 |
| Việc thành lập sàn giao dịch vàng được kỳ vọng sẽ tăng tính minh bạch trên thị trường, góp phần rút ngắn khoảng cách giá vàng trong nước và thế giới. Ảnh minh họa: PA |
Chính phủ đã ban hành Nghị định 232/2025/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung Nghị định 24/2012/NĐ-CP nhằm từng bước hoàn thiện khuôn khổ pháp lý cho hoạt động kinh doanh vàng, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý thị trường. Tại Kết luận 203-KL/TW ngày 4/11/2025 về tiếp tục tập trung thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp nhằm bảo đảm thực hiện ở mức cao nhất mục tiêu tăng trưởng năm 2025, tạo đà vững chắc cho tăng trưởng bền vững ở mức 2 con số trong giai đoạn tới và tổng kết Nghị quyết số 05-NQ/TW, ngày 1/11/2016 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII, Bộ Chính trị yêu cầu trước mắt tập trung chỉ đạo hoàn tất các bước chuẩn bị cho các thị trường, định chế tài chính, tiền tệ vận hành, trong đó có sàn giao dịch vàng.
Việc thành lập sàn giao dịch vàng cũng được kỳ vọng sẽ tăng tính minh bạch trên thị trường, tạo sự liên thông để góp phần rút ngắn khoảng cách giá vàng trong nước và thế giới. Tại tọa đàm “Sàn giao dịch vàng: Minh bạch thị trường và ổn định kinh tế vĩ mô” ngày 17/11, TS. Cấn Văn Lực - thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng cho rằng, cần làm rõ mô hình sàn giao dịch vàng nào là phù hợp cho Việt Nam: một sàn vàng độc lập, hay giao dịch thông qua sở giao dịch hàng hóa, hoặc đặt tại trung tâm tài chính quốc tế ở TP.HCM. Cùng với đó là cơ chế niêm yết giá, thuế - phí giao dịch, xuất nhập khẩu và sự phối hợp giữa các bộ ngành.
“Việc thành lập sàn vàng cần được tính toán kỹ về dung lượng. Trong các phương án được đưa ra, tôi thiên về phương án coi vàng như một vật chất, một sản phẩm được giao dịch trên sở giao dịch hàng hóa. Vì chúng ta đã có quy trình vận hành rõ ràng rồi chỉ việc bổ sung thêm một mặt hàng thôi”, ông Lực nhấn mạnh.
Theo ông Nguyễn Thế Hùng, Phó Chủ tịch Hiệp hội Kinh doanh vàng Việt Nam, Việt Nam đủ điều kiện công nghệ và hạ tầng để xây dựng một mô hình sàn giao dịch vàng hiện đại, miễn là đi theo lộ trình thận trọng. Mục tiêu của sàn không chỉ là giao dịch, mà phải đạt ba giá trị cốt lõi: hiện đại hóa hoạt động mua bán vàng, phục vụ quản lý nhà nước bằng dữ liệu minh bạch, tạo nền tảng để phát triển các sản phẩm tài chính liên quan đến vàng trong tương lai.
Theo đó, trong giai đoạn đầu nên cho phép nhập khẩu vàng nguyên liệu có chứng nhận chất lượng quốc tế để sản xuất trong nước, kèm theo quy định chặt chẽ, như: “Doanh nghiệp được cấp phép phải có cơ sở vật chất, công nghệ, năng lực tài chính và trách nhiệm báo cáo định kỳ; nghiêm cấm các trường hợp mua bán chéo, lách quy định, tránh biến thị trường nguyên liệu thành nơi đầu cơ”.
Ông Hùng cho rằng, lợi ích lớn nhất của sàn giao dịch vàng là mọi giao dịch đều được ghi nhận, báo cáo liên tục, cho phép nhà quản lý điều hành thị trường dựa trên dữ liệu thực, thay vì suy đoán. Điều này sẽ giảm đáng kể tình trạng đầu cơ, thao túng và bong bóng giá. Tuy nhiên, một số ngân hàng thương mại và doanh nghiệp chưa đáp ứng đủ điều kiện về cơ sở vật chất và công nghệ nhưng vẫn mong muốn tham gia nhập khẩu hoặc sản xuất vàng. Nếu không siết điều kiện, thị trường sẽ tái diễn tình trạng hỗn loạn. Do đó, về lộ trình dài hạn, giai đoạn 1 có thể vận hành sàn giao dịch vàng phục vụ sản xuất và phân phối; giai đoạn 2 phát triển hệ thống phân phối rộng cho doanh nghiệp có nhu cầu thực; giai đoạn 3 từng bước mở rộng sang các sản phẩm tài chính phái sinh liên quan đến vàng, nhưng chỉ khi hành lang pháp lý và hệ thống dữ liệu đã hoàn thiện.
Từ khía cạnh khác, ông Phan Quốc Đông, Phó Chi cục trưởng Chi cục Điều tra chống buôn lậu, Cục Hải quan (Bộ Tài chính) cho biết, vàng luôn hấp dẫn giới buôn lậu vì giá trị cao, dễ sở hữu và có khả năng giữ giá trong bối cảnh biến động như chiến tranh hay lạm phát. Tính thanh khoản quốc tế lớn cùng tâm lý tích trữ vàng lâu đời của người Việt khiến nhu cầu thị trường luôn cao.
Việt Nam có đường biên dài hơn 4.000 km, nhưng chỉ có 157 cửa khẩu và 88 điểm kiểm soát nên nguy cơ buôn lậu vàng luôn hiện hữu. Khi giá trong nước chênh lệch và nhu cầu tăng, rủi ro buôn lậu càng lớn.
Về giải pháp dài hạn, đại diện Cục Hải quan cho rằng, cần xem xét lại chính sách quản lý để giảm áp lực buôn lậu; tham khảo kinh nghiệm quốc tế như đánh thuế vàng bán ra; minh bạch hoạt động vàng trang sức và triển khai hiệu quả các quy định mới. Đặc biệt, cần sớm có hướng dẫn cụ thể để chính sách quản lý vàng đi vào thực tế, tạo minh bạch cho thị trường và giúp hoạt động xuất nhập khẩu không bị "dồn nén", đồng thời mở rộng lựa chọn pháp lý cho người dân.
