 |
| Năm 2024, doanh thu từ mảng xử lý nợ mua theo thỏa thuận chiếm tới 99% doanh thu của DATC, với 3.622,5 tỷ đồng. Ảnh St: Nhã Chi |
Là công cụ quan trọng của Chính phủ trong việc hỗ trợ đẩy nhanh quá trình cổ phần hóa, tái cơ cấu doanh nghiệp trong nền kinh tế, hoạt động trọng tâm của DATC vẫn là mua bán và xử lý nợ. Báo cáo tài chính năm 2024 của DATC cho thấy, doanh thu từ mảng xử lý nợ mua theo thỏa thuận chiếm tới 99% doanh thu, với 3.622,5 tỷ đồng năm 2024 (tăng mạnh so với 2.293,5 tỷ đồng năm 2023).
Cũng theo báo cáo, nguồn thu từ việc quản lý, khai thác và kinh doanh BĐS có nguồn gốc từ nợ xấu và tài sản bảo đảm tại DATC còn rất hạn chế, trong khi phần lớn tài sản bảo đảm của các khoản nợ xấu là BĐS.
Dự thảo Nghị định thay thế Nghị định số 129/2020/NĐ-CP đang được xây dựng nhằm hoàn thiện cơ chế hoạt động và quản lý tài chính đối với DATC. Một trong những điểm đáng chú ý của Dự thảo là chuyển hoạt động kinh doanh BĐS hình thành từ mua, tiếp nhận, xử lý nợ và tài sản từ nhóm phụ trợ sang nhóm kinh doanh chính.
Hoạt động kinh doanh BĐS hình thành từ các khoản nợ xấu đã được DATC triển khai nhiều năm nay nhưng gặp khó khăn do đơn vị chủ yếu mua và bán lại nợ theo nguyên trạng, giá trị gia tăng mang lại thấp. Trong khi đó, các hoạt động liên quan đến tài sản bảo đảm thường vướng mắc lớn về mặt pháp lý, bị hạn chế hoặc thiếu hụt về giấy phép và hồ sơ liên quan.
Theo một chuyên gia trong ngành tài chính, nếu có quy định cụ thể từ Chính phủ cùng sự hỗ trợ của địa phương trong việc hoàn thiện hồ sơ pháp lý, hoạt động chuyển nhượng nợ cũng như tài sản bảo đảm cho nhà đầu tư sẽ nhanh chóng, hiệu quả hơn rất nhiều.
Vị này nhận định: “Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, để các định chế như DATC xử lý hiệu quả nợ xấu, Chính phủ thường ban hành cơ chế đặc thù hỗ trợ hoàn thiện pháp lý cho tài sản bảo đảm là BĐS. Điều này giúp tái khởi động dự án, đưa tài sản vào khai thác thực tế, qua đó mang lại giá trị gia tăng lớn. Mục tiêu tối thượng vẫn là đảm bảo và gia tăng giá trị tài sản cho Nhà nước”.
Một điểm mới khác trong dự thảo lần này là bổ sung quyền thu giữ tài sản bảo đảm (như dự án BĐS dở dang) cho DATC. Thực tế, về quy định thu giữ tài sản bảo đảm, Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) đã có quy định cụ thể, cho phép các ngân hàng và đơn vị xử lý nợ như DATC được quyền thực hiện. Nghị định số 304/2025/NĐ-CP ngày 25/11/2025 quy định về điều kiện thu giữ tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu đã chính thức có hiệu lực từ ngày 1/12/2025.
Vì vậy, việc đưa nội dung này vào Dự thảo Nghị định mới được cho là bước cụ thể hóa thẩm quyền, giúp DATC có cơ sở pháp lý vững chắc để xử lý các trường hợp khách nợ chây ỳ, bất hợp tác. Quy định này sẽ giúp nâng cao hiệu quả và rút ngắn thời gian xử lý nợ. Bởi thực tế thời gian qua, khi xử lý tài sản bảo đảm của các khách nợ vi phạm, DATC thường phải thông qua hệ thống tòa án và thi hành án, dẫn đến quy trình kéo dài tới 5 - 6 năm và tốn kém nhiều chi phí.
Bên cạnh đó, Dự thảo Nghị định đề xuất bổ sung 3 chức năng quan trọng nhằm nâng cao vai trò của DATC trong việc xử lý nợ và tài sản công. Thứ nhất, DATC được đề xuất giao trọng trách quản lý và xử lý các khoản nợ cũng như tài sản hình thành từ nợ có nguồn gốc từ Chính phủ. Thứ hai, bổ sung chức năng quản lý, khai thác tài sản công. Thứ ba, mở đường cho DATC triển khai các dịch vụ đấu giá nợ và tài sản trực tuyến.
Theo một cán bộ của DATC, khối lượng tài sản công dôi dư sau quá trình tinh gọn bộ máy hành chính hiện rất lớn, song việc xử lý tại các bộ, ngành và địa phương đang gặp nhiều vướng mắc. Với bề dày hơn 20 năm kinh nghiệm xử lý tài sản tại các doanh nghiệp nhà nước, DATC tự tin có thể tham gia giải quyết hiệu quả khối tài sản này. “Nếu được Chính phủ giao phó, đơn vị sẵn sàng tổ chức quản lý, khai thác hoặc thực hiện bán đấu giá công khai để khu vực tư nhân tham gia vận hành, nhằm tối ưu hóa nguồn lực công”, vị cán bộ này khẳng định.
