Hiện nay cơ sở y tế (CSYT) tư nhân phát triển rất đa dạng, với 3 loại hình chính. Trong đó, nhóm 1 là các phòng khám tư nhân cá thể, hoạt động ngoài giờ, quy mô nhỏ và thường tận dụng nhà riêng làm nơi khám bệnh. Đây là cơ sở thương mại thuần túy, không thuộc diện xã hội hóa y tế. Nhóm 2 là các CSYT có tư cách pháp nhân doanh nghiệp, nhưng vẫn bị xếp chung với các cơ sở dịch vụ thương mại, thiếu cơ chế ưu đãi đất đai và tài chính. Nhóm 3 là các bệnh viện tư nhân quy mô lớn, sử dụng đất y tế phi nông nghiệp và buộc phải đấu giá, đấu thầu khi tiếp cận đất công.
Hiên nay, chính sách về đất đai - yếu tố then chốt trong đầu tư cơ sở vật chất - đang bộc lộ nhiều bất cập, do chưa có sự phân loại rõ ràng giữa CSYT tư nhân hoạt động vì mục tiêu công ích và CSYT tư nhân thương mại.
Theo Luật Đất đai 2024, CSYT công lập được hưởng ưu tiên như: giao đất không thu tiền hoặc miễn tiền thuê đất, không phải đấu giá, đấu thầu. Trong khi đó, CSYT tư nhân vẫn phải thực hiện nghĩa vụ tài chính và đấu giá đất như các dự án thương mại. Thực tiễn này khiến các nhà đầu tư có năng lực chuyên môn và mong muốn tham gia an sinh xã hội gặp khó khăn vì gánh nặng tài chính quá lớn. Ngược lại, nhà đầu tư thuần túy tài chính có cơ hội sử dụng quỹ đất y tế, bất kể năng lực vận hành.
Theo tôi, cần xác lập cơ chế phân loại rõ ràng giữa các loại hình CSYT tư nhân. Trong đó, dự án đầu tư xã hội hóa y tế đi kèm điều kiện ràng buộc trách nhiệm an sinh, cần bổ sung quy định xác lập cơ chế tiếp cận đất đai ưu tiên. Việc giao đất/cho thuê đất được thực hiện thông qua thẩm định điều kiện dự án và năng lực chuyên môn, kỹ thuật, nhân sự của nhà đầu tư.
Đây là bước đi quan trọng nhằm khuyến khích khu vực tư nhân tham gia vào lĩnh vực y tế công ích, đồng thời bảo đảm an sinh y tế quốc gia.
