 |
| Hoạt động xuất khẩu gạo được đề xuất loại khỏi Danh mục Ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện tại Dự thảo Luật Đầu tư kinh doanh (thay thế Luật Đầu tư). Ảnh: Song Lê |
Tại kỳ họp này, Quốc hội dự kiến xem xét gần 50 dự án luật, nghị quyết thuộc công tác lập pháp, trong đó có những văn bản luật tác động mạnh mẽ đến đời sống kinh doanh như Luật Đầu tư, Luật Quản lý thuế…
Tinh giản thủ tục, đẩy mạnh phân quyền
Dự kiến có ít nhất 20 ngành, nghề được loại khỏi Danh mục ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện. Đó là một trong những điểm nổi bật tại Dự thảo Luật Đầu tư kinh doanh (thay thế Luật Đầu tư).
Trong số đó, kinh doanh tạm nhập tái xuất hàng thực phẩm đông lạnh được đề nghị loại bỏ khỏi danh mục này do đây là quá trình kinh doanh chứ không phải ngành nghề, việc kiểm soát (nếu cần) có thể thực hiện thông qua áp dụng thủ tục hải quan, vận chuyển chuyển khẩu từng lô hàng. Tương tự, xuất khẩu gạo cũng được đề nghị bỏ khỏi danh mục bởi các điều kiện đang được quy định cho ngành nghề này về kho chuyên dùng, cơ sở xay xát… lại hướng tới bảo đảm hoạt động của doanh nghiệp mà không liên quan đến các mục tiêu quản lý.
Theo ông Đậu Anh Tuấn, Phó Tổng thư ký, Trưởng ban Ban Pháp chế VCCI, việc đưa nhiều ngành nghề ra khỏi danh mục kinh doanh có điều kiện cho thấy tinh thần gỡ bỏ rào cản với quyền tự do kinh doanh. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp đề nghị làm rõ nội hàm, phạm vi và tên ngành, nghề trong Danh mục ban hành kèm theo Dự thảo Luật Đầu tư kinh doanh.
“Bài học của quá trình cải cách điều kiện kinh doanh cho thấy, nếu không rõ ràng, không cụ thể, không từ thực tiễn thì sẽ tạo nên những rào cản lớn. Chính khó khăn trong hoạt động của các doanh nghiệp trong lĩnh vực kinh doanh, chế tác vàng trang sức, mỹ nghệ, cũng như các hoạt động kinh doanh vàng khác là bài học thực tiễn cần đúc rút”, ông Tuấn chia sẻ.
Ông Tuấn cho biết, trước kia, trong Danh mục ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện, các hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh vàng được tách riêng nhiều phần việc như: nhập khẩu vàng miếng, kinh doanh vàng miếng, kinh doanh vàng trang sức…, nhưng khi thực hiện yêu cầu cắt giảm điều kiện kinh doanh, Ngân hàng Nhà nước gộp tất cả thành một nhóm “kinh doanh vàng”. Hệ quả là nhiều công đoạn, hoạt động đơn giản trong ngành này trở thành ngành nghề kinh doanh có điều kiện.
Đại diện Ban soạn thảo, ông Hoàng Mạnh Phương, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ Tài chính) cho biết, bên cạnh 20 ngành nghề bị lược bỏ, có 4 ngành nghề được đề nghị làm rõ nội hàm để thu hẹp phạm vi. “Yêu cầu cắt giảm 30% điều kiện kinh doanh ngay trong năm nay là mục tiêu mà Ban soạn thảo phải đạt được. Do đó, chúng tôi sẽ tiếp tục nghiên cứu để cắt giảm ngành, nghề và điều kiện đầu tư kinh doanh không cần thiết, bất hợp lý, bảo đảm thực hiện đầy đủ, nhất quán quyền tự do kinh doanh của nhà đầu tư theo quy định của pháp luật. Đồng thời, nghiên cứu xây dựng cơ chế áp dụng điều kiện đầu tư kinh doanh một cách linh hoạt theo nguyên tắc hậu kiểm đối với những ngành, nghề kinh doanh phù hợp”, ông Phương chia sẻ.
Chờ đợi Danh mục ngành nghề kinh doanh có điều kiện được làm mới, chuyên gia VCCI đánh giá cao việc đơn giản hóa thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư, thu hẹp diện dự án phải thực hiện thủ tục này, đồng thời phân cấp mạnh mẽ thẩm quyền cho địa phương. Dự thảo còn cho phép nhà đầu tư nước ngoài thành lập doanh nghiệp trước khi có dự án cụ thể, góp phần tạo bình đẳng và minh bạch hơn giữa nhà đầu tư trong và ngoài nước. Đồng thời, Dự thảo đề xuất cải cách mạnh mẽ đối với quản lý đầu tư ra nước ngoài, phù hợp thông lệ quốc tế và thực tiễn, theo hướng bỏ Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư ra nước ngoài để giảm gánh nặng hành chính.
Về tính tự chủ, Dự thảo Luật đẩy mạnh phân cấp, phân quyền chấp thuận chủ trương đầu tư. Theo đó, dự thảo Luật chỉ quy định thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư của Thủ tướng Chính phủ và chủ tịch UBND cấp tỉnh và phân cấp toàn bộ dự án thuộc thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư của Quốc hội cho Thủ tướng. Trong đó, đối với những dự án quan trọng, cần có cơ chế, chính sách đặc thù chưa được quy định tại luật, Thủ tướng chấp thuận chủ trương đầu tư sau khi được sự đồng ý của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.
Với những điểm cải cách đó, Dự thảo Luật Đầu tư kinh doanh được đánh giá là mang tính đột phá, thể hiện tinh thần kiên quyết bỏ tư duy “không quản được thì cấm”, ưu tiên thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, hỗ trợ sản xuất, cắt giảm chi phí cho người dân, doanh nghiệp.
Dự thảo Luật Quản lý thuế: Từ quản lý sang phục vụ
Thay đổi tư duy quản lý cũng là quan điểm xuyên suốt tại Dự thảo Luật Quản lý thuế (sửa đổi) sắp được trình Quốc hội. Các định hướng sửa đổi tập trung vào việc chuyển đổi mô hình quản lý từ "quản lý" sang "phục vụ", lấy người nộp thuế làm trung tâm; tăng cường phân cấp, phân quyền, đơn giản hóa thủ tục hành chính, giảm chi phí tuân thủ và tạo điều kiện cho sự tuân thủ tự nguyện...
Nhiều doanh nghiệp hoan nghênh quy định phân loại người nộp thuế theo rủi ro và mức độ tuân thủ. Đây là bước đi cần thiết nhằm hướng tới quản lý thông minh, tối ưu hóa nguồn lực công, đồng thời khuyến khích doanh nghiệp tuân thủ tốt. Tuy nhiên, một số ý kiến đề nghị Bộ Tài chính sớm công khai tiêu chí phân loại, quy trình đánh giá.
Bên cạnh đó, việc xóa bỏ hình thức thuế khoán với hộ kinh doanh từ năm 2026 là yêu cầu quan trọng nhằm thực hiện Nghị quyết 68-NQ/TW, bảo đảm công bằng và chống thất thu. Tuy nhiên, để quá trình chuyển đổi hộ kinh doanh sang mô hình doanh nghiệp được thuận lợi, cần có lộ trình hỗ trợ rõ ràng, đồng thời đơn giản hóa chế độ kế toán, khai thuế phù hợp với năng lực thực tế của hộ kinh doanh.
Ở khía cạnh khác, doanh nghiệp đánh giá cao định hướng xây dựng hệ sinh thái thuế điện tử, dịch vụ số, kết nối liên thông dữ liệu giữa các bộ, ngành. Đây là xu hướng tất yếu trong kỷ nguyên số. Tuy nhiên, cần xây dựng lộ trình khả thi, đầu tư nguồn lực tương xứng, bảo đảm an toàn dữ liệu và ngăn chặn việc lạm dụng thông tin.
Ghi nhận nỗ lực cắt giảm thủ tục hành chính, cộng đồng doanh nghiệp đề nghị cơ quan chức năng tiếp tục rà soát, chuẩn hóa biểu mẫu và tăng cường dịch vụ công trực tuyến. Điều này giúp các quy định khi ban hành có thể áp dụng ngay, đặc biệt đối với doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ.
Ông Đặng Ngọc Minh, Phó Cục trưởng Cục Thuế (Bộ Tài chính) cho biết, Luật Quản lý thuế hiện hành có 153 điều, trong khi Dự thảo Luật chỉ còn hơn 50 điều. Bên cạnh đó, Luật Quản lý thuế (sửa đổi) bảo đảm giảm 44% thủ tục hành chính theo yêu cầu của Chính phủ trên quan điểm cải cách sâu rộng, tạo điều kiện cho người nộp thuế tuân thủ tự nguyện trên cơ sở phân loại mức độ tuân thủ pháp luật và mức độ rủi ro của người nộp thuế.
Ông Nguyễn Văn Phụng, Ủy viên Ban Chấp hành, Hiệp hội Kế toán kiểm toán Việt Nam đánh giá cao các nội dung tại Dự thảo Luật, đặc biệt trong việc phân cấp, phân quyền trong triển khai với tư duy xây dựng Luật ngắn gọn. Ở khía cạnh tuân thủ pháp luật về thuế, ông Phụng cho rằng, doanh nghiệp chịu áp lực lớn từ công tác thanh tra, kiểm tra, các biện pháp cưỡng chế. Do đó, các quy định cần được xây dựng trên nguyên tắc khuyến khích kinh doanh chân chính, các hình thức xử phạt có tính răn đe, nhưng cũng cần đủ sức thuyết phục.
Từ góc độ đó, ông Phụng đề xuất cần phân nhóm các thủ tục thanh kiểm tra theo nhóm doanh nghiệp, chẳng hạn doanh nghiệp quy mô nhỏ thì cần thời gian thực hiện thủ tục ngắn hơn doanh nghiệp lớn, doanh nghiệp tuân thủ thuế tốt thì có thủ tục thực hiện khác với doanh nghiệp tuân thủ chưa tốt.
