|
| Sau 03 năm thực hiện cải cách, số mặt hàng được loại khỏi diện kiểm tra chuyên ngành chưa đầy 6%. Ảnh: Tường Lâm |
Giải pháp thứ nhất là Chính phủ cần tiếp tục thực hiện triệt để các mục tiêu cải cách thể chế, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh. Theo ông Lộc, cải cách thể chế kinh tế, cải thiện môi trường kinh doanh là biện pháp mà chúng ta luôn có thể chủ động thực hiện, luôn khả thi và ít tốn kém trong khi hiệu quả lại rất đáng kể, đặc biệt trong thúc đẩy xuất nhập khẩu; tận dụng cơ hội mới về thương mại và đầu tư.
Tuy nhiên, sau 4 năm đưa vào thực hiện, Cơ chế một cửa quốc gia, cơ chế nền tảng để hiện đại hóa và cải cách thủ tục hành chính trong hoạt động xuất nhập khẩu, mới chỉ triển khai được 47/245 thủ tục (chiếm 19% tổng số thủ tục xuất nhập khẩu). Trong số 47 thủ tục đã được thực hiện, không ít trường hợp chưa điện tử hóa đồng bộ, thậm chí còn gây khó khăn hơn cho doanh nghiệp. Hay về cải cách trong lĩnh vực kiểm tra chuyên ngành (KTCN) đối với hàng hóa xuất nhập khẩu, các Bộ ngành đã có hành động cụ thể. Thế nhưng, kết quả sau 03 năm thực hiện lại chưa được như kỳ vọng. Số mặt hàng được loại khỏi diện KTCN chỉ chiếm chưa đầy 6%. Thời gian cho KTCN trung bình vẫn là 76 giờ/thủ tục, cao hơn đến ba lần so với các nước ASEAN-4.
Mặc dù Chính phủ đã yêu cầu tất cả các Bộ ngành phải cắt giảm, đơn giản hóa 50% các điều kiện kinh doanh. Nhưng cho đến thời điểm này, mới chỉ có Bộ Công thương đã soạn thảo và trình Chính phủ Nghị định theo yêu cầu. 04 Bộ khác là Nông nghiệp, Xây dựng, Tài chính, Y tế đã soạn thảo Nghị định, gửi VCCI lấy ý kiến doanh nghiệp. Còn lại các Bộ khác đang làm gì, làm tới giai đoạn nào, giải pháp cắt giảm có phù hợp không thì doanh nghiệp không được biết, cũng không được tham gia ý kiến.
Do đó, cộng đồng doanh nghiệp đề xuất Chính phủ cần tiếp tục các chỉ đạo cương quyết thực hiện cải cách hành chính, đặc biệt là về thủ tục xuất nhập khẩu, Cơ chế một cửa quốc gia và kiểm tra chuyên ngành đối với hàng hóa xuất nhập khẩu; Tăng cường các hành động thực thi các nghĩa vụ về tạo thuận lợi thương mại trong Hiệp định Tạo thuận lợi thương mại của WTO; Tận dụng tối đa cơ hội từ việc rà soát chuẩn bị phê chuẩn và thực thi Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) để tạo ra đột phá trong cải cách toàn diện hệ thống pháp luật, thể chế kinh tế theo các chuẩn mực mới. Để bảo đảm tính hiệu quả và thực chất của các hoạt động này, cộng đồng doanh nghiệp đề nghị Chính phủ chỉ đạo các Bộ ngành liên quan thường xuyên thông tin, tham vấn với cộng đồng doanh nghiệp; Yêu cầu các báo cáo hay các đánh giá về hiệu quả thực hiện trước khi trình Chính phủ cần có ý kiến từ phía cộng đồng doanh nghiệp.
Giải pháp thứ 2, Chính phủ cần tăng cường các nỗ lực mở các con đường ưu tiên cho doanh nghiệp xuất khẩu thông qua các hiệp định thương mại tự do (FTAs). Ông Vũ Tiến Lộc cho rằng, tận dụng triệt để các lợi thế xuất khẩu từ các FTA là một trong những giải pháp để xuất khẩu Việt Nam tìm được con đường riêng, ổn định trong bối cảnh thương mại thế giới diễn biến phức tạp. Vì vậy, cộng đồng doanh nghiệp đề xuất Chính phủ sớm tiến hành các thủ tục phê chuẩn Hiệp định CPTPP (tốt nhất là vào kỳ họp Quốc hội cuối năm nay) để Hiệp định này nhanh chóng có hiệu lực với Việt Nam và triển khai ngay công tác chuẩn bị thực hiện các cam kết trong Hiệp định, cả từ phía Chính phủ và doanh nghiệp, đặc biệt là cam kết về thể chế và hàng hóa (thuế quan, quy tắc xuất xứ) để doanh nghiệp tận dụng hiệu quả các cơ hội của CPTPP ngay khi Hiệp định này có hiệu lực.
Cùng với đó, Hiệp định FTA Việt Nam - EU cũng cần sớm được ký kết. Các bên cần cố gắng cùng với các đối tác hoàn tất rà soát pháp lý đối với Hiệp định bảo hộ đầu tư để tiến tới ký kết, phê chuẩn. Ở khía cạnh này, cộng đồng kêu gọi sự tham gia tích cực của Phái đoàn EU tại Việt Nam, các doanh nghiệp FDI EU tại Việt Nam và tất cả các doanh nghiệp có thể được hưởng lợi từ các Hiệp định này cùng lên tiếng, phối hợp vận động để tiến trình ký kết và phê chuẩn các Hiệp định được đẩy nhanh càng sớm càng tốt.
Nhưng điều quan trọng hơn khiến cộng đồng doanh nghiệp lo ngại, chính là việc thúc đẩy thực thi có hiệu quả các FTA khác. Các hiệp định FTA đang mở ra cơ hội tốt cho Việt Nam đẩy mạnh xuất khẩu. Nhưng xu hướng nhập siêu đang ngày càng gia tăng với các thị trường chúng ta đang có FTA cho thấy Việt Nam đã chưa tận dụng tốt các cơ hội mở ra từ các FTA như các đối tác thương mại của mình. Điều này đòi hỏi phải có nhiều nỗ lực hơn để hướng dẫn, hỗ trợ và tiếp sức cho cộng đồng doanh nghiệp. Trước hết, phải rà soát và loại bỏ ngay các bất cập trong thực tiễn đang cản trở doanh nghiệp tận dụng các ưu đãi mở ra từ các FTA, đặc biệt là phải cải cách nhanh hơn các thủ tục hành chính liên quan đến xuất nhập khẩu như đã đề cập ở phần trên. “Đó là yêu cầu rất cấp bách”, ông Lộc nhấn mạnh.
