|
| Ảnh minh họa: Internet |
Nút thắt về vốn, quỹ đất và chính sách ưu đãi
Theo số liệu của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, tính đến cuối tháng 9/2021, trên phạm vi cả nước có 563 KCN nằm trong Quy hoạch phát triển các KCN ở Việt Nam (tính cả KCN trong KKT ven biển, KKT cửa khẩu) với tổng diện tích đất tự nhiên khoảng 210,9 nghìn ha. Hệ thống KCN của Việt Nam đang là điểm đến của hàng ngàn DN, từ 122 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới.
Trong khi đó, số lượng các đô thị, khu NƠXH dành cho công nhân được hình thành từ KCN còn rất hạn chế. TS. Nhạc Phan Linh, Phó Viện trưởng Viện Công nhân và Công đoàn, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam cho biết, tính đến thời điểm cuối tháng 9/2021, trên địa bàn cả nước đã hoàn thành 266 dự án NƠXH khu vực đô thị, quy mô xây dựng khoảng 142.000 căn, với tổng diện tích khoảng 7,1 triệu m2, đạt khoảng 56,8% so với mục tiêu đề ra trong Chiến lược phát triển nhà ở quốc gia đến năm 2020. Trong đó, đã hoàn thành việc đầu tư xây dựng 121 dự án NƠXH dành cho công nhân KCN, với quy mô xây dựng khoảng 54.000 căn hộ, với tổng diện tích 2,7 triệu m2.
Mặc dù Chính phủ cũng đã ban hành nhiều chủ trương, biện pháp thúc đẩy phát triển NƠXH và chính sách ưu đãi đối với các dự án NƠXH dành cho công nhân, tuy nhiên thực tế triển khai vẫn còn nhiều vướng mắc, chưa thu hút được DN quan tâm đầu tư.
Theo ông Phạm Hồng Điệp - Chủ tịch HĐQT Công ty CP Shinec, chủ đầu tư KCN Nam Cầu Kiền, hiện có 3 nút thắt lớn nhất là sự thiếu hụt về vốn, thiếu hụt quỹ đất và chính sách ưu đãi chưa đủ hấp dẫn. Theo kế hoạch, đến 2020, Nhà nước phải bố trí được 9.000 tỷ đồng để tạo dựng NƠXH nhưng hiện ngân sách bố trí cho Ngân hàng Chính sách xã hội trong giai đoạn 2016 - 2020 mới có 2.163 tỷ đồng (24%). 4 ngân hàng thương mại do Ngân hàng Nhà nước Việt Nam chỉ định chưa được bố trí nguồn vốn để cấp bù lãi suất cho vay NƠXH. Bên cạnh đó, hiện nay cũng chưa có quy chế sử dụng nguồn tiền thu được từ 20% quỹ đất trong các dự án khu đô thị, dự án nhà ở thương mại để phát triển NƠXH.
Về quỹ đất, nhiều địa phương chưa có sẵn quỹ đất để kêu gọi, thu hút nhà đầu tư; chưa đưa chỉ tiêu phát triển NƠXH dành cho công nhân vào kế hoạch phát triển nhà ở năm 5, hàng năm cũng như triển khai lập quy hoạch, giải phóng mặt bằng, đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật ngoài dự án. Thực tế, chưa khai thác tối đa quỹ đất 20% đất ở xã hội trong các dự án nhà ở thương mại, khu đô thị. Nhiều dự án lách luật, chỉ thực hiện đầu tư dưới 10 ha nên quỹ đất dành cho NƠXH được thực hiện bằng cách nộp bằng tiền dẫn đến thiếu quỹ đất 20% để xây dựng NƠXH.
Quy trình đầu tư dự án NƠXH không khác biệt nhiều so với nhà ở thương mại, trong khi giá bán và lợi nhuận mang về lại thấp hơn nhiều, khiến DN kinh doanh bất động sản không mặn mà tham gia đầu tư…
Cần quan tâm đúng mức
Theo ông Hà Quang Hưng - Phó Cục trưởng Cục Quản lý nhà và thị trường bất động sản thuộc Bộ Xây dựng, dự kiến nhu cầu về NƠXH cho các đối tượng là người thu nhập thấp khu vực đô thị và công nhân KCN giai đoạn 2021 - 2025 khoảng 294.600 căn, tổng mức đầu tư khoảng 220.000 tỷ đồng. Trong đó, nhà ở cho người thu nhập thấp khu vực đô thị khoảng 131.100 căn, tổng mức đầu tư khoảng 138.000 tỷ đồng; nhà ở cho công nhân KCN là 163.500 căn, tổng mức đầu tư khoảng 82.000 tỷ đồng.
Để thực hiện mục tiêu này, ông Hưng cho biết, Bộ Xây dựng vừa đề xuất Gói tín dụng hỗ trợ thực hiện chính sách NƠXH trong Chương trình phục hồi kinh tế bền vững đến năm 2023 trị giá 65.000 tỷ đồng. Trong đó, 15.000 tỷ đồng trong kế hoạch đầu tư công trung hạn 2021 - 2025 để cấp vốn cho Ngân hàng Chính sách xã hội (14.000 tỷ đồng) và cấp bù lãi suất cho các ngân hàng thương mại do Nhà nước chỉ định (1.000 tỷ đồng); 50.000 tỷ đồng được Ngân hàng nhà nước tái cấp vốn cho các ngân hàng thương mại để cho các nhà đầu tư, công nhân, người lao động vay ưu đãi.
“Để thu hút nhà đầu tư vào các dự án phát triển NƠXH, nhà lưu trú cho công nhân thuê, cần sửa đổi đồng bộ quy định về việc dành quỹ đất cho phát triển NƠXH cho công nhân trong pháp luật đất đai, đầu tư, quy hoạch, nhà ở… theo hướng bố trí quỹ đất phát triển NƠXH cho công nhân ngay trong KCN, KKT, KCX, như là một hạ tầng kỹ thuật. Khi đó sẽ rút ngắn được thủ tục đầu tư xây dựng dự án NƠXH dành cho công nhân, có sẵn quỹ đất để phát triển nhà ở, cũng như chỉ định công ty phát triển kết cấu hạ tầng KCN, KKT, KCX làm chủ đầu tư xây dựng nhà ở công nhân”, ông Điệp khuyến nghị.
Theo ông PGS.TS. Nguyễn Đình Thọ - Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách Tài nguyên và Môi trường (Bộ Tài nguyên và Môi trường), vấn đề cần được giải quyết trong thời gian tới là khắc phục các quy định còn chồng chéo về lựa chọn chủ đầu tư; sửa đổi, bổ sung quy định KCN, KCX phải bố trí đất làm NƠXH, nhà lưu trú cho công nhân thuê (đảm bảo đáp ứng tối thiểu 50% số lượng công nhân có nhu cầu về nhà ở); đảm bảo cơ sở hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội thiết yếu…
TS. Nhạc Phan Linh cũng cho biết, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam vừa đề xuất với Thủ tướng Chính phủ về việc thí điểm cho Tổng Liên đoàn làm chủ đầu tư xây dựng nhà ở công nhân từ nguồn vốn nhân sách nhà nước, tài chính công đoàn, để cho công nhân thuê. Trước mắt là thí điểm đầu tư xây dựng 5 - 10 khu nhà ở cho công nhân thuê đáp ứng cho khoảng 50.000 - 100.000 công nhân được thuê nhà ở tại các địa phương đã được bố trí đất, với một số chính sách đặc thù. Mỗi khu nhà có tổng mức đầu tư khoảng 1.000 tỷ đồng được bố trí từ ngân sách nhà nước (hạ tầng kỹ thuật và nhà trẻ). Tổng Liên đoàn sẽ bố trí khoảng 1.000 tỷ đồng xây dựng nhà văn hóa thể thao, thiết chế sinh hoạt cộng đồng, tạo quần thể tiện ích sinh hoạt chung cho các khu nhà ở cho thuê trên.
Về lâu dài, nhiều ý kiến cho rằng cần sửa đổi, bổ sung Luật Nhà ở, Luật Đất đai, Luật Kinh doanh bất động sản…
