 |
| Việc xóa độc quyền vàng miếng được kỳ vọng sẽ giúp đa dạng nguồn cung, tăng tính cạnh tranh, đưa giá vàng trong nước dần thu hẹp khoảng cách với thế giới. Ảnh: Ngọc Thắng |
Chính phủ vừa ban hành Nghị định số 232/2025/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 24/2012/NĐ-CP về quản lý hoạt động kinh doanh vàng. Nghị định có hiệu lực từ 10/10/2025.
Điểm đáng chú ý nhất tại Nghị định 232 là bãi bỏ khoản 3 Điều 4 của Nghị định 24/2012/NĐ-CP (quy định "Nhà nước độc quyền sản xuất vàng miếng, xuất khẩu vàng nguyên liệu và nhập khẩu vàng nguyên liệu để sản xuất vàng miếng").
Đồng thời, Nghị định 232 sửa đổi, bổ sung quy định về xuất khẩu, nhập khẩu vàng tại Điều 14 Nghị định 24/2024/NĐ-CP. Theo đó, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cấp hạn mức hàng năm và giấy phép từng lần cho doanh nghiệp, ngân hàng thương mại đáp ứng quy định để xuất khẩu, nhập khẩu vàng miếng; hạn mức hàng năm và giấy phép từng lần cho doanh nghiệp, ngân hàng thương mại này để nhập khẩu vàng nguyên liệu.
Căn cứ vào mục tiêu chính sách tiền tệ và cung - cầu vàng trong từng thời kỳ, NHNN cấp giấy phép nhập khẩu vàng nguyên liệu cho doanh nghiệp theo quy định và cấp giấy phép xuất khẩu vàng nguyên liệu cho doanh nghiệp có giấy phép khai thác vàng.
Doanh nghiệp, ngân hàng thương mại được cấp giấy phép xuất khẩu, nhập khẩu vàng, sử dụng vàng nguyên liệu nhập khẩu cho các mục đích: sản xuất vàng miếng; sản xuất vàng trang sức, mỹ nghệ; bán cho doanh nghiệp, ngân hàng thương mại được cấp giấy phép sản xuất vàng miếng; bán cho doanh nghiệp được cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện sản xuất vàng trang sức, mỹ nghệ.
Việc xóa độc quyền vàng miếng được kỳ vọng sẽ giúp đa dạng nguồn cung, tăng tính cạnh tranh, đưa giá vàng trong nước dần thu hẹp khoảng cách với thế giới.
Liên quan đến vấn đề này, PGS. TS. Nguyễn Hữu Huân, Đại học Kinh tế TP.HCM cho rằng, việc bỏ “độc quyền Nhà nước về vàng” là cần thiết để tăng tính cạnh tranh cho hoạt động xuất nhập khẩu và sản xuất vàng miếng trên thị trường, song chưa thể kỳ vọng rút ngắn khoảng cách giá vàng trong nước và thế giới. Bởi lẽ, việc cấp hạn ngạch nhập khẩu vàng cũng cần cân nhắc nhiều yếu tố, đặc biệt là áp lực tỷ giá. Nếu nguồn cung vàng trong nước vẫn hạn chế thì giá vàng trong nước vẫn khó gần với giá vàng thế giới.
“Tại Việt Nam, nhu cầu nắm giữ vàng làm tài sản rất lớn, nhưng không có nghĩa là cần nắm giữ vàng vật chất. Do đó, việc xây dựng sàn giao dịch vàng liên thông với thế giới sẽ đáp ứng được nhu cầu trong nước và giảm áp lực nhập khẩu vàng vật chất. Sàn vàng sẽ góp phần giảm tình trạng đầu cơ vàng vật chất mà chuyển sang giao dịch tài chính. Trước mắt, có thể thử nghiệm xây dựng sàn vàng tại Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam”, ông Huân khuyến nghị.
Ông Huân cũng đề xuất huy động vàng trong dân thông qua hình thức mã hóa hoặc phát hành chứng chỉ vàng. Người dân gửi vàng vào hệ thống sẽ nhận được lãi suất thấp nhưng an toàn, đồng thời Nhà nước có thể sử dụng nguồn lực này để đầu tư phát triển. Nhà nước cũng cần áp dụng các công cụ phái sinh nhằm phòng ngừa rủi ro biến động giá vàng.
Theo ông Đinh Tuấn Minh, Giám đốc nghiên cứu Trung tâm Nghiên cứu giải pháp thị trường cho các vấn đề kinh tế và xã hội (MASSEI), việc bỏ độc quyền Nhà nước về vàng thay bằng hình thức Nhà nước cấp hạn ngạch cho một số đơn vị nhập khẩu và sản xuất vàng miếng là định hướng quản lý tốt hơn xét về khía cạnh tăng tính cạnh tranh cho thị trường, người mua vàng có thêm cơ hội lựa chọn vàng miếng. Tuy nhiên, tổng lượng cung vàng vẫn được Nhà nước quản lý nên có thể ảnh hưởng đến cán cân cung - cầu, khiến giá vàng trong nước tiếp tục giữ khoảng cách xa so với giá vàng thế giới. Mặt khác, chính sách này có thể dẫn đến cơ chế “xin - cho” trong cấp phát hạn ngạch. Do đó, cần tính đến việc công khai hạn mức cấp cho từng doanh nghiệp để cả xã hội cùng tham gia giám sát.
Ông Minh đề xuất, cần xem xét tách bạch hai thị trường vàng. Một là thị trường vàng vật chất dành cho những nhà sản xuất vàng trang sức hoặc sử dụng vàng làm nguyên liệu sản xuất các loại thiết bị đặc thù. Hai là thị trường vàng giao dịch tài khoản giống như sàn giao dịch hàng hóa hiện hành, có sự liên thông giữa thị trường vàng trong nước và thế giới, cho phép giao dịch trực tuyến và bù trừ vàng vật chất.
“Trên thế giới, giao dịch vàng hàng trăm tỷ USD vẫn diễn ra hàng ngày nhưng không phải vàng vật chất được vận chuyển từ cửa hàng vàng về nhà dân. Chúng ta đã đủ điều kiện về công nghệ để xây dựng thị trường vàng tài khoản này. Vàng vật chất chỉ nên sử dụng cho nhu cầu thực tế và việc nhập khẩu và xuất khẩu vàng vật chất sẽ theo nhu cầu thực. Chuẩn hóa được cả hai thị trường này thì giá cả trên thị trường sẽ liên thông và vận hành tương tự cách thức quản lý của các thị trường vàng khác trên thế giới”, ông Minh nhận định.
