Xuất khẩu năm 2024: Vượt thách thức để đạt mục tiêu tăng trưởng 6%

Năm 2023, Việt Nam tiếp tục xuất siêu năm thứ 8 liên tiếp với mức thặng dư ước đạt gần 30 tỷ USD, gần gấp 3 lần năm 2022. Ảnh: Lê Tiên

Dấu ấn xuất khẩu năm 2023

Chia sẻ với Báo Đấu thầu, ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng Thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam cho biết, xuất khẩu (XK) mặt hàng rau quả nước ta năm 2023 khá tốt. Theo đó, dự kiến năm XK toàn ngành rau quả là 3,5 tỷ USD, vượt con số 1,5 tỷ USD của năm 2022. Với XK gạo, Hiệp hội lương thực dự đoán, đến hết tháng 12/2023 nước ta hoàn toàn có thể cán mốc XK 8 triệu tấn gạo, đem về giá trị 4,6 tỷ USD.

Rau quả và gạo là 2 trong số 33 mặt hàng của Việt Nam đạt kim ngạch XK trên 1 tỷ USD trong năm 2023. Đặc biệt, nhiều mặt hàng XK đạt trên 10 tỷ USD như điện tử, máy tính và linh kiện; điện thoại và linh kiện; dệt may; giày dép; gỗ và sản phẩm gỗ… Theo Tổng cục Thống kê, nhóm các mặt hàng đạt kim ngạch XK trên 1 tỷ USD chiếm 66,1% tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước. Cơ cấu hàng hóa XK tiếp tục cải thiện theo chiều hướng tích cực, giảm hàm lượng XK thô, tăng XK sản phẩm chế biến, sản phẩm công nghiệp, tạo điều kiện cho hàng hóa Việt Nam tham gia sâu hơn vào chuỗi sản xuất và cung ứng toàn cầu.

Theo Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công Thương, càng về cuối năm, XK từ Việt Nam phục hồi càng rõ nét. Tuy chưa đạt được mức tăng trở lại so với năm trước nhưng mức suy giảm tiếp tục được thu hẹp từ thực tế giảm 12% trong nửa đầu năm 2023 xuống mức giảm khoảng 4,6% trong cả năm 2023.

Đặc biệt, so với sự sụt giảm XK của các nước trong khu vực, XK của nước ta cơ bản phục hồi tích cực hơn. Chẳng hạn, 9 tháng 2023, XK của Malaysia giảm 11,7% so với cùng kỳ năm trước; Indonesia giảm 12,3%; Singapore giảm 10,8%. Thái Lan và Philippines giảm 3,8% và 6,5% so với cùng kỳ. Ở khu vực Đông Bắc Á, XK của Hàn Quốc giảm 11,5%, Nhật Bản giảm 5% và Trung Quốc giảm 5,7%, đều cao hơn mức giảm của hoạt động XK từ Việt Nam.

Nhiều doanh nghiệp (DN) nước ta đã tận dụng tốt các cơ hội mang lại từ cam kết trong các hiệp định thương mại tự do (FTA). Trong hoạt động XK đã thực hiện đa dạng hóa thị trường, kim ngạch XK sang các nước châu Phi, Đông Âu, Bắc Âu, Tây Á tăng; mức suy giảm xuất khẩu tại một số thị trường chủ lực tiếp tục được thu hẹp.

Tuy nhiên, theo lãnh đạo Bộ Công Thương, quy mô XK năm nay chưa thực sự phục hồi khi kim ngạch XK cả năm 2023 ước đạt 354,5 tỷ USD, giảm khoảng 4,6% so với năm 2022. Cán cân thương mại xuất siêu chủ yếu do nhập khẩu giảm mạnh hơn so với XK, cho thấy những khó khăn trong sản xuất hàng hóa phục vụ XK... Trong khi đó, năm 2024, bối cảnh thế giới dự báo tiếp tục có những diễn biến phức tạp, khó lường, xu hướng phi toàn cầu hóa đang trỗi dậy mạnh mẽ, chính sách bảo hộ xuất hiện trở lại ở nhiều nước với nhiều hình thức khác nhau… Làm thế nào để Việt Nam giữ vững các thị trường xuất khẩu và đạt được mục tiêu tăng trưởng xuất khẩu 6% trong năm tới là câu hỏi lớn, cần các giải pháp hiệu quả, kịp thời.

Bộ Công Thương đặt mục tiêu năm 2024 đưa tổng kim ngạch xuất khẩu tăng khoảng 6% so với năm 2023, xuất siêu khoảng 15 tỷ USD. Ảnh: Đức Thanh

Để xuất khẩu tăng trưởng bền vững

3 năm đầu tiên trong kế hoạch trung hạn 2021-2025, kinh tế nước ta phải trải qua nhiều biến cố, nhất là đại dịch Covid-19 và những biến động bất thường từ kinh tế - chính trị toàn cầu. Theo đó, để đạt mục tiêu trung hạn, nhiều ý kiến cho rằng, năm 2024 phải năm bứt tốc, bởi đây là năm có ý nghĩa quyết định đến kết quả thực hiện kế hoạch 5 năm. Với hoạt động xuất khẩu, để đóng góp vào mục tiêu tăng trưởng GDP năm 2024 ở mức 6 - 6,5%, kim ngạch XK phải đạt tăng trưởng 6% và cán cân thương mại phải duy trì trạng thái thặng dư khoảng 15 tỷ USD cho năm này.

Về phía Bộ Công thương, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho biết sẽ chủ động tham mưu để hỗ trợ nắm bắt cơ hội mới từ làn sóng dịch chuyển đầu tư của các tập đoàn đa quốc gia, nhất là trong những lĩnh vực mà nước ta đang có nhu cầu và lợi thế, như công nghiệp điện tử, hạ tầng số, hạ tầng logistics, năng lượng sạch, công nghiệp vật liệu mới, chip và chất bán dẫn. Đồng thời, tăng cường thực thi hiệu quả các giải pháp kết nối chặt chẽ giữa DN FDI với DN trong nước nhằm thúc đẩy phát triển kỹ năng quản trị, chuyển giao công nghệ, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của DN Việt. Cùng với đó, Bộ Công thương sẽ thúc đẩy các nỗ lực mở rộng, đa dạng hóa thị trường, khai thác các thị trường lân cận, còn tiềm năng, chuyển mạnh sang XK chính ngạch gắn với xây dựng thương hiệu, thúc đẩy XK bền vững.

Liên quan đến nguồn năng lượng cho hoạt động sản xuất, kinh doanh của các DN, ông Đặng Hoàng An, Chủ tịch Tập đoàn Tập đoàn Điện lực Việt Nam cho biết, một số công trình trọng điểm của ngành điện đang được các nhà thầu triển khai với tốc độ thần tốc. Theo ông An, bảo đảm cung ứng điện được xác định là nhiệm vụ chính trị của Tập đoàn năm 2024. “Đến nay, công tác chuẩn bị kịch bản cho 3 tháng cuối mùa khô đã có, không để xảy ra tình trạng thiếu điện như năm 2023”, ông An nói.

Ghi nhận sự khởi sắc của hoạt động XK, nhưng Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà cho rằng, việc xuất khẩu phụ thuộc FDI là quá rõ và cần phải khắc phục. Để xuất khẩu tăng trưởng bền vững và đóng góp nhiều hơn cho đất nước, trong chọn lựa các dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài tới đây, người Việt Nam cần vươn lên nắm bắt được công nghệ trong chuỗi để có thêm giá trị gia tăng, chứ không chỉ là gia công như sản xuất giày dép và may mặc.