 |
| Theo Quy hoạch điện VIII điều chỉnh, tổng vốn đầu tư phát triển nguồn điện giai đoạn 2026 - 2030 khoảng 118,2 tỷ USD. Ảnh: Lân Bùi |
Khuyến khích và tạo thuận lợi cho khu vực tư nhân
NQ70 nhấn mạnh, nhu cầu năng lượng cho phát triển nước ta thời gian tới là rất lớn. Đến năm 2030, tổng cung năng lượng sơ cấp khoảng 150 - 170 triệu tấn dầu quy đổi; tổng công suất các nguồn điện khoảng 183 - 236 GW hoặc có thể cao hơn tùy thuộc vào nhu cầu hệ thống và tình hình phát triển…
Sau hơn 5 năm thực hiện Nghị quyết số 55-NQ/TW về định hướng Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, Bộ Chính trị đánh giá, nhiều chỉ tiêu khó đạt được do thể chế, chính sách, công tác quản lý phát triển năng lượng còn bất cập; tiến độ của nhiều dự án điện còn chậm; chính sách giá năng lượng chưa thực sự phù hợp với giá thị trường; nguồn cung năng lượng còn phụ thuộc vào nhập khẩu, nguy cơ thiếu điện cho tăng trưởng hai con số là hiện hữu…
Bộ Chính trị nhấn mạnh mục tiêu, tầm nhìn giai đoạn tới là phải bảo đảm vững chắc an ninh năng lượng quốc gia; cung cấp năng lượng đầy đủ, ổn định, chất lượng cao, giảm phát thải. Từng bước chuyển đổi năng lượng đáp ứng yêu cầu phát triển và cam kết quốc tế. “Để đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh và bền vững đất nước, nhất là thực hiện 2 mục tiêu chiến lược đến năm 2030 và năm 2045, công tác bảo đảm an ninh năng lượng có vai trò rất quan trọng, năng lượng phải đi trước một bước, đáp ứng đầy đủ nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh và nâng cao đời sống nhân dân”, NQ70 nêu rõ.
Tại NQ70, Bộ Chính trị nhấn mạnh quan điểm chỉ đạo khuyến khích và tạo điều kiện thuận lợi để các thành phần kinh tế, nhất là khu vực tư nhân tham gia phát triển năng lượng; bảo đảm kinh tế tư nhân cạnh tranh bình đẳng với các thành phần kinh tế khác trong phát triển các dự án năng lượng.
Ông Bùi Văn Thịnh, Chủ tịch Hiệp hội Điện gió và mặt trời Bình Thuận nhìn nhận: “Nghị quyết là “chìa khóa” để tiếp tục xóa bỏ những “rào cản” đầu tư phát triển ngành năng lượng, trong đó có ngành điện, từ đó lấy lại niềm tin, thúc đẩy nhà đầu tư tư nhân tham gia phát triển các dự án điện, góp sức bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia”.
Theo ông Thịnh, năng lượng điện được ví là “bánh mỳ của công nghiệp”. Trong bối cảnh cả nước đang “hừng hực” khí thế trong kỷ nguyên vươn mình với mục tiêu phát triển cao, thì năng lượng, trong đó có điện, luôn phải đi trước một bước. NQ70 nêu rõ, trong khoảng 5 năm tới phải tăng công suất lắp đặt lên 2 - 3 lần công suất hiện hữu, tương ứng mỗi năm phải bổ sung vào hệ thống từ 20.000 - 30.000 MW. Nhu cầu vốn đầu tư phát triển các dự án là “khổng lồ”, trong khi nguồn vốn từ ngân sách nhà nước có hạn. Do đó, việc huy động nguồn lực từ khu vực tư nhân tham gia đầu tư là rất quan trọng.
Tuy nhiên, tình hình tham gia phát triển các dự án điện của khu vực tư nhân, nhất là các dự án điện tái tạo thời gian qua, còn không ít khó khăn mà nguyên nhân chủ yếu là sự chồng chéo của các quy định pháp luật, ranh giới giữa đúng và sai rất mong manh làm các nhà đầu tư lo ngại, nhất là các nhà đầu tư nước ngoài. Các chính sách chưa đủ độ dài để hấp dẫn đầu tư, điển hình là chính sách cho phát triển điện gió và điện mặt trời vừa qua. “Khoảng trống chính sách khi cơ chế giá FIT đã hết hiệu lực nhưng cơ chế mới chưa kịp ban hành, hoặc đã được ban hành nhưng còn chưa hoàn thiện, đã và đang làm nản lòng nhà đầu tư”, ông Thịnh nói. Ngoài ra, giá điện chưa hợp lý cũng khiến nhà đầu tư chưa mặn mà.
Khơi thông nguồn lực, cách nào?
NQ70 nêu rõ, cần có cơ chế, chính sách đột phá thu hút mọi nguồn lực xã hội tham gia phát triển năng lượng, bảo đảm nguồn vốn thực hiện các quy hoạch phát triển năng lượng, đặc biệt là Quy hoạch điện VIII điều chỉnh. Có cơ chế dành nguồn vốn tín dụng ưu đãi hoặc bảo lãnh Chính phủ cho các dự án năng lượng quan trọng quốc gia… Khuyến khích, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp tăng cường huy động vốn thông qua phát hành trái phiếu trong và ngoài nước.
“Đẩy mạnh thu hút đầu tư tư nhân, đầu tư nước ngoài, tháo gỡ vướng mắc để tận dụng vốn viện trợ phát triển chính thức ODA, vốn hỗ trợ quốc tế, nhất là nguồn vốn trong khuôn khổ quan hệ đối tác chuyển đổi năng lượng công bằng cho các dự án năng lượng. Khuyến khích doanh nghiệp, người dân tham gia đầu tư phát triển các dự án năng lượng tái tạo nhỏ và vừa, các dự án vừa sản xuất, vừa tiêu thụ năng lượng…”, NQ70 nêu.
Một nhà đầu tư thuộc Hiệp hội Năng lượng tái tạo tỉnh Bến Tre cho rằng, NQ70 đã mở rộng “cánh cửa” cho khu vực tư nhân được góp sức bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia. Để Nghị quyết đi vào cuộc sống, còn “núi việc” phía sau mà các cơ quan, ban ngành phải thực hiện để khuyến khích và tạo điều kiện thực sự cho khu vực tư nhân tham gia đầu tư.
Theo ông Bùi Văn Thịnh, để đạt mục tiêu tăng trưởng cao trong thời gian tới, ngành năng lượng phải đáp ứng 3 yếu tố là: đủ điện, chất lượng, xanh và sạch. Trong đó, khu vực tư nhân có vai trò đặc biệt quan trọng bởi luôn đáp ứng được tiến độ và nguồn vốn.
Muốn huy động nguồn lực từ khu vực này, ông Thịnh cho rằng, cần mạnh dạn có những đột phá. “Với các quy định pháp luật chồng chéo thì cần cho phép doanh nghiệp được quyền lựa chọn áp dụng quy định phù hợp nhất tại thời điểm thực hiện đầu tư. Khi cơ chế mới còn chưa rõ ràng và nhất quán khi áp dụng tại các địa phương, có thể kéo dài cơ chế giá FIT thêm 3 - 5 năm để khuyến khích đầu tư vào năng lượng tái tạo, bảo đảm đạt mục tiêu vô cùng thách thức của Quy hoạch điện VIII điều chỉnh. Về giá điện, cần mạnh dạn áp dụng cơ chế điều chỉnh thường xuyên hơn, có lên có xuống”, ông Thịnh đề xuất.
