Hơn 2.000 trường hợp vi phạm trật tự xây dựng bị phát hiện, tính từ đầu năm đến tháng 10, theo thống kê của Sở Xây dựng TP HCM. Trong đó phần lớn tập trung tại huyện Bình Chánh, quận Bình Tân, Thủ Đức - khu vực đô thị hóa nhanh.
Tại hội nghị bàn về các giải pháp quản lý trật tự xây dựng, Bí thư Thành ủy TP HCM Nguyễn Thiện Nhân nêu một loạt trường hợp sai phạm nghiêm trọng, đặt ra trách nhiệm của người đứng đầu địa phương. Như trường hợp hộ dân ở xã Vĩnh Lộc A, huyện Bình Chánh, xin phép xây nhà 2 tầng, rộng 168 m2 nhưng sau đó tự thay đổi kiến trúc chia thành 125 căn với tổng diện tích hơn 1.180 m2.
Một trường hợp khác xin giấy phép xây 3 căn nhưng hai năm sau thành 19 căn. Thậm chí, một công ty thương mại hợp khối công trình nhà ở thành chung cư hơn 200 hộ dân với 645 nhân khẩu đang ở. "Một người làm cả chung cư cho hàng trăm hộ dân ở thì rõ ràng là chính quyền buông quản lý chứ không phải không biết", Bí thư Nguyễn Thiện Nhân nói.
Hay hôm 22/10, ông Nhân phải xuống tận nơi kiểm tra, yêu cầu xử lý khu nhà xưởng rộng hơn 1.800 m2 của gia đình ông Lê Hữu Thành (Phó chủ tịch thường trực HĐND quận Thủ Đức) tồn tại trái phép suốt 7 năm, gây bức xúc cho người dân.
Dãy nhà xưởng xây dựng không phép của ông Thành và người thân trong hẻm 419, phường Hiệp Bình Chánh.
Không rầm rộ như các quận huyện vùng ven, song tình trạng xây sai phép tại khu vực trung tâm cũng được đánh giá là "nghiêm trọng". Tại quận 1, một loạt khách sạn, cao ốc, biệt thự trên đường Lưu Văn Lang, Nguyễn Đình Chiểu, Nam Kỳ Khởi Nghĩa, Nguyễn Trãi được cấp phép tăng tầng, chiều cao, hệ số sử dụng đất sai quy định.
Tại quận 5, dự án Khu phức hợp 5 sao (quận 5) xây sai phép gần 35.000 m2, đang bị yêu cầu tháo dỡ toàn bộ 2 tầng hầm, một phần diện tích tầng trệt cùng nắp hầm mở rộng.
Hay toà nhà 51 Nguyễn Chí Thanh đã được chủ đầu tư là Công ty TNHH Kinh doanh Bất động sản Mai Hoàng xây dựng sai phép 5 tầng với tổng diện tích hơn 1.800 m2; công trình chưa được nghiệm thu nhưng chủ đầu tư đã đưa hơn 200 người vào ở. Với hành vi sai phạm nghiêm trọng, UBND thành phố đã xử phạt chủ đầu tư số tiền kỷ lục 925 triệu đồng, cắt điện nước, đồng thời yêu cầu công an xử lý.
Còn tại quận 7, cơ quan chức năng đang làm rõ sai phạm tại dự án 110 căn biệt thự Green Star Garden của Công ty cổ phần đầu tư bất động sản Hưng Lộc Phát sắp hoàn thiện trong khi chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, chưa chuyển mục đích sử dụng.
Theo Giám đốc Sở Xây dựng TP HCM Lê Hòa Bình, tình trạng xây dựng không phép, sai phép trong thời gian qua nguyên nhân từ sự yếu kém trong phối hợp giữa các đơn vị, trong đó có Thanh tra Sở Xây dựng và quản lý trật tự đô thị quận huyện. Bên cạnh đó, việc chấp hành pháp luật của các chủ đầu tư còn nhiều hạn chế, ngay cả nhà thầu xây dựng và đơn vị giám sát dự án cũng làm chưa tốt.
Dự án Green Star Garden gồm 110 căn biệt thự liền kề ở phường Phú Mỹ, quận 7.
Để lập lại trật tự xây dựng trên địa bàn, cuối tháng 7, ông Nguyễn Thiện Nhân đã ký Chỉ thị 23 yêu cầu các địa phương xử nghiêm vi phạm. Bí thư các quận huyện sẽ chịu trách nhiệm trước Ban Thường vụ Thành ủy, còn chủ tịch quận huyện chịu trách nhiệm trước chủ tịch UBND thành phố. Cơ quan chức năng được yêu cầu làm rõ và xử lý nghiêm những người đã xây dựng và môi giới bán các công trình xây dựng không phép, sai phép có quy mô lớn, gây hậu quả nghiêm trọng.
Hiện, Sở Xây dựng phối hợp 24 quận huyện lập các tổ công tác do Phó chủ tịch quận huyện dẫn đầu, được phép điều động người đi kiểm tra, xử lý để tăng tính chủ động ở địa phương. Đây là bước chuẩn bị để lập lại Đội quản lý trật tự đô thị xây dựng trực thuộc UBND quận huyện, theo Đề án thành phố đã trình Thủ tướng.
Liên quan đến các sai phạm trong quản lý trật tự xây dựng, Ban Nội chính Thành ủy cho biết có 300 cán bộ, công chức thanh tra xây dựng bị xử lý kỷ luật cảnh cáo, cách chức hoặc buộc thôi việc trong những năm gần đây.
Đối với địa phương, hàng chục cán bộ huyện Bình Chánh bị kỷ luật, hoặc cách hết chức vụ trong Đảng, do để xảy ra sai phạm trong quản lý đất và trật tự xây dựng.
Tại quận Thủ Đức, hồi tháng 3, Ủy ban kiểm tra Thành ủy đã kỷ luật cảnh cáo ông Trần Văn Dũng (Phó chủ tịch UBND quận) và ông Nguyễn Nam Hải (Trưởng Phòng quản lý đô thị quận). Ông Nguyễn Tấn Phát (Bí thư chi bộ Đội thanh tra địa bàn quận Thủ Đức) bị kỷ luật bằng hình thức cách tất cả các chức vụ trong Đảng, đang xem xét cách chức đội trưởng thanh tra.
Ban thường vụ Quận ủy Thủ Đức cách hết chức vụ trong Đảng đối với bà Nguyễn Thị Minh Thủy (Phó chủ tịch UBND phường Linh Đông) và ông Hoàng Xuân Mạnh (Phó chủ tịch UBND phường Tam Phú). Cơ quan này phê bình nghiêm khắc 5 tổ chức Đảng ủy (nhiệm kỳ 2015-2020) các đơn vị liên quan; kỷ luật 14 đảng viên. Lãnh đạo UBND quận Thủ Đức được yêu cầu nghiêm túc khắc phục hậu quả, chấn chỉnh sai phạm.
21 cán bộ, nguyên cán bộ quận 7 bị kỷ luật vì vi phạm trong công tác quản lý nhà nước về đất đai, trật tự xây dựng gây hậu quả nghiêm trọng vào cuối năm 2017. Họ cũng bị cho là thiếu trách nhiệm, ban hành văn bản sai Luật đất đai tạo điều kiện cho hai công trình lớn (đất có nguồn gốc lấn chiếm rạch trái phép) xây trái phép. Việc này gây hậu quả khó khắc phục, bức xúc trong nhân dân.