 |
Nguồn: Vietnam Report, Khảo sát ngành tài chính, tháng 8 - 9/2024 |
Trong 6 tháng đầu năm 2024, tiêu dùng cuối cùng tăng 5,78% so với cùng kỳ năm 2023, đóng góp 64,26% vào tốc độ tăng chung của toàn nền kinh tế, cho thấy cơ sở để nhóm công ty tài chính có cơ hội "lội ngược dòng" so với những gì đã ghi nhận trong năm 2023. Bởi lẽ, tiêu dùng cuối tăng trưởng đồng nghĩa với sức cầu đã được phục hồi và nhu cầu chi tiêu, mua sắm đang dần cải thiện, kéo theo nhu cầu về vay tiêu dùng ngắn hạn - những khách hàng chính của các công ty tài chính. Bên cạnh đó, môi trường kinh doanh ổn định lại là điều kiện lý tưởng để đưa dòng vốn ngoại quay trở lại thị trường, một phần trong đó đi vào qua kênh chứng khoán, kỳ vọng sớm kết thúc những đợt bán ròng liên tục trên thị trường chứng khoán thời gian qua.
Nền kinh tế tăng trưởng ổn định đòi hỏi dòng vốn dồi dào và thông suốt, thị trường chứng khoán tiếp tục là kênh dẫn truyền vốn quan trọng trên thị trường. Theo Bộ Tài chính, trong 6 tháng đầu năm 2024, các doanh nghiệp huy động khoảng 181.345 tỷ đồng trên thị trường chứng khoán, thông qua chào bán cổ phiếu và trái phiếu doanh nghiệp. Số lượng tài khoản của nhà đầu tư trên thị trường tính đến hết tháng 8/2024 đạt hơn 8,6 triệu tài khoản, tăng 19,4% so với cuối năm 2023. Dẫu vậy, số lượng tài khoản hiện tương đương 8,6% dân số đang thấp hơn nhiều tỷ lệ khoảng 25% của các thị trường phát triển. Sự gia tăng đều đặn của số lượng tài khoản nhà đầu tư mới tham gia thị trường là dấu hiệu tích cực cho thấy thị trường chứng khoán Việt Nam tiếp tục duy trì sức hấp dẫn.
 |
Nguồn: Vietnam Report tổng hợp |
Với thị trường chứng khoán tăng trưởng nhanh chóng gắn liền với đà phục hồi kinh tế, các công ty chứng khoán đang có kết quả kinh doanh vô cùng triển vọng trong nửa đầu năm 2024.
Thống kê của Vietnam Report đối với nhóm 20 công ty chứng khoán lớn nhất tính theo tài sản ghi nhận tại kỳ báo cáo tài chính quý II/2024, chiếm khoảng 80% tổng tài sản toàn ngành, chỉ số hiệu quả hoạt động ROA chỉ rõ xu hướng đi lên khi bước sang năm 2024. Điều này có được nhờ tổng lợi nhuận sau thuế trong 6 tháng 2024 đã ngang bằng với tổng lợi nhuận trước thuế cả năm 2022 và gần 75% số tương ứng năm 2023, trong khi tổng tài sản năm 2023 ghi nhận tăng 29,2% so với đầu năm và 6 tháng 2024 tăng 18,4% so với đầu năm.
Về cơ cấu doanh thu, ghi nhận sự chuyển dịch trong những năm qua khi tỷ trọng doanh thu hoạt động lõi ngày càng giảm, thay vào đó, các công ty chứng khoán tăng cường nguồn thu từ hoạt động tự doanh. Mảng doanh thu từ hoạt động cho vay ký quỹ duy trì ổn định ở mức dưới 30%.
Theo Vietnam Report, nhóm công ty tài chính mang nét đặc thù bởi không chịu nhiều quy định cho vay so với ngân hàng, nhờ vậy có thể tiếp cận nhiều khách hàng hơn, nhưng bị giới hạn bởi khả năng huy động vốn. Hiện nay quy mô của thị trường tín dụng tiêu dùng toàn cầu đã tăng trưởng mạnh, đạt khoảng 11 nghìn tỷ USD năm 2023 và tiếp tục duy trì xu hướng tăng, dự kiến đạt 15 nghìn tỷ USD trong 5 năm tới. Tại Việt Nam, tổng dư nợ cho vay phục vụ đời sống, tiêu dùng đạt khoảng 2,8 triệu tỷ đồng, tương đương 20% tổng dư nợ tín dụng toàn nền kinh tế. Hiện nay, có 16 công ty tài chính đang được cấp phép hoạt động, với quy mô tài sản đang lép vế so với nhóm ngân hàng. Theo thống kê của Ngân hàng Nhà nước, tổng tài sản các công ty tài chính đạt 303 nghìn tỷ đồng, so với 18.186 nghìn tỷ đồng của nhóm ngân hàng thương mại Việt Nam. Thị trường cho vay tiêu dùng còn khá mới mẻ và còn nhiều dư địa tăng trưởng, sẽ thực sự bùng nổ khi nền kinh tế quay trở lại quỹ đạo tăng trưởng.
 |
Nguồn: Ngân hàng Nhà nước |
Điểm sáng cho nhóm công ty tài chính đã xuất hiện trong năm 2024. Tổng tài sản của các công ty trong ngành đã tăng trở lại từ vùng đáy vào tháng 2/2024. Mặc dù tổng tài sản chưa phục hồi hoàn toàn nhưng đó cũng là tín hiệu tích cực đối với nhóm công ty tài chính. Trong 6 tháng đầu năm, một số công ty lớn trong ngành đã công bố thông tin về mức lợi nhuận đạt được, điều này có được nhờ nền kinh tế đang phục hồi tốt, nợ xấu trên thị trường được kiểm soát phần nào giảm áp lực trích lập dự phòng rủi ro. Tỷ lệ an toàn vốn (CAR) tính tới ngày 30/6/2024 đối với nhóm công ty tài chính là 18,95%, luôn duy trì cao hơn nhiều so với mức 9% theo quy định.
Theo khảo sát của Vietnam Report, Top 4 thách thức của ngành tài chính bao gồm: Rủi ro công nghệ (an ninh mạng, rò rỉ dữ liệu…), tội phạm tài chính gia tăng; Nợ xấu gia tăng, tiềm ẩn rủi ro an toàn hệ thống; Thị trường yêu cầu các sản phẩm tài chính chất lượng hơn; Cạnh tranh giữa các doanh nghiệp trong ngành.
 |
Nguồn: Vietnam Report, Khảo sát ngành tài chính, tháng 8 - 9/2024 |
An ninh mạng là một trong những vấn đề quan trọng đối với các công ty chứng khoán, đặc biệt trong bối cảnh số hóa ngày càng sâu rộng. Rủi ro an ninh mạng không chỉ gây thiệt hại về tài chính mà còn ảnh hưởng đến uy tín doanh nghiệp và niềm tin của khách hàng.
Hai phần ba số công ty chứng khoán trả lời khảo sát của Vietnam Report đang có kế hoạch tăng 6 - 14% ngân sách cho chương trình bảo mật và an ninh mạng trong 3 năm tới, một phần ba trong số đó lên kế hoạch tăng chi ngân sách trên 10%.
Khó khăn thứ hai là tình hình nợ xấu, tiềm ẩn rủi ro an toàn hệ thống. Bắt nguồn từ những khó khăn trong hoạt động kinh doanh khi nền kinh tế liên tục gặp phải những cú sốc từ đại dịch, thiên tai cho tới căng thẳng địa chính trị và nguy cơ suy thoái kinh tế, hệ quả là doanh nghiệp và người dân gặp phải khó khăn trong thanh toán những khoản nợ trước đó. Việc trích lập dự phòng rủi ro đã khiến tài sản của các công ty tài chính sụt giảm, gây áp lực đến mức lợi nhuận của doanh nghiệp và tiềm ẩn rủi ro hệ thống. Giải pháp cho các công ty tài chính là sàng lọc khách hàng rủi ro. Để làm được như vậy, các công ty tài chính cần xây dựng cơ sở dữ liệu khách hàng chi tiết, vừa hạn chế rủi ro nợ xấu, vừa phê duyệt khoản vay nhanh chóng, tạo sự thuận lợi và nâng cao trải nghiệm khách hàng.
