguồn lực trên thế giới, từ đó tranh thủ, tận dụng tối đa các cơ hội, đi tắt đón đầu để bắt kịp các quốc gia phát triển trên thế giới…
Bên cạnh những động lực phát triển đã chỉ ra từ giai đoạn trước, vấn đề mới cần được tập trung trong định hướng 10 năm tới là phát triển mạnh mẽ khoa học công nghệ và con người - chìa khóa để Việt Nam có lực đẩy mới cho phát triển. Các tổ chức quốc tế đã khuyến nghị, nếu nước ta không tận dụng nhanh lợi thế từ yếu tố con người trong giai đoạn 10 năm tới thì từ năm 2030 Việt Nam sẽ chuyển sang giai đoạn già hóa dân số - một thách thức mới, khó khăn hơn. Bên cạnh thể chế, kết cấu hạ tầng, nguồn nhân lực, đột phá chiến lược của giai đoạn tới cần bao hàm những yếu tố mới này. Tuy nhiên, cần lồng ghép ra sao để không thành quá nhiều đột phá, tập trung được nguồn lực thực hiện.
Đồng thời, để đạt được mục tiêu phát triển bền vững, cơ chế, chính sách hỗ trợ người yếu thế cần được lồng ghép trong các chiến lược, kế hoạch phát triển đất nước. Với quyết tâm đi đầu trong đổi mới, sáng tạo và cải cách, Bộ Kế hoạch và Đầu tư sẽ tiếp tục thực hiện tốt vai trò tham mưu, hoạch định, thiết kế chính sách phát triển có tầm nhìn, hài hòa giữa phát triển kinh tế với phát triển xã hội, mọi chính sách đều hướng về người dân, tạo sinh kế bền vững, đặc biệt đồng hành và chia sẻ với những người yếu thế.
Khu vực tư nhân lớn mạnh, cùng với khu vực doanh nghiệp nhà nước hiệu quả hơn sẽ góp phần giúp nền kinh tế phát triển bền vững, thịnh vượng. Ảnh: Lê Tiên
Sau gần 35 năm đổi mới, đội ngũ doanh nhân đã có những đóng góp không nhỏ vào công cuộc xây dựng đất nước, góp phần đưa đất nước thoát nghèo, đạt được thành quả như ngày hôm nay. Với Nghị quyết số 10-NQ/TW được Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII ban hành ngày 3/6/2017, khu vực kinh tế tư nhân đã được xác định là một động lực quan trọng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Thực tế minh chứng sức mạnh và vị thế của mỗi quốc gia phụ thuộc trước hết vào sức mạnh kinh tế, doanh nghiệp và doanh nhân là lực lượng tạo nên sức mạnh đó. Để tận dụng được cơ hội của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, không thể thiếu vai trò của doanh nghiệp công nghệ, khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo.
Nhận thức điều này, Chính phủ không ngừng nỗ lực cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh với những tư tưởng đổi mới rất mạnh mẽ. Nhiều chính sách hỗ trợ hướng tới khối doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV), nhất là sau khi Luật Hỗ trợ DNNVV được ban hành. Khu vực doanh nghiệp ngày càng lớn mạnh, đóng góp nhiều hơn cho sự phát triển kinh tế.
Tuy nhiên, bên cạnh sự đóng góp chung của toàn bộ khu vực doanh nghiệp, thì muốn quốc gia hùng cường, rất cần những doanh nghiệp, những tập đoàn kinh tế hùng mạnh, không chỉ trong phạm vi quốc gia, mà còn đạt đến tầm cỡ khu vực và thế giới. Việt Nam đặc biệt thiếu các doanh nghiệp quy mô lớn - một trong những yếu tố hạn chế khả năng kết nối của khu vực doanh nghiệp Việt Nam với các chuỗi giá trị toàn cầu. Đối với các doanh nghiệp lớn hiện nay, mặc dù được xếp hạng là doanh nghiệp lớn, nhưng quy mô trung bình còn nhỏ bé hơn rất nhiều so với mức trung bình tại các quốc gia trong khu vực.
Kinh nghiệm của nhiều quốc gia công nghiệp hóa thành công đều có vai trò dẫn dắt của các doanh nghiệp lớn, tập đoàn xuyên quốc gia, là đầu tàu trong phát triển khoa học công nghệ của nhiều ngành công nghiệp, tạo ra thị trường, tạo việc làm, lôi kéo DNNVV tham gia sản xuất, cung ứng sản phẩm, dịch vụ hỗ trợ. Nếu không có những doanh nghiệp, tập đoàn kinh tế mạnh thì quốc gia đó khó vươn lên thành cường quốc, khó có khả năng dẫn dắt thị trường, thậm chí thua ngay trên sân nhà. Trong thời đại của chuỗi giá trị, của hội nhập và liên kết toàn cầu như hiện nay, các tập đoàn kinh tế lớn có sức mạnh dẫn dắt, lan tỏa, thúc đẩy, lôi kéo các thành phần kinh tế khác phát triển, hưởng lợi theo. Do đó, cần có chính sách và giải pháp vượt trội thúc đẩy mạnh mẽ sự phát triển của các doanh nghiệp, tập đoàn này sớm trở thành động lực cho phát triển đất nước.
Tôi đã nhìn thấy ở nhiều doanh nhân, dù quy mô lớn hay nhỏ, thấm đẫm tinh thần dân tộc, nhiệt tâm trái tim muốn cống hiến, khát khao muốn làm những điều tốt đẹp cho đất nước, khát vọng khẳng định vị trí của Việt Nam trên bản đồ thế giới trong nhiều lĩnh vực, như công nghệ, công nghiệp ô tô, hay nông nghiệp... Nếu có chính sách phù hợp để những doanh nghiệp này lớn mạnh hơn, họ sẽ là nền tảng làm cho đất nước hùng cường.
Song song với hỗ trợ, tạo điều kiện cho những tập đoàn kinh tế lớn trở nên hùng cường, đủ sức cạnh tranh quốc tế, cũng cần truyền khát vọng lớn lên vào những DNNVV, doanh nghiệp khởi nghiệp. Khu vực tư nhân lớn mạnh, cùng với khu vực doanh nghiệp nhà nước hiệu quả hơn sẽ góp phần giúp nền kinh tế phát triển bền vững, thịnh vượng.
Nhân dịp đầu năm mới, Bộ trưởng có thông điệp gì gửi tới độc giả Báo Đấu thầu và cộng đồng doanh nhân Việt Nam?
Đất nước đang ở thời khắc vô cùng quan trọng. Năm 2020 đánh dấu 90 năm ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam (3/2/1930 - 3/2/2020) và 75 năm thành lập nước (2/9/1945 - 2/9/2020). Dưới sự lãnh đạo của Đảng, đất nước đã có những mốc son chói lọi, đạt được những thành tựu phát triển kinh tế - xã hội quan trọng, đời sống người dân ngày càng ấm no, hạnh phúc. Năm 2020 cũng là năm cuối thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 2016 - 2020, Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2011 - 2020, xây dựng Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 2021 - 2025 và Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2021 - 2030, chuẩn bị cho đại hội đảng bộ các cấp tiến tới Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng. Những văn kiện này sẽ trở thành kim chỉ nam cho chặng đường phát triển phía trước.
Chuẩn bị cho một hành trình mới, mỗi người dân nếu đều giữ trong mình khát vọng xây dựng đất nước hùng cường, coi khát vọng phát triển đất nước là khát vọng lớn lao nhất, tôi tin tương lai của đất nước sẽ như chúng ta định hình. Tương lai ấy chính là dành cho con em chúng ta, cho thế hệ tương lai có thể ngẩng cao đầu, được hưởng cuộc sống sung túc, hạnh phúc, tự hào sánh vai với cường quốc năm châu.
Trên mặt trận kinh tế, mỗi doanh nhân là người lính xung kích, cần có tinh thần dân tộc, lòng tự hào, tự tôn dân tộc, mãnh liệt khát vọng hùng cường, cho chính doanh nghiệp mình và cho đất nước. Trước hết là có ý thức đổi mới sáng tạo, ứng dụng công nghệ hiện đại, nâng cao năng lực cạnh tranh, tạo ra nhiều của cải, đóng góp nhiều hơn cho xã hội, sau là vươn ra biển lớn, khẳng định thương hiệu, sản phẩm Việt Nam trên thị trường quốc tế.
Một năm mới đang đến, một thập kỷ mới đang mở ra, với nhiều cơ hội, cũng không ít thách thức, tôi kỳ vọng thành công sẽ đến cho đất nước, cho mỗi doanh nghiệp, người dân, và ngọn lửa khát vọng về một Việt Nam hùng cường sẽ luôn rực sáng!
