Theo đơn khởi kiện của thợ bạc Dương Toàn Sang (29 tuổi), ngày 21/10/2013 anh đi ăn sáng cùng bạn thì bị Đội cảnh sát kinh tế Công an quận 5 kiểm tra hành chính. Thấy trong cốp xe của anh có hai thỏi vàng (2 kg) nhưng không có hóa đơn chứng từ nên công an lập biên bản thu giữ.
Hơn bốn tháng sau, Công an quận 5 lập lại biên vi phạm hành chính số 28 đối với anh Sang về hành vi vận chuyển vàng trái phép.
Căn cứ vào biên bản này, ngày 12/3/2014, UBND TP HCM ra quyết định xử phạt anh Sang 87,5 triệu đồng về hành vi kinh doanh, mua bán vàng không đúng quy định và tịch thu hai thỏi vàng.
Không đồng ý, anh Sang khởi kiện, yêu cầu tòa hủy quyết định của UBND TPHCM và trả lại vàng cho mình.
Anh Sang cho biết, số vàng này của gia đình bà Trần Thị Kim Loan, anh chỉ lấy về gia công theo yêu cầu của ông chủ, chứ không có mục đích kinh doanh. Lúc bị lập biên bản anh không có bất cứ giao dịch nào.
Mặt khác, quyết định của Chủ tịch UBND TP HCM là trái quy định khi căn cứ xử phạt là về nội dung xuất nhập khẩu và xử phạt hành vi mua bán vàng. Thời gian ban hành quyết định xử phạt hành chính theo luật là 7 ngày, song hơn nửa tháng kể từ ngày công an lập biên bản lần hai, uỷ ban mới ban hành.
Ngoài ra, Công an quận 5 lập hai lần biên bản và cách nhau bốn tháng đối với cùng một hành vi cũng không đúng luật.
Tại phiên xử sơ thẩm tháng 11/2015 của TAND TP HCM, bà Loan cho biết, hai thỏi vàng là của cha mẹ để lại. Bà nhờ anh Sang đem về cán mỏng để dễ chia cho các anh chị em trong gia đình. Người nhà bà Loan cũng xác nhận việc này.
Trong khi đó, đại diện UBND TP HCM cho rằng, Công an quận 5 lập lại biên bản ngày 24/2/2014 là thay thế cho biên bản trước, sau sự kiện pháp lý phát sinh là quyết định không khởi tố vụ án hình sự đối với anh Sang. Còn quyết định xử phạt ban hành chậm hơn 7 ngày là do có nhiều tình tiết phức tạp, uỷ ban cần thời gian xem xét. Bị đơn khẳng định quyết định xử phạt anh Sang là đúng, đề nghị tòa bác yêu cầu của nguyên đơn.
Theo HĐXX, bà Loan cho đây là vàng của cha mẹ để lại nhưng không có giấy tờ chứng minh. Các ký hiệu trên thỏi vàng có nguồn gốc từ nước ngoài nhưng không có giấy tờ nhập khẩu hợp pháp... Từ đó toà cho rằng UBND TP HCM có căn cứ xử phạt anh Sang, tuyên bác toàn bộ yêu cầu của anh này.
Phản đối quyết định của toà, anh Sang kháng cáo.
Một năm trước, TAND Cấp cao tại TP HCM xử phúc thẩm, chấp nhận yêu cầu kháng cáo của anh Sang, sửa bản án sơ thẩm, hủy quyết định xử phạt hành chính của Chủ tịch UBND TP HCM.
Theo toà, Công an quận 5 lập lại biên bản hành chính lần hai sau 4 tháng kể từ ngày vi phạm là sai, bởi biên bản phải được thực hiện ngay khi bắt quả tang vi phạm. Nếu căn cứ vào quyết định không khởi tố hình sự (tháng 12/2013) của Công an quận 5 đối với anh Sang thì UBND TP HCM xử lý vi phạm hành chính đối với anh này cũng đã hết thời hạn.
Hơn nữa, ngay lời khai ban đầu của người khởi kiện cũng như biên bản vi phạm hành chính, anh Sang "có hành vi vận chuyển hai thỏi vàng không hóa đơn chứng từ", ngoài ra không thể hiện hành vi "mua bán vàng không đúng quy định của pháp luật". Do đó, quyết định của UBND TP HCM là không đúng.
Liên quan việc thi hành bản án phúc thẩm này, hồi đầu năm nay, UBND TP HCM có văn bản chỉ đạo Công an thành phố chủ trì, phối hợp Sở Công thương, Chi cục quản lý thị trường rà soát lại hồ sơ, ý kiến của Sở Tư pháp để tham mưu cho thành phố giải quyết.
Trước đó, ông Phạm Duy Hiếu (Giám đốc Công ty TNHH Vàng bạc đá quý Phương Anh) cũng có đơn kiện yêu cầu UBND TP HCM trả lại 10 kg vàng thu sai và đã được TAND Cấp cao tại TP HCM chấp nhận.