|
| Bài toán nguồn vốn từ khu vực tư nhân cho dự án PPP cần có nhiều lời giải. Ảnh: Lê Tiên |
Giải quyết được câu hỏi này có thể mở ra một lời giải tốt cho bài toán nguồn vốn cho đầu tư theo hình thức đối tác công - tư (PPP).
Theo thống kê của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, riêng danh mục dự án PPP ưu tiên thực hiện trong giai đoạn 2016 - 2020 của các bộ, ngành, địa phương đề xuất thì tổng nhu cầu đầu tư theo hình thức PPP đã là 375 nghìn tỷ đồng, trong đó có khoảng 120 nghìn tỷ đồng là dự kiến vốn nhà nước tham gia thực hiện dự án, còn lại cần huy động từ khu vực tư nhân.
Thời gian qua, dự án PPP chủ yếu huy động vốn vay từ các ngân hàng thương mại trong nước. Tuy nhiên, theo báo cáo của Ngân hàng Nhà nước, việc huy động nguồn tín dụng trong nước hiện nay cho các dự án PPP giao thông nói riêng, dự án PPP nói chung là rất khó khăn. Lý do vì dự án PPP thường có tổng mức đầu tư lớn, thời gian vay vốn dài. Hiện các ngân hàng trong nước sử dụng nguồn huy động ngắn hạn để cho vay dài hạn, trong khi đó Ngân hàng Nhà nước đang có chủ trương giảm dần tỷ lệ nguồn vốn ngắn hạn để cho vay trung và dài hạn nhằm đảm bảo an toàn hệ thống và phù hợp thông lệ quốc tế.
Nguồn vốn tín dụng thương mại nước ngoài có khả năng về nguồn cung vốn và thời hạn vay tốt hơn so với mặt bằng trong nước. Tuy nhiên, thực tiễn triển khai các dự án PPP hạ tầng lớn, quan trọng trong lĩnh vực năng lượng và giao thông thời gian qua cho thấy, các tổ chức tín dụng nước ngoài đều yêu cầu các cơ chế bảo lãnh rủi ro về lưu lượng, doanh thu, chuyển đổi ngoại tệ, quy hoạch... Trong khi đó, cơ chế, chính sách và nguồn lực để bảo lãnh các rủi ro nêu trên là chưa sẵn sàng.
Bài toán nguồn vốn từ khu vực tư nhân cho dự án PPP sẽ cần phải có nhiều lời giải.
Một trong số đó, theo gợi ý của ông Dominic Scriven là từ thị trường vốn trong nước. Theo số liệu của Nhóm Công tác thị trường vốn của Diễn đàn Doanh nghiệp Việt Nam, thị trường vốn Việt Nam đã tăng trưởng đáng kể trong mấy năm qua, cả về tổng giá trị vốn hóa của thị trường trái phiếu và thị trường cổ phiếu, từ 70 tỷ USD lên 200 tỷ USD. Tổng giá trị giao dịch hàng ngày của hai thị trường này tính đến cuối năm 2018 hay đầu năm 2019 có thể sẽ vượt 1 tỷ USD/ngày. Tổng số vốn huy động được cho các đơn vị phát hành/doanh nghiệp trong nước đạt 5 - 10 tỷ USD.
Ông Dominic Scriven nhận định, quy mô thị trường vốn khá lớn, gần bằng GDP là số liệu cần suy nghĩ để có hướng thu hút vào dự án PPP. Ông Dominic Scriven nói rõ hơn, khi nói về vai trò của thị trường vốn đối với dự án PPP không nên nói về cổ phiếu, mà nên lưu ý nhiều hơn về trái phiếu, đặc biệt là trái phiếu doanh nghiệp.
Để huy động được vốn, ông Dominic Scriven cho biết, phải xây dựng được một mạng lưới nhà đầu tư tổ chức của Việt Nam. Bởi vì hiện nay, hoạt động trên thị trường vốn của các nhà đầu tư tổ chức mới chiếm 20%, còn lại là nhà đầu tư cá nhân. Người Việt đầu tư chứng khoán lướt sóng rất nhiều, sẽ rất khác với đầu tư vào cổ phiếu của doanh nghiệp dự án PPP.
Về vấn đề người bán ra - nhà phát hành trái phiếu, đối với doanh nghiệp dự án PPP là công ty mới thành lập sẽ khó huy động vốn trong dân chúng. Trái phiếu doanh nghiệp dự án PPP cần được phát hành thông qua các nhà phát hành riêng lẻ cho những nhà đầu tư chuyên nghiệp, không phát hành ra công chúng. Việc phát hành đó được đơn giản về thủ tục, thậm chí không cần có lợi nhuận.
Đối với câu chuyện huy động vốn vay từ các ngân hàng nước ngoài, ông Dominic Scriven chia sẻ, nếu không có công cụ bảo lãnh về tỷ giá, thì cần phát triển các thị trường phái sinh, thị trường tương lai về tỷ giá để cân đối rủi ro. Nhà đầu tư và ngân hàng nước ngoài không am hiểu thị trường Việt Nam nên cần tham gia vào các giao dịch phái sinh để phòng ngừa rủi ro tỷ giá giữa VND và đồng tiền của nước họ. Một thị trường phái sinh phát triển đầy đủ sẽ giúp nhà đầu tư, ngân hàng nước ngoài giảm rủi ro rất nhiều khi bỏ nguồn vốn lớn tham gia vào các dự án PPP tại Việt Nam.
