|
| Ở Việt Nam, có đến 70% SIB đang kinh doanh có lợi nhuận, 59% SIB lựa chọn cân bằng giữa mục tiêu xã hội và kinh tế, 34% tập trung vào mục tiêu xã hội. Ảnh minh họa: Internet |
Nghiên cứu do Trường Đại học Kinh tế quốc dân phối hợp cùng Đại học Northampton (Vương quốc Anh) và UNDP tại Việt Nam thực hiện. Báo cáo cho thấy ở Việt Nam có đến 70% SIB đang kinh doanh có lợi nhuận, 59% SIB lựa chọn cân bằng giữa mục tiêu xã hội và kinh tế, 34% tập trung vào mục tiêu xã hội. Việc làm, cuộc sống mạnh khỏe hạnh phúc cho mọi người và bảo vệ môi trường là ba lĩnh vực tác động hàng đầu mà các SIB hướng đến.
SIB - mô hình kinh doanh của thế kỷ 21
Đầu năm 2018, Global Social Entrepreneurship Network chia sẻ báo cáo về SIB trên toàn cầu. Theo đó, Mỹ, Canada, Anh, Singapore, và Israel là top 5 quốc gia ứng dụng thành công xu hướng đưa những vấn đề cấp thiết của xã hội gắn với hoạt động của doanh nghiệp. Những doanh nghiệp này đều vừa tạo ra lợi nhuận, vừa tạo tác động tích cực đến cộng đồng.
Phát biểu tại Hội thảo công bố nghiên cứu, Giáo sư Trần Thọ Đạt, Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế quốc dân cho biết: “Tôi tin rằng mô hình kinh doanh vì xã hội, vì phát triển bền vững là mô hình kinh doanh của thế kỷ 21, mô hình này là một mô hình cùng thắng, mô hình đa giá trị - ở đó các doanh nhân vừa tạo giá kinh tế cho bản thân, vừa tạo tác động lên xã hội, vừa giảm thiểu tác động lên môi trường”.
Tiến sĩ Nguyễn Phương Linh, Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý phát triển bền vững cũng cho rằng: “Đây là một xu hướng tất yếu. Đó là lý do vì sao chúng ta nhìn thấy trên thế giới, và cả ở Việt Nam hiện nay, những tập đoàn lớn cũng đã bắt đầu quan tâm đến việc tạo đến tạo nên những tác động xã hội, hay là những hoạt động phi lợi nhuận.”
“Nắm bắt mô hình kinh doanh này là tối quan trọng đối với Việt Nam”, bà Catherine Phuong, Trợ lý Giám đốc quốc gia của UNDP tại Việt Nam nhận định. Theo bà, mô hình này “chính là phát triển cách tiếp cận bền vững và bao trùm hơn cho tăng trưởng kinh tế, thông qua đổi mới sáng tạo và công nghệ; nâng cao năng suất lao động, đồng thời giải quyết những thách thức về xã hội và môi trường mà quốc gia đang đối mặt, và đẩy nhanh tiến độ thực hiện Mục tiêu phát triển bền vững”.
Cần thiết xây dựng hệ sinh thái phát triển cho khu vực SIB
Đi đầu trong việc thúc đẩy sự đa dạng và bao trùm trong kinh doanh, tuy nhiên, số liệu thống kê từ nghiên cứu cho thấy, SIB ở Việt Nam thường có quy mô nhỏ về nhân sự và doanh thu. Bên cạnh đó, SIB đang đưa ra 1 cơ chế khác để giải quyết các vấn đề xã hội cũng như truyền tải các tác động xã hội. Gần như tất cả các SIB đều có nhân viên là nữ và ba phần tư số doanh nghiệp này có người khuyết tật trong đội ngũ nhân viên của mình. Điều đó đồng nghĩa với việc, để khu vực SIB phát triển và vững mạnh, cần cả một hệ sinh thái hỗ trợ toàn diện.
Trung tâm Sáng tạo Xã hội và Khởi nghiệp (CSIE) là một mô hình kinh doanh vì xã hội ra đời từ năm 2017, với các hoạt động chính là nghiên cứu, giáo dục và ươm tạo. Với tôn chỉ và năng lực của mình, CSIE đã tiếp cận được với các dự án quốc tế tại Việt Nam về nghiên cứu và giáo dục đổi mới xã hội. Tuy nhiên, để tham gia các gói thầu của Việt Nam, CSIE thường không đạt yêu cầu. “Do quy mô chúng tôi quá nhỏ để chuẩn bị dự thầu và đáp ứng đủ được yêu cầu của các gói thầu lớn đó”, PGS.TS Trương Thị Nam Thắng - Giám đốc CSIE chia sẻ.
Trên cơ sở đó, nghiên cứu khuyến nghị: tăng cường cơ hội tiếp cận vốn và các phương pháp tài chính sáng tạo khác cho khu vực này. Đẩy mạnh sự kết nối giữa các doanh nghiệp tạo tác động xã hội với các doanh nghiệp khác trong khối tư nhân và thành lập mạng lưới đại diện cho khu vực doanh nghiệp tạo tác động xã hội.
Ở những quốc gia như Anh, Hàn Quốc…, để hỗ trợ SIB tiếp cận thị trường, họ có hẳn những chính sách như: khuyến nghị các doanh nghiệp, mà đặc biệt là doanh nghiệp nhà nước, các tổ chức công sử dụng dịch vụ, sản phẩm của SIB. Với doanh nghiệp thương mại, khi có nhiều hợp đồng với SIB thì nghiễm nhiên, họ cũng sẽ được ghi nhận bằng những hình thức khen ngợi, giải thưởng hay miễn giảm một phần thuế, phí dịch vụ công…
Một cách thức khác nữa là Chính phủ có thể chia nhỏ các gói thầu ra, nó sẽ phù hợp với quy mô, kinh nghiệm và năng lực đáp ứng của SIB, PGS.TS Trương Thị Nam Thắng khuyến nghị về trường hợp các gói thầu quá lớn với SIB.
