 |
| Tổng kim ngạch xuất khẩu năm 2025 ước đạt trên 470 tỷ USD, tăng khoảng 16% so với năm 2024. Ảnh: Tiên Giang |
Theo Bộ Công Thương, với tổng kim ngạch xuất nhập khẩu năm 2025 ước đạt khoảng 920 tỷ USD, Việt Nam nằm trong nhóm 15 nền kinh tế thương mại hàng đầu thế giới, tạo động lực quan trọng cho tăng trưởng. Trong đó, XK ước đạt trên 470 tỷ USD, tăng khoảng 16% so với năm 2024. Nhiều mặt hàng có kim ngạch xuất khẩu cao như máy tính, sản phẩm điện tử và linh kiện; máy móc thiết bị, dụng cụ, phụ tùng khác; điện thoại các loại và linh kiện; hàng dệt may; giầy dép các loại; gỗ và sản phẩm gỗ; hàng thủy sản… Thị trường XK liên tục được mở rộng, trong đó có nhiều thị trường lớn, chất lượng cao như Hoa Kỳ, EU, Nhật Bản…
Trao đổi với phóng viên Báo Đấu thầu, TS. Lê Quốc Phương, chuyên gia thương mại nhấn mạnh: “2025 là năm kinh tế thế giới có nhiều biến động lớn, các yếu tố bất ổn cho thương mại rất nhiều và mạnh theo hướng không tích cực, nhưng hoạt động xuất nhập khẩu của Việt Nam tiếp tục tăng trưởng cao, đạt kỷ lục mới và đang hướng tới mốc 1.000 tỷ USD bất chấp các khó khăn, thách thức”.
Tuy nhiên, theo ông Trần Thanh Hải, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu thuộc Bộ Công Thương, bên cạnh những kết quả đáng ghi nhận này, cần nhìn nhận một cách thẳng thắn rằng XK Việt Nam đang đứng trước nhiều khó khăn và thách thức mới.
Theo ông Hải, hoạt động XK vẫn chưa cân đối về thị trường, phụ thuộc vào một số thị trường lớn; chưa cân đối về cơ cấu, nhóm doanh nghiệp FDI chiếm tỷ trọng cao; giá trị gia tăng của hàng hóa XK thấp, thiếu sản phẩm có thương hiệu nội địa… Trong khi đó, bối cảnh quốc tế có nhiều diễn biến khó lường với nguy cơ đứt gãy chuỗi cung ứng, chủ nghĩa bảo hộ gia tăng… có thể tác động tới cán cân thương mại của Việt Nam.
Đồng quan điểm, TS. Lê Quốc Phương đánh giá, kim ngạch xuất nhập khẩu cao nhưng giá trị gia tăng lại thấp. Sản phẩm công nghiệp chiếm khoảng 86 - 88% giá trị XK nhưng chủ yếu vẫn là hàng gia công, lắp ráp; giá trị gia nội địa tăng thấp, giá trị gia tăng vẫn chủ yếu thu từ lao động giá rẻ, thu từ cho thuê đất… Mức độ phụ thuộc vào linh kiện, nguyên liệu đầu vào cho sản xuất rất lớn. Khu vực DN trong nước chưa tham gia sâu vào các khâu có giá trị gia tăng cao trong chuỗi sản xuất và phân phối toàn cầu.
Ngoài ra, Việt Nam có quan hệ thương mại với khoảng 240 thị trường, nhưng 4 thị trường (Mỹ, Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản) chiếm trên ½ kim ngạch XK, riêng Mỹ chiếm khoảng 30%. Trong nhập khẩu, Việt Nam phụ thuộc vào linh kiện, nguyên liệu của một số quốc gia, riêng Trung Quốc chiếm khoảng 35% tổng kim ngạch nhập khẩu.
Ông Ngô Chung Khanh, Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên thuộc Bộ Công Thương cho biết, Việt Nam tham gia nhiều FTA, nhưng tỷ lệ sử dụng C/O ưu đãi chưa được như kỳ vọng, hiện chỉ đạt trung bình 32 - 33%. Cụ thể, CPTPP khoảng 16%, UKVFTA khoảng 38%, EVFTA khoảng 35%...
Trong bối cảnh Đảng và Nhà nước đề ra mục tiêu tăng trưởng kinh tế hai con số trong những năm tới, các chuyên gia kinh tế nhấn mạnh, XK cần tiếp tục phát huy vai trò là động lực then chốt, đồng thời phải chuyển mạnh từ tăng trưởng theo chiều rộng sang tăng trưởng theo chiều sâu. Nhiều ý kiến cho rằng, cần nâng cao giá trị gia tăng nội địa bằng cách giảm mạnh sự phụ thuộc vào linh kiện nhập khẩu; đẩy mạnh chế biến sâu; đa dạng hóa thị trường, đa dạng chuỗi cung ứng…
Định hình hướng đi trong bối cảnh mới, ông Trần Thanh Hải cho rằng, động lực tăng trưởng mới cho XK của Việt Nam là phát triển công nghiệp nền tảng; nâng cao giá trị nội địa; chủ động nguyên liệu, R&D; đa dạng hóa thị trường xuất, nhập khẩu; đổi mới công tác xúc tiến thương mại; tối ưu hóa chi phí trong sản xuất thông qua chuyển đổi số, ứng dụng khoa học công nghệ; chuyển dịch sản xuất theo hướng xanh, bền vững…
Đề cập đến xu hướng thị trường toàn cầu, tại Tọa đàm Giải pháp tăng trưởng xuất khẩu cao và bền vững, TS. Nguyễn Thị Thu Trang, nguyên Giám đốc Trung tâm WTO và Hội nhập cho rằng, việc đáp ứng các tiêu chuẩn bền vững về môi trường, lao động, trách nhiệm xã hội và quản trị doanh nghiệp không còn là lựa chọn, mà đã trở thành điều kiện bắt buộc đối với hàng hóa XK. Theo đó, doanh nghiệp cần chủ động thích ứng với các chuẩn mực bền vững, nâng cao năng lực cạnh tranh, giảm rủi ro thương mại và tạo nền tảng cho tăng trưởng dài hạn.
