 |
| Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng trình bày Tờ trình Dự thảo Luật Giá (sửa đổi) |
Dự thảo Luật gồm 2 Điều, các nội dung sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ quan trọng như: về phân cấp, phân quyền, sửa đổi quy định về chuyển trách nhiệm triển khai bình ổn giá từ UBND cấp huyện xuống UBND cấp xã thực hiện, để phù hợp với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.
Sửa đổi, bổ sung tên gọi và thẩm quyền định giá đối với một số hàng hóa, dịch vụ trong lĩnh vực khí thiên nhiên, hàng không, kiểm định phương tiện vận tải, kiểm định an toàn lao động, chứng khoán, dự trữ quốc gia, đường sắt và các sản phẩm, dịch vụ công trong y tế và giáo dục - đào tạo.
Dự luật cũng bổ sung dịch vụ hạ tầng khu công nghiệp, khu kinh tế... đầu tư từ nguồn vốn ngân sách nhà nước vào danh mục do Nhà nước định giá, thẩm quyền định giá cụ thể thuộc về UBND cấp tỉnh.
Chính phủ đề xuất xây dựng Luật theo trình tự, thủ tục rút gọn trong trường hợp cấp bách để giải quyết vấn đề phát sinh trong thực tiễn và đề xuất Quốc hội xem xét và thông qua tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV (tháng 10/2025).
Qua thẩm tra Dự án Luật, Ủy ban Kinh tế và Tài chính tán thành với Tờ trình của Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, cho ý kiến, đồng thời quyết định việc bổ sung vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2025 và Chương trình Kỳ họp thứ 10 để Quốc hội cho ý kiến và xem xét, thông qua theo trình tự, thủ tục rút gọn.
Về bình ổn giá, Ủy ban Kinh tế và Tài chính cơ bản thống nhất việc sửa đổi như đề nghị của Chính phủ để bảo đảm thực hiện theo mô hình chính quyền 2 cấp. Tuy nhiên, việc đề xuất, triển khai bình ổn giá tại chính quyền cấp xã cần được xem xét, bảo đảm tính khả thi về nguồn lực, nhân lực, phạm vi áp dụng bình ổn giá để thực hiện có hiệu quả.
Về danh mục hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá với một số mặt hàng cụ thể, cơ quan chủ trì thẩm tra đề nghị cơ quan soạn thảo làm rõ một số vấn đề. Đơn cử như về danh mục liên quan đến vận chuyển khí thiên nhiên, Ủy ban Kinh tế và Tài chính cho rằng, mặc dù Nghị định số 146/2025/NĐ-CP quy định về phân quyền, phân cấp trong lĩnh vực công nghiệp và thương mại đã phân quyền nhiệm vụ, quyền hạn của Bộ Công Thương cho UBND cấp tỉnh, tuy nhiên hoạt động vận chuyển khí thiên nhiên, dịch vụ tồn trữ, tái hóa là các hoạt động mang tính chuyên môn sâu, có sự liên kết chặt chẽ trên phạm vi nhiều địa phương (không theo địa giới hành chính). Do đó, chưa nên phân quyền ngay trong luật để tạo thuận lợi cho doanh nghiệp, tránh việc nhiều địa phương phải quyết định giá đối với dịch vụ này cho từng tuyến đường ống.
Liên quan đến phân cấp định giá, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Lâm Văn Mẫn kiến nghị phân cấp mạnh mẽ việc định giá dịch vụ công tại lần sửa luật này, tập trung vào các lĩnh vực quan trọng như y tế, giáo dục, hạ tầng, và công nghiệp. Theo đó, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc kiến nghị cần có phân cấp cụ thể như: Bộ Y tế sẽ định giá cụ thể hoặc phân cấp cho các đơn vị trực thuộc Bộ định giá, áp dụng tại đơn vị đó; UBND cấp tỉnh được giao quyền định giá tối đa đối với dịch vụ thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn sinh hoạt áp dụng cho chủ đầu tư, cơ sở thu gom.
Đối với các dịch vụ có quy mô lớn như sử dụng hạ tầng trong khu công nghiệp, khu công nghệ cao, sử dụng diện tích bán hàng tại chợ, cấp tỉnh sẽ định giá cụ thể. Tuy nhiên, dịch vụ sử dụng hạ tầng tại các khu phát triển công nghiệp được đầu tư từ ngân sách nhà nước thì cần giữ nguyên quy định Nhà nước định giá.
Dịch vụ công trong lĩnh vực giáo dục, đào tạo, giáo dục nghề nghiệp sử dụng ngân sách nhà nước sẽ thực hiện theo hình thức đặt hàng và tuân thủ quy định của pháp luật liên quan. Theo Chủ tịch Hội đồng Dân tộc, điều này sẽ tăng cường tính linh hoạt và hiệu quả trong quản lý giá đối với các dịch vụ công thiết yếu ở các cấp quản lý khác nhau.
Tiếp thu ý kiến các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội nêu, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng nhấn mạnh, Dự thảo Luật Giá tiếp tục củng cố nguyên tắc quản lý điều tiết giá theo cơ chế thị trường. Nhà nước tôn trọng quyền tự định giá cạnh tranh về giá của tổ chức cá nhân kinh doanh, Nhà nước chỉ gián tiếp tác động đến mặt bằng giá cả thị trường thông qua các cái công cụ kinh tế vĩ mô và một số công cụ điều tiết khác như: bình ổn giá, giá kê khai, giá tham chiếu, thanh tra kiểm tra và xử lý các cái vi phạm pháp luật về giá, qua đó giúp bình ổn thị trường. Do vậy, về vấn đề bình ổn giá, cơ quan soạn thảo kiên trì đề xuất giao nhiệm vụ này cho cấp xã với lập luận được đưa ra là cấp tỉnh có địa bàn rộng lớn, khó triển khai kịp thời các biện pháp can thiệp khi giá cả biến động. Việc giao cho cấp xã - tức cấp cơ sở sẽ đảm bảo sự phản ứng nhanh nhạy, bám sát thực tiễn địa phương.
Tuy nhiên, cơ quan soạn thảo cũng nhìn nhận sâu sắc về thách thức lớn nhất là năng lực cán bộ và tổ chức thực hiện ở cấp xã. Để giải quyết vấn đề này, cơ quan soạn thảo khẳng định cần khẩn trương nâng cao năng lực tổ chức thực hiện thông qua việc tập trung đào tạo cán bộ về nghiệp vụ tài chính, kế toán, ngân sách. Đây là yêu cầu cấp thiết, không chỉ riêng cho lĩnh vực giá mà còn trong bối cảnh Bộ Chính trị đang chỉ đạo quyết liệt về cải cách mô hình chính quyền địa phương.
Liên quan tới đề nghị UBND cấp tỉnh định khung giá cho dịch vụ sử dụng hạ tầng (như khu công nghiệp, khu kinh tế, khu công nghệ cao) đầu tư từ ngân sách nhà nước, Bộ Tài chính kiến nghị giữ nguyên phương án giao UBND cấp tỉnh định giá cụ thể, không qua bước định khung giá.
Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng giải trình, việc để UBND cấp tỉnh định giá cụ thể như dự thảo sẽ giúp giá sát với chính sách, mục tiêu khuyến khích đầu tư và an sinh xã hội đặc thù của từng địa phương. Nếu áp dụng định khung giá sẽ phát sinh thêm một bước thủ tục xác định giá cụ thể, làm tăng thêm khâu trong quá trình định giá. Theo Bộ trưởng, việc giao thẩm quyền định giá cụ thể cho cấp tỉnh là phù hợp với thực tiễn triển khai và tương tự các dịch vụ khác đầu tư từ ngân sách đã được quy định trong Luật Giá. Để đảm bảo sự đồng bộ, thống nhất trên cả nước, cắt giảm các khâu thủ tục và tăng cường phân cấp, cơ quan soạn thảo đề nghị giữ nguyên hình thức định giá cụ thể như đã trình dự thảo.
