Thời gian qua, các nhà thầu xây dựng trên phạm vi cả nước liên tục chịu áp lực lớn từ biến động tăng giá vật liệu xây dựng, đặc biệt là các loại vật liệu đầu vào như cát, đá, đất san lấp… Trên địa bàn Quảng Ngãi nói riêng, giá vật liệu xây dựng đang có sự chênh lệch lớn giữa báo giá của liên sở với giá thị trường. Đơn cử, hiện giá cát xây dựng trong báo giá của Liên sở Tài chính - Xây dựng khoảng 185.000 -200.000 đồng/m3, giá mua thực tế lên đến 400.000 đồng/m3; giá đất trên thị trường đang dao động từ 50.000 - 60.000 đồng/m3, trong khi báo giá của cơ quan chức năng là 30.000 đồng/m3.
Một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng này là hiện tượng các đơn vị trúng đấu giá quyền khai thác mỏ vật liệu sau đó bỏ cọc, xin trả lại mỏ, không triển khai khai thác thực tế. Điều này khiến nguồn cung vật liệu bị gián đoạn, trong khi nhu cầu cho các dự án đầu tư xây dựng ngày càng tăng cao. Kết quả là thị trường mất cân đối cung - cầu, giá vật liệu bị đẩy lên bất thường, gây thiệt hại không nhỏ cho các nhà thầu. Bên cạnh đó phải kể đến hiện tượng một số doanh nghiệp đẩy giá trúng đấu giá lên cao bất thường để loại bỏ đối thủ, sau đó không triển khai hoặc sang nhượng lại quyền khai thác cũng khiến thị trường mất cân bằng, đồng thời làm lãng phí tài nguyên khoáng sản quốc gia.
Nguyên nhân sâu xa của tình trạng này xuất phát từ quy định đấu giá còn thiếu linh hoạt, cơ chế giám sát sau đấu giá chưa chặt chẽ, dẫn đến tình trạng “ôm mỏ” nhưng không khai thác. Để khắc phục, cần rà soát lại quy trình đấu giá, phân loại quy mô mỏ hợp lý, tăng cường hậu kiểm và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm nhằm bảo đảm nguồn cung ổn định cho các dự án xây dựng, đồng thời bảo vệ lợi ích tài chính và tài nguyên quốc gia.
