 |
| Tình hình xử lý nợ của những tổ chức phát hành có trái phiếu chậm trả trong tháng 9/2025 |
Cùng với các nỗ lực hoàn thiện hành lang pháp lý và nâng cao tiêu chuẩn công bố thông tin, cuộc “kiểm tra sức khỏe” quy mô lớn này đang đặt nền móng cho giai đoạn phát triển mới, nơi sự tuân thủ và trách nhiệm được đề cao, buộc doanh nghiệp (DN) rà soát lại quy trình huy động và sử dụng vốn, tái cấu trúc toàn diện, hướng tới một thị trường trái phiếu minh bạch, bền vững.
Phát lộ nhiều hạn chế, doanh nghiệp nói gì?
Theo Kết luận thanh tra số 276/KL-TTCP công bố mới đây, TTCP đã tiến hành thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật trong phát hành TPDN riêng lẻ và sử dụng nguồn vốn của 67 tổ chức phát hành giai đoạn 2015 - 2023. Đây là cuộc thanh tra quy mô lớn đầu tiên đối với thị trường TPDN, được ví như một “cuộc kiểm tra sức khỏe” cho các chủ thể phát hành.
Kết luận cho biết, tổng giá trị phát hành trái phiếu riêng lẻ của 67 tổ chức đạt hơn 462.824 tỷ đồng với tổng cộng 827 mã TPDN, phần lớn tập trung ở khối ngân hàng và bất động sản (BĐS). Cơ quan thanh tra chỉ ra nhiều hạn chế phổ biến như chưa tách bạch nguồn tiền thu từ phát hành trái phiếu, chậm công bố thông tin, sử dụng vốn chưa hoàn toàn phù hợp với mục đích ban đầu. Một số tổ chức cũng bị lưu ý về việc định giá tài sản bảo đảm chưa chính xác hoặc hồ sơ tín nhiệm chưa đầy đủ, làm gia tăng rủi ro tiềm ẩn cho nhà đầu tư.
Ở khối tài chính, Ngân hàng TMCP Quân đội (MBBank) là một trong những đơn vị chủ động phản hồi sớm sau Kết luận thanh tra, cho biết đã rà soát toàn bộ các lô trái phiếu phát hành, phần lớn đã được tất toán hoặc đang được quản lý đúng quy định. MBBank khẳng định sẽ tiếp thu kiến nghị của Cơ quan thanh tra, tăng cường kiểm soát mục đích sử dụng vốn và chuẩn hóa công bố thông tin trong các đợt phát hành mới. Động thái này được đánh giá là tích cực, phản ánh xu hướng tuân thủ và củng cố niềm tin của nhà đầu tư đối với khối ngân hàng thương mại.
Tập đoàn Novaland - đại diện tiêu biểu của khối BĐS - cho biết đã nghiêm túc rà soát, khắc phục các thiếu sót được nêu trong Kết luận thanh tra (liên quan đến nợ quá hạn đối với gốc và lãi trái phiếu). Theo báo cáo gửi cơ quan chức năng, tính đến cuối tháng 9/2025, tổng dư nợ trái phiếu của Novaland giảm còn 19.559 tỷ đồng, sau khi đã tất toán hơn 15.300 tỷ đồng, tương đương 44% tổng dư nợ tại thời điểm 30/6/2023. DN này khẳng định, đã và đang sử dụng vốn đúng mục đích, công bố thông tin đầy đủ, chính xác và duy trì đối chiếu công nợ định kỳ nhằm bảo vệ lợi ích nhà đầu tư.
Novaland nhìn nhận, một số giai đoạn công bố thông tin chậm trễ do nguyên nhân khách quan (dịch Covid-19 kéo dài), nhưng DN đã cố gắng khắc phục, chủ động cập nhật dữ liệu để bảo đảm minh bạch tối đa.
Thị trường phân hóa rõ nét, hướng tới an toàn và minh bạch
Công ty CP Xếp hạng tín nhiệm đầu tư Việt Nam (VIS Rating) cho biết, hoạt động phát hành TPDN tiếp tục duy trì đà tăng với 50.000 tỷ đồng huy động trong tháng 9/2025, nâng tổng giá trị phát hành 9 tháng đầu năm lên 425.000 tỷ đồng, tăng 35% so với cùng kỳ 2024.
Tuy nhiên, thị trường đang thể hiện sự phân hóa mạnh: khối ngân hàng chiếm khoảng 70% tổng giá trị phát hành, chủ yếu không có tài sản bảo đảm, lãi suất 5,8 - 7,5%/năm; khối BĐS chiếm khoảng 25% nhưng lãi suất cao hơn nhiều, dao động 9 - 11%/năm, phản ánh mức độ rủi ro tín dụng lớn hơn.
VIS Rating ghi nhận, tỷ lệ trái phiếu chậm trả gốc và lãi duy trì khoảng 1%, với 26 trường hợp được báo cáo, trong đó có 11 trường hợp không thanh toán gốc, tổng mệnh giá lên tới 276.000 tỷ đồng (tính lũy kế). Dù tỷ lệ này giảm mạnh so với cùng kỳ năm 2024 và nhiều DN đã tích cực tái cơ cấu hoặc hoán đổi tài sản để trả nợ, tỷ lệ thu hồi thực tế mới đạt khoảng 38%, cho thấy áp lực thanh khoản vẫn đáng kể.
Theo ông Nguyễn Đình Duy, Giám đốc, chuyên gia phân tích cao cấp VIS Rating, vai trò của tổ chức đại diện người sở hữu trái phiếu cần được nâng cao hơn nữa. Dù đã có bước tiến trong việc công bố thông tin và theo dõi tình trạng tuân thủ của tổ chức phát hành, song cơ chế này vẫn cần thêm hành động cụ thể từ phía Nhà nước và các đơn vị trung gian để trở thành chốt chặn thực sự hiệu quả bảo vệ nhà đầu tư.
Giới chuyên môn phân tích, sau đợt thanh tra diện rộng này, thị trường trái phiếu cần chuyển sang mô hình phát hành “trách nhiệm và minh bạch”, trong đó DN phải công bố thông tin định kỳ theo chuẩn quốc tế, tách biệt dòng tiền từ phát hành với nguồn thu khác, và tuân thủ bắt buộc xếp hạng tín nhiệm trước khi phát hành quy mô lớn. Song song đó, cần có sự phối hợp chặt chẽ của các cơ quan quản lý như Bộ Tài chính, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước và Ngân hàng Nhà nước trong việc giám sát mục đích sử dụng vốn, đặc biệt với các tập đoàn có quan hệ sở hữu chéo.
Kết luận thanh tra và phản ứng từ ngân hàng, các DN lớn cho thấy, thị trường trái phiếu Việt Nam đang bước vào giai đoạn “lọc” thực chất. Khi hành lang pháp lý ngày càng chặt chẽ và tiêu chuẩn công bố thông tin được nâng cao, niềm tin của nhà đầu tư sẽ dần được khôi phục.
“Một thị trường trái phiếu vận hành minh bạch, an toàn không chỉ giúp DN tiếp cận nguồn vốn dài hạn hiệu quả hơn, mà còn là nền tảng để phát triển thị trường vốn bền vững - nơi sự tuân thủ, tín nhiệm và trách nhiệm được đặt lên hàng đầu”, chuyên gia tài chính, BĐS Nguyễn Phạm Hữu Hậu nhận xét.
