 |
| Phiên thứ hai của Diễn đàn M&A Việt Nam 2025 tập trung vào việc nhận diện “vận hội mới” để thúc đẩy làn sóng M&A và tái cấu trúc doanh nghiệp trong giai đoạn 2025–2030. Ảnh: Lê Toàn |
Các diễn giả đến từ doanh nghiệp, tổ chức tư vấn và quỹ đầu tư quốc tế thống nhất rằng, M&A tại Việt Nam đang bước vào một chu kỳ mang tính chiến lược hơn, gắn với nhu cầu đổi mới mô hình tăng trưởng và nâng cao năng lực cạnh tranh.
Động lực thị trường trong chu kỳ M&A 2025–2030
Đa số ý kiến tại phiên thảo luận đều khẳng định, giai đoạn 2025–2030 sẽ đánh dấu sự chuyển pha của hoạt động M&A tại Việt Nam – từ các giao dịch thuần chuyển nhượng sang các thương vụ có tính chiến lược, chú trọng tạo giá trị sau hợp nhất và thúc đẩy tái cấu trúc doanh nghiệp.
Những lĩnh vực được dự báo dẫn dắt chu kỳ mới gồm: tài chính – ngân hàng, năng lượng tái tạo, công nghệ (đặc biệt là AI và bán dẫn), hạ tầng, tiêu dùng – bán lẻ và bất động sản. Điểm chung của các ngành này là nhu cầu vốn lớn, áp lực đổi mới mô hình vận hành, và khả năng hưởng lợi từ xu hướng dịch chuyển chuỗi cung ứng toàn cầu.
Bà Nguyễn Thị Vân Khanh, Tổng giám đốc Gamuda Land Việt Nam cho biết, bất động sản vẫn là ngành M&A dẫn dắt tại nhiều quốc gia ASEAN, thường đứng thứ hai hoặc thứ ba sau sản xuất. Tại Việt Nam, Gamuda Land đã liên tục mở rộng hiện diện trong 2–3 năm gần đây với tổng giá trị đầu tư khoảng 1 tỷ USD để tăng quỹ đất và phát triển dự án.
“Việt Nam là thị trường tăng trưởng bền vững, GDP duy trì mức tăng ấn tượng nhiều năm liền, dân số trẻ và nhu cầu nhà ở lớn. Những yếu tố này tạo nền tảng hấp dẫn để nhà đầu tư nước ngoài, trong đó có chúng tôi, tiếp tục mở rộng”, bà Khanh chia sẻ.
Trong vòng 3–4 năm qua, Gamuda Land đã hoàn tất 6 thương vụ M&A, bao gồm hợp tác và nhận chuyển nhượng dự án từ doanh nghiệp nội địa. Theo bà, hiện Tập đoàn tiếp tục nhận nhiều đề nghị hợp tác mới, trở thành động lực duy trì hoạt động M&A trong 3–5 năm tới.
Cửa sổ cơ hội 2025–2026: M&A “giải cứu” và tái cấu trúc doanh nghiệp
Chủ đề “M&A giải cứu” (distressed M&A) thu hút nhiều thảo luận trong bối cảnh thị trường bước vào giai đoạn phân hóa mạnh. Các ngành như bất động sản, tài chính – ngân hàng, năng lượng và hạ tầng được dự báo sẽ xuất hiện nhiều thương vụ tái cấu trúc khi doanh nghiệp chịu áp lực về vốn và dòng tiền.
Bà Bình Lê Vandekerckove, Tổng Giám đốc & Trưởng bộ phận Tư vấn M&A của ASART nhận định, distressed M&A đòi hỏi nhà đầu tư am hiểu rủi ro và có khả năng tái cấu trúc sâu.
Theo bà, nhiều năm qua, nhà đầu tư thường không thích thương vụ giải cứu, ngoại trừ những nhà đầu tư chuyên biệt. Doanh nghiệp phải biết sức khỏe tài chính của mình, không nên đợi đến lúc chỉ còn 6–12 tháng để đàm phán thanh khoản. Khi đó, cơ hội và lựa chọn rất hạn chế.
Ông Douglas Jackson, Giám đốc điều hành Alvarez & Marsal (Việt Nam) cho rằng, yếu tố trọng tâm của giao dịch giải cứu không chỉ nằm ở giá trị tài sản, mà là khả năng cải thiện vận hành sau sáp nhập.
“Nếu gia tăng giá trị kịp thời, tình thế bị động có thể được tháo gỡ phần nào. Tuy nhiên, dù khó khăn đến đâu thì cũng phải thúc đẩy dòng tiền. Khi ngân hàng ngừng cấp vốn, dư địa hỗ trợ rất hạn chế. Trong giao dịch giải cứu, đội ngũ lãnh đạo cũ thường cần tái cấu trúc và chỉ giữ lại nhân sự tầm trung có năng lực thực thi”, ông Douglas Jackson nêu quan điểm.
Ở góc nhìn doanh nghiệp, bà Nguyễn Thị Vân Khanh lưu ý, yếu tố pháp lý là rủi ro lớn nhất đối với các dự án distressed. Tài sản thế chấp ngân hàng đôi khi lớn hơn giá trị thị trường, thời gian triển khai dự án kéo dài, khiến nhà đầu tư quốc tế khó ra quyết định.
“Với nhà đầu tư FDI, M&A không chỉ là câu chuyện giá. Họ cần sự chắc chắn về thời gian – khi nào triển khai, khi nào mở bán. Độ trễ dự phòng 3–6 tháng còn chấp nhận được, nhưng nếu kéo dài quá lâu sẽ rất rủi ro. Các tập đoàn niêm yết luôn phải giữ cam kết với cổ đông và thị trường”, bà Khanh khuyến nghị.
Chiến lược vốn mới: IPO và M&A song hành
Một xu hướng nổi bật tại phiên thảo luận là mối quan hệ bổ trợ giữa IPO và M&A. Theo nhiều diễn giả, các thương vụ pre-IPO M&A (mua bán – sáp nhập diễn ra trước thời điểm doanh nghiệp IPO) sẽ gia tăng trong giai đoạn tới khi doanh nghiệp tìm kiếm nhà đầu tư chiến lược để củng cố năng lực tài chính và nâng chuẩn quản trị trước khi niêm yết.
Cách tiếp cận này giúp doanh nghiệp tạo nền tảng định giá tích cực khi IPO, huy động vốn lớn trên thị trường chứng khoán, đồng thời mở rộng năng lực vận hành và thị trường thông qua đối tác chiến lược.
Ông Nguyễn Hoàng Long, Phó Tổng giám đốc Tập đoàn GELEX cho biết, IPO là chiến lược dài hạn gắn với danh mục dự án và thời điểm chín muồi. "Nếu thiếu vốn tạm thời, không có gì phải lo lắng. Khi dự án chín muồi, chúng tôi sẽ IPO. Hiện GELEX đang triển khai kế hoạch IPO khoảng 100 triệu USD và luôn kiểm soát chiến lược phát triển trong tầm tay".
Ở góc nhìn thị trường vốn, bà Đặng Nguyệt Minh, Trưởng bộ phận Nghiên cứu Dragon Capital Việt Nam cho hay, nhu cầu huy động vốn trên thị trường chứng khoán Việt Nam trong 2–3 năm tới có thể đạt 40–50 tỷ USD. Điều này minh chứng, tiềm năng của chiến lược kết hợp IPO và M&A là rất lớn.
M&A mang tính chiến lược và tạo giá trị
Kết thúc phiên thảo luận, các diễn giả thống nhất rằng “vận hội mới” của thị trường M&A Việt Nam không chỉ đến từ sự gia tăng về số lượng giao dịch, mà nằm ở chất lượng thương vụ và tư duy chiến lược của doanh nghiệp tham gia. M&A trong giai đoạn tới sẽ không còn mang tính cơ hội hay chuyển nhượng đơn thuần, mà trở thành công cụ tái cấu trúc mô hình tăng trưởng, giúp doanh nghiệp nâng cấp quản trị, tối ưu vốn, mở rộng hệ sinh thái và tạo nền tảng cạnh tranh mới.
Theo phân tích của các chuyên gia, chìa khóa để bước vào chu kỳ M&A chiến lược là chuẩn hóa quản trị theo chuẩn quốc tế, minh bạch dữ liệu – đặc biệt là dữ liệu tài chính và vận hành – cùng với chiến lược M&A dài hạn xây dựng từ cấp tập đoàn. Việc kết hợp giữa M&A và IPO cũng được xem là hướng đi tối ưu trong giai đoạn mới, giúp doanh nghiệp nâng năng lực vốn, cải thiện định giá và tiếp cận nhà đầu tư toàn cầu.
Các diễn giả bình luận, giai đoạn 2025–2030 sẽ chứng kiến rõ nét vai trò dẫn dắt của các ngành chiến lược như tài chính – ngân hàng, năng lượng tái tạo, công nghệ (AI, bán dẫn), hạ tầng và tiêu dùng – bán lẻ. Đây là những lĩnh vực nền tảng của nền kinh tế, có nhu cầu chuyển đổi mô hình kinh doanh lớn, tạo ra các thương vụ M&A “tạo giá trị sau giao dịch” thay vì chỉ chuyển nhượng quyền sở hữu.
Chia sẻ từ thực tiễn giao dịch, bà Nguyễn Thị Vân Khanh nhấn mạnh thêm hai yếu tố quyết định khi tìm kiếm vận hội M&A là sự linh hoạt và tính hợp lý trong đàm phán.
Một thương vụ M&A chỉ thành công khi cả hai bên cùng phát triển. Giá không phải là yếu tố duy nhất. Quan trọng hơn là chiến lược của đối tác và khả năng cùng tạo giá trị mới sau giao dịch.
Để tạo nền tảng bền vững cho thị trường M&A Việt Nam, hệ thống pháp lý cần được hoàn thiện theo hướng minh bạch, nhất quán và có khả năng dự báo. Khi bên bán, bên mua và môi trường pháp lý đều thông suốt, “miếng bánh M&A” sẽ lớn hơn, thay vì chỉ là cuộc cạnh tranh về giá trị tài sản.
Dĩ nhiên, bên bán cũng phải chuyên nghiệp, hiểu rõ khẩu vị của từng nhóm nhà đầu tư, bởi chiến lược hợp tác với doanh nghiệp trong nước khác biệt đáng kể so với nhà đầu tư quốc tế – từ chuẩn quản trị, kỳ vọng lợi nhuận đến thời gian triển khai dự án.
