Ông Carles Puigdemont, lãnh đạo vùng tự trị Catalonia vừa tuyên bố sẽ đơn phương tách khỏi Tây Ban Nha vào "cuối tuần này hoặc đầu tuần tới". Tuần trước, trong cuộc trưng cầu dân ý, 90% người bỏ phiếu tại Catalonia đã chọn rời đi.
Catalonia nổi tiếng với thủ phủ Barcelona. Nhờ vị trí địa lý thuận lợi, vùng này được coi là cửa ngõ vào Nam Âu - một khu vực quan trọng của Địa Trung Hải, là cầu nối đến vùng Maghreb của Bắc Phi, đến châu Á và Mỹ Latin. So với mặt bằng chung cả nước, Catalonia có nhiều ngành công nghiệp hơn, thu hút nhiều vốn đầu tư nước ngoài, hệ thống giáo dục tốt hơn, bất bình đẳng hẹp hơn và thị trường lao động được đánh giá vượt trội. Các ngành công nghiệp quan trọng nhất tại đây là thực phẩm - đồ uống, dược phẩm - sinh học, hóa chất, công nghệ thông tin và công nghệ y tế.
Catalonia là khu vực kinh tế quan trọng của Tây Ban Nha, đóng góp gần một phần năm GDP và 25% hàng xuất khẩu cho nước này. Năm 2016, họ tạo ra 212 tỷ euro GDP, lớn hơn hầu hết các quốc gia trong eurozone và tương đương các nền kinh tế như Phần Lan hay Bồ Đào Nha.
Catalonia đóng góp 19% GDP cả nước năm ngoái. Ảnh:FT
GDP đầu người của khu vực này tương đương trung bình Liên minh châu Âu (EU) và thậm chí cao hơn Tây Ban Nha. Năm ngoái, thu nhập bình quân của người Catalonia là 28.600 USD, trong khi con số này của cả nước chỉ là 24.000 USD.
Người dân ở đây cũng có xu hướng cảm thấy giàu có, do bất bình đẳng thu nhập thấp. Chỉ số Gini (đo bất bình đẳng thu nhập) của Catalonia chỉ là 31%, trong khi Tây Ban Nha là 35%.
Nền kinh tế này dựa khá nhiều vào các ngành công nghiệp lâu đời. Công nghiệp đóng góp khoảng 21% GDP cho Catalonia, nhỉnh hơn so với 17% của cả nước. Với gần 610.000 công ty, Catalonia đóng góp tới 19% số doanh nghiệp của Tây Ban Nha. Còn xét về hoạt động công nghiệp, Catalonia chiếm khoảng 20% cả nước.
Vị trí của Catalonia
Lĩnh vực công nghiệp tại Catalonia được hỗ trợ đáng kể nhờ vốn đầu tư nước ngoài lớn. Hơn 1.000 công ty ngoại đã đầu tư vào các dự án tại đây kể từ năm 2003. Các công ty này chủ yếu từ Tây Âu. Catalonia đã nhận được hơn 43 tỷ USD vốn - lớn nhất trong các khu vực tại Tây Ban Nha và chiếm hơn một phần tư cả nước.
Các công ty ngoại đầu tư vào đây tập trung vào ôtô, vận tải, hóa chất và dược phẩm. Chỉ riêng 4 ngành nghề này đã tạo ra gần 26.000 việc làm. Trong khi đó, FDI vào các khu vực khác ở Tây Ban Nha đều tập trung vào bất động sản.
Catalonia hấp dẫn nhà đầu tư ngoại nhờ môi trường thân thiện với doanh nghiệp và nhiều tổ chức giáo dục chất lượng cao. Điểm PISA môn Toán của học sinh vùng này cao hơn trung bình cả nước và tương đương Na Uy.
Bên cạnh đó, theo nghiên cứu về môi trường kinh doanh của World Bank, việc xin giấy phép xây dựng tại Catalonia chỉ mất 153 ngày, ngắn hơn nhiều so với các khu vực xung quanh như Aragón (250 ngày) và Galicia (300 ngày). Thành lập một doanh nghiệp vừa và nhỏ tại đây cũng chỉ mất 118 ngày, so với 190 ngày ở các tỉnh như Cantabria hay Extremadura.
Catalonia cũng hồi phục rất nhanh sau khủng hoảng. GDP, sản xuất công nghiệp và xây dựng của khu vực này đều co lại mạnh giai đoạn 2008 - 2009. Tuy vậy, tăng trưởng GDP của họ đã vượt trung bình cả nước từ năm 2012 đến cuối năm ngoái.
Tăng trưởng GDP của Catalonia vài năm gần đây. Ảnh:FT
Niềm tin doanh nghiệp của Catalonia cũng tăng với tốc độ nhanh hàng đầu cả nước từ năm 2013. Tỷ lệ thất nghiệp cũng giảm mạnh, đặc biệt với giới trẻ.
Phần lớn người dưới 25 tuổi tại Catalonia thất nghiệp năm 2012, do hậu quả từ khủng hoảng kinh tế. Tuy nhiên, tỷ lệ này vẫn còn dưới trung bình cả nước 2%. Năm ngoái, tỷ lệ thất nghiệp trong giới trẻ đã giảm xuống còn 34%, dưới 10% so với cả nước.
Dù vậy, Catalonia cũng có điểm yếu. Tỷ lệ nợ công trên GDP của khu vực này đã tăng gần gấp 3 kể từ năm 2009, lêm 35% hiện tại, cao hơn nhiều trung bình cả nước (24,8%). Nguyên nhân chủ yếu là từ cuộc khủng hoảng kinh tế. Giờ đây, xếp hạng tín nhiệm thấp, chính trị nhiều biến động, hệ thống cấp vốn phức tạp, chi phí đi vay của Catalonia sẽ còn cao hơn nữa.
