 |
| Ảnh chỉ mang tính họa |
Pháp luật đấu thầu hiện hành tạo cơ chế cởi mở, trao quyền cho chủ đầu tư linh hoạt hơn trong việc tổ chức lựa chọn nhà thầu, trong đó không khống chế thời gian đánh giá hồ sơ dự thầu (HSDT). Song để xảy ra tình trạng này, không thể không đặt ra câu hỏi về năng lực tổ chức đấu thầu trong nhiều trường hợp của chủ đầu tư.
Tại An Giang, Gói thầu số 16 Thi công xây lắp công trình + hệ thống kỹ thuật trong nhà + hạ tầng kỹ thuật + thử tĩnh thuộc Dự án Phòng khám và quản lý sức khỏe cán bộ thuộc Ban Bảo vệ, chăm sóc sức khỏe cán bộ Tỉnh (giá gói thầu 107,017 tỷ đồng), do Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng và khu vực phát triển đô thị tỉnh An Giang (nay là Ban Quản lý dự án tỉnh An Giang) làm chủ đầu tư, được hoàn tất mở thầu từ ngày 12/02/2025, hiệu lực của HSDT là 180 ngày. Do quá trình đánh giá bị kéo dài, Chủ đầu tư đã yêu cầu cả 3 nhà thầu tham dự gửi văn bản gia hạn hiệu lực HSDT và tài liệu gia hạn bảo lãnh dự thầu trước ngày 12/8/2025, nhưng đến nay vẫn chưa được công bố kết quả. Theo lãnh đạo Ban Quản lý dự án tỉnh An Giang, do một số nguyên nhân, dự kiến Gói thầu số 16 sẽ bị dừng thực hiện sau gần 1 năm mời thầu.
Tại Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng và Phát triển quỹ đất TP. Tuy Hòa (tỉnh Phú Yên cũ), Gói thầu số 12XL+TB Toàn bộ phần thi công xây dựng và thiết bị thuộc Dự án Trụ sở Thành ủy Tuy Hòa cũng trong trạng thái “đang xét thầu” dù được mở thầu từ ngày 24/1/2025. Gói thầu có giá dự toán 90,413 tỷ đồng, thu hút 2 nhà thầu tham dự, thời gian có hiệu lực của HSDT là 120 ngày.
Tương tự, Gói thầu Xây lắp và lắp đặt thiết bị thuộc Dự án Hệ thống chiếu sáng thông minh một số khu vực trung tâm trên địa bàn TP. Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk, cũng mất đến 10 tháng để hoàn tất đánh giá HSDT. Gói thầu có giá 42,333 tỷ đồng, mở thầu ngày 12/2/2025 với 10 nhà thầu tham dự, HSDT có hiệu lực đến ngày 11/8/2025. Quá trình đánh giá kéo dài hơn thời hạn quy định dẫn đến việc Bên mời thầu đề nghị nhà thầu gia hạn hiệu lực của HSDT. Tuy nhiên, 5 trong số 10 nhà thầu tham dự đã không gia hạn HSDT. Theo kết quả được phê duyệt ngày 5/11/2025, Công ty CP Cơ khí điện Lữ Gia trúng thầu với giá 21,64 tỷ đồng. Được biết, quá trình phát hành HSMT gói thầu này cũng phát sinh rất nhiều văn bản kiến nghị, làm rõ của nhà thầu.
Không chỉ xuất hiện ở những gói thầu quy mô lớn, kỹ thuật phức tạp, tình trạng kéo dài thời gian đánh giá HSDT còn xảy ra tại các gói thầu không có yếu tố kỹ thuật đặc biệt, ít cạnh tranh, đặt ra dấu hỏi về năng lực tổ chức cũng như sự minh bạch của quá trình lựa chọn nhà thầu. Đơn cử, Gói thầu số 8 Thi công xây dựng (bao gồm bảo hiểm công trình, nén tĩnh cọc, đấu nối điện, nước) thuộc Dự án Nhà tập luyện và thi đấu thể dục, thể thao huyện Ngọc Lặc, tỉnh Thanh Hóa (39,585 tỷ đồng), mở thầu ngày 25/3/2025 với 3 nhà thầu tham dự; Gói thầu số 04 Thi công xây dựng + thiết bị thuộc Dự án Mặt bằng khu dân cư thôn Thanh Bình, xã Hoằng Xuyên, huyện Hoằng Hóa, tỉnh Thanh Hóa (23,887 tỷ đồng), mở thầu ngày 19/6/2025 với 1 nhà thầu dự; Gói thầu số 04 Thi công xây dựng và lắp đặt thiết bị công trình thuộc Dự án Xây dựng hạ tầng kỹ thuật khu dân cư nông thôn mới (khu đấu giá quyền sử dụng đất cho nhân dân làm nhà ở) tại xã Đông Tảo, huyện Khoái Châu, tỉnh Hưng Yên (21,906 tỷ đồng), mở thầu ngày 12/5/2025 với 1 nhà thầu nộp HSDT... Cập nhật đến ngày 5/12/2025, các gói thầu này vẫn trong trạng thái “đang xét thầu”.
Theo quy định trước đây, thời gian đánh giá HSDT đối với đấu thầu trong nước tối đa 45 ngày. Tuy nhiên, Luật Đấu thầu 2023 đã bỏ quy định này, trao quyền cho chủ đầu tư điều chỉnh linh hoạt, dựa trên thực tế gói thầu. Đồng thời, pháp luật hiện hành cũng cho phép gia hạn thời gian đánh giá HSDT khi cần thiết, với lý do chính đáng.
Theo chuyên gia đấu thầu, thực trạng nhiều gói thầu có thời gian đánh giá HSDT kéo dài bất thường gây nhiều hệ lụy như chậm trễ trong khởi công hoặc thi công, khiến các dự án chậm giải ngân, ảnh hưởng đến kế hoạch vốn hàng năm, thậm chí phát sinh biến động tổng mức đầu tư.
Không ít nhà thầu phản ánh, khi hết hạn bảo lãnh dự thầu, cam kết tín dụng, họ phải thực hiện điều chỉnh, gia hạn thủ tục, thậm chí chịu phạt từ ngân hàng. “Chủ đầu tư cần tuân thủ quy định đấu thầu, tránh kéo dài thời gian tổ chức lựa chọn nhà thầu nếu không có lý do chính đáng, gây ảnh hưởng đến hiệu quả đầu tư cũng như các nhà thầu”, một nhà thầu nêu quan điểm.
