Khai mạc Diễn đàn Đấu thầu qua mạng Việt Nam 2018

Ông Nguyễn Anh Tuấn, Phó Cục trưởng Cục Quản lý đấu thầu. Ảnh: Kiên Trung

Tuy nhiên, đấu thầu qua mạng hiện vẫn gặp khó khăn như: Khó khăn về hạ tầng (hệ thống). Khó khăn thứ 2 là về con người thực thi, nhất là nhận thức của những con người thực hiện. Họ vẫn quen với cách thức làm cũ nên không quyết tâm hoặc ngại thực hiện đấu thầu qua mạng.

Bà Phạm Thúy Hà, Trưởng Ban Quản lý Đấu thầu - Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN): Giai đoạn 2009 - nay, EVN cũng đạt được 1 số thành tích đáng ghi nhận. Cái được của EVN là thay đổi về nhận thức ĐTQM, 2009 chỉ có hơn 10 gói thầu, 2016 đã có 1.800 gói thầu, 2017 gần 4.000 gói thầu và nửa đầu năm 2018 đã triển khai trên 4.500 gói thầu. Gần đây EVN đã triển khai ĐTQM một số gói thầu quy mô từ 200 tỷ đồng trở lên. Đấy là những con số biết nói.

Các diễn giả chia sẻ tại diễn đàn. Ảnh: Thảo Liên

 Adu-Gyamfi Abunyewa, chuyên gia cấp cao về đấu thầu của WB. Ảnh: Kiên Trung

Ông Adu-Gyamfi Abunyewa, chuyên gia cấp cao về đấu thầu của WB cho biết, hệ thống ĐTQM hiện vẫn còn hạn chế về năng lực, tính năng. WB đã làm việc với Việt Nam để nâng cấp hệ thống, nâng cao năng lực và nhận thức của các bên liên quan. Năm 2016, WB đã quyết định áp dụng ĐTQM đối với một số gói thầu quy mô nhỏ sử dụng vốn vay của WB. Quá trình hợp tác đã đưa lại những kết quả tích cực. Vì vậy, các bên liên quan nên hợp tác với Cục QLĐT, Bộ KH&ĐT để đưa môi trường đấu thầu của Việt Nam thực sự minh bạch hơn. Ngân hàng Thế giới đang làm việc với ADB để cùng hỗ trợ Cục QLĐT tiếp tục phát triển Hệ thống.

Tất cả các quốc gia đều bắt đầu từ những bước đầu rất khó khăn. Đơn cử Mông Cổ và Malaysia đều xây dựng Hệ thống từ những bước sơ đẳng ban đầu sau đó điều chỉnh dần để thích ứng với từng hoàn cảnh và đã thành công. Hiện Cục QLĐT cũng đang làm như vậy.

Về tính khả thi trong thực tiễn của Hệ thống, ông Adu Gyamfi Abunyewa cho biết, khó có quốc gia nào có thể đưa vào từ đầu một hệ thống ĐTQM hoàn hảo. Mỗi quốc gia có một đặc thù, quy định riêng về mua sắm, vì thế không thể có thể "bê nguyên" một hệ thống ĐTQM hoàn hảo nào của 1 quốc gia nào đó để áp dụng cho mình. Vấn đề là cách thức để chúng ta vận dụng làm sao cho hiệu quả và phù hợp.

Bà Hà Ngọc Châu, Phó Giám đốc Sở KH&ĐT tỉnh Sơn La trao đổi tại diễn đàn. Ảnh: Kiên Trung

Bà Hà Ngọc Châu, Phó GĐ Sở KH&ĐT tỉnh Sơn La: Trong công tác đấu thầu, Sơn La nhận thức được ưu điểm của ĐTQM. Từ năm 2017, Sơn La bắt đầu thực hiện đấu thầu điện tử và đã thực hiện được 53 gói đấu thầu điện tử. Từ đầu năm 2018 đến nay đã thực hiện được 115 gói đấu thầu điện tử.

Về phía địa phương, qua kết quả triển khai ĐTQM cho thấy, ĐTQM đã đưa lại công bằng, minh bạch cho các bên, thu hút được nhiều nhà thầu quan tâm hơn. Đối với phía chủ đầu tư/bên mời thầu thì giảm được các chi phí, thời gian. Phía nhà thầu thì không phải đi lại nhiều lần. Theo đấu thầu truyền thống, tỷ lệ tiết kiệm qua ĐTQM đạt cao hơn đấu thầu truyền thống, có gói thầu giảm tới 9,5% nhưng vẫn đảm bảo chất lượng và tiến độ.

Bà Châu nói tiếp: Hiện Sơn La đang cố gắng thu hút nhiều nhà thầu tham gia Hệ thống. Các bên mời thầu cho biết tỷ lệ giảm giá trong đấu thầu chúng tôi thường thấy ở mức 1-2% nhưng có những gói ĐTQM giảm đến 9,5% mà hiệu quả chất lượng công trình vẫn đảm bảo tốt. Các gói thầu mà Sơn La thực hiện chỉ trên 1 tỷ đến dưới 20 tỷ đồng là phổ biến nhưng chúng tôi thấy rất hiệu quả.

Ông Hà Tiến Lực, Phó tổng giám đốc Công ty CP Chế tạo Điện cơ Hà Nội. Ảnh: Kiên Trung

Ông Hà Tiến Lực, Phó tổng giám đốc Công ty CP Chế tạo Điện cơ Hà Nội cho rằng, ĐTQM sẽ triệt tiêu yếu tố tiêu cực trong đấu thầu. Làm ĐTQM sẽ giảm được nhiều loại chi phí cho doanh nghiệp. ĐTQM là môi trường bình đẳng cho các nhà thầu cạnh tranh công bằng. Có thể mới làm thì các doanh nghiệp sẽ e ngại nhưng khi bắt tay vào nhập cuộc thì sẽ đem lại rất nhiều lợi ích.

Chúng tôi tham gia ĐTQM đã 6 năm và thấy Hệ thống có những cải tiến rất rõ ràng. Nhà thầu có thể giảm các chi phí ít nhất  3-5% tùy mỗi gói thầu khi tham gia ĐTQM.

Các diễn giả chia sẻ tại diễn đàn. Ảnh: Thảo Liên

Thực tế qua 3 năm triển khai ĐTQM, một điều đáng buồn là theo lộ trình quy định trong số 119 cơ quan thực hiện công tác đấu thầu thì còn 41 cơ quan chưa thực hiện gói thầu nào đấu thầu qua mạng. Một số cơ quan ban đầu nói còn nhiều khó khăn này khó khăn kia khi triển khai ĐTQM nhưng khi bắt tay vào thực hiện thì lại làm rất tốt. Vì vậy, vấn đề thay đổi nhận thức là rất quan trọng để thúc đẩy áp dụng ĐTQM.

Hiện Bộ KH&ĐT đang phối hợp WB và ADB để hoàn thiện Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia, chúng tôi đang xây dựng thêm một số tiện ích khác để tạo thuận lợi cho người dùng. Một mình Bộ KH&ĐT rất khó để có thể thực hiện thành công. Chúng tôi kỳ vọng sự chia sẻ và tham gia tích cực của các bộ, ngành, cơ quan, các nhà tài trợ như WB, ADB, đặc biệt là cộng đồng doanh nghiệp để phát triển Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia.

Ông Adu-Gyamfi Abunyewa, chuyên gia cấp cao về đấu thầu của WB chia sẻ tại diễn đàn. Ảnh: Thảo Liên

Ông Adu Gyamfi Abunyewa nói tiếp, một điều mà chính phủ rất quan tâm là thúc đẩy phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV). Trên thực tế Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia có rất nhiều cơ hội cho DNNVV tham gia và tận dụng cơ hội kinh doanh, phát triển. Các DN này có thể tìm hiểu để biết gói thầu nào thích hợp với mình để lựa chọn tham gia. Đối với các dự án của WB, 80% vốn các dự án chúng tôi tài trợ là áp dụng đấu thầu cạnh tranh trong nước. Chúng tôi khuyến khích các DN của Việt Nam tham gia Hệ thống và tìm cơ hội tham gia các gói thầu của chúng tôi. Chúng tôi mong Cục QLĐT đẩy mạnh hơn nữa việc khuyến khích các DN tham gia Hệ thống. Có nhiều DN muốn tham nhưng chưa biết về Hệ thống, chúng ta có thể đào tạo, hướng dẫn họ để họ hiểu được Hệ thống này để họ có thể tự tin tham gia Hệ thống. Hy vọng sắp tới Cục QLĐT có thể giúp nâng cao nhận thức của khối DN này để họ có thể tham gia Hệ thống nhiều hơn.

Diễn đàn bước vào phần hỏi đáp cho phiên thảo luận 1 và chuyển sang phiên thảo luận 2. Ông Nguyễn Đăng Trương, Cục trưởng Cục Quản lý Đấu thầu (Bộ KH&ĐT) chủ trì phiên thảo luận thứ 2 “Xây dựng hệ sinh thái cho đấu thầu qua mạng, hướng tới hoàn thành mục tiêu đấu thầu qua mạng vào năm 2025”.

Ông Alexander Fox chia sẻ tại diễn đàn. Ảnh: Kiên Trung

Ông Alexander Fox, Chuyên gia Đấu thầu Cao cấp, Cơ quan Đại diện Thường trú tại Việt Nam, Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) chia sẻ về bài học thành công và kinh nghiệm triển khai ĐTQM ở châu Á, con đường ĐTQM là con đường gian nan, gồ ghề và nhiều thách thức. Hiện Việt Nam đã có lộ trình áp dụng ĐTQM.

Ví dụ là ở Băng La Đét, khi họ áp dụng ĐTQM, đất nước này cũng gặp khó khăn tương tự như ở Việt Nam. Tuy nhiên, quá trình áp dụng đấu  thầu qua mạng của họ đã cho thấy số lượng nhà thầu quan tâm nộp HSDT nhiều hơn bình thường (thông thường chỉ có 2 - 3 nhà thầu), còn thực hiện ĐTQM có tới 9 -10 nhà thầu.

Hơn nữa, ĐTQM nâng cao trách nhiệm giải trình cho các bên liên quan, từ chủ đầu tư - nhà thầu, mỗi bước đi đều được in dấu qua mạng internet nên trong cách làm cũng thận trọng hơn, rõ ràng hơn. Tôi cho rằng, mô hình và hoàn cảnh áp dụng ĐTQM ở Băng La Đét giống Việt Nam và Việt Nam có thể tham khảo. Trong quá trình sử dụng, hệ thống ĐTQM cũng cần được nâng cấp và điều chỉnh liên tục nhưng nhất quán để ngày càng tạo thuận lợi hơn cho người sử dụng, phù hợp hơn với thực tiễn.

Các diễn giả chia sẻ tại diễn đàn. Ảnh: Liên Thảo

Để đẩy mạnh phát triển áp dụng ĐTQM, sắp tới chúng tôi mong muốn và đề nghị mở rộng đối tượng gói thầu/dự án áp dụng ĐTQM, như đấu giá đất, đấu thầu các gói tư vấn, ... để tránh bớt những hiện tượng "mafia" như đấu trong đấu thầu truyền thống. Ngoài đấu thầu trong nước, cũng mong muốn mở rộng áp dụng ĐTQM với đấu thầu quốc tế đối với các lĩnh vực mà VN có thế mạnh tham gia như: đấu thầu xuất khẩu gạo hay đấu thầu cung cấp sản phẩm may mặc, ...

Cục trưởng Cục Quản lý đấu thầu Nguyễn Đăng Trương. Ảnh: Kiên Trung

Ông Nguyễn Đăng Trương cho biết, trên cơ sở nhiệm vụ Bộ KH&ĐT, Chính phủ đã giao, Cục QLĐT sẽ thực hiện nâng cấp hệ thống đấu thầu điện tử, nghiên cứu áp dụng các mô hình ĐTQM của các quốc gia sử dụng thành công. Hiện nay, Bộ KH&ĐT đã phối hợp với Bộ Y tế để nghiên cứu triển khai, mở rộng ĐTQM mua sắm công tập trung, khắc phục chênh lệch giá thuốc, vật tư y tế giữa các địa phương... Lộ trình ĐTQM phụ thuộc rất nhiều vào quyết tâm của các bên, nỗ lực của Bộ, ngành, địa phương, sự đồng thuận của các chủ đầu tư/bên mời thầu trong cả nước.

Ông Trương đề cập đến việc lựa chọn nhà thầu cung cấp thuốc. Hiện các nhà cung cấp trong nước thì Bộ Y tế có thể đến tận nơi để kiểm tra nhưng với nhà cung cấp nước ngoài thì việc đến tận nơi kiểm tra là rất khó. Hiện Bộ Y tế đã có đơn vị mua sắm thuốc tập trung, Bảo hiểm Xã hội Việt Nam cũng có đấu thầu thuốc tập trung. Nếu sắp tới áp dụng đấu thầu tập trung qua mạng sẽ có rất nhiều lợi thế trong việc lựa chọn nhà thầu nhờ các lợi thế khi sử dụng các tiện ích trên Hệ thống.

Trả lời câu hỏi về cam kết của Bộ KH&ĐT về phát triển ĐTQM trong thời gian tới, ông Trương nói: “Chúng tôi không dám nói là cam kết vì sự thành công của ĐTQM không chỉ phụ thuộc vào chúng tôi mà còn phụ thuộc rất nhiều các bên tham gia. Nhưng chúng tôi sẽ phát triển Hệ thống, lựa chọn nhà đầu tư tốt để cùng xây dựng, phát triển Hệ thống nhằm đáp ứng tốt nhất cho người dùng trong khả năng có thể, qua đó thúc đẩy áp dụng ĐTQM...”