Đột phá thủ tục đầu tư, thúc đẩy kinh tế tư nhân phát triển

Cơ chế “luồng xanh” được đề xuất mở rộng áp dụng cho tất cả các dự án đáp ứng tiêu chuẩn về môi trường, phòng cháy chữa cháy, xây dựng, công nghệ. Ảnh: Tiên Giang

Mở “luồng xanh” đầu tư

Nếu thực hiện theo quy định tại Nghị định số 32/2024/NĐ-CP về quản lý, phát triển cụm công nghiệp, nhà đầu tư sẽ phải thực hiện 2 thủ tục hành chính đều thuộc thẩm quyền phê duyệt của UBND cấp tỉnh, gồm: chấp thuận chủ trương đầu tư (CTĐT) và chấm điểm hồ sơ của nhà đầu tư. Để xác định làm thủ tục nào trước, thủ tục nào sau là cả một vấn đề phức tạp. Giả sử như chấp thuận CTĐT khi chưa có nhà đầu tư, rồi sau khi có nhà đầu tư mới chấm điểm thì rất bất lợi cho các nhà đầu tư và khó khăn cho cơ quan có thẩm quyền. Nhưng nếu chấm điểm để lựa chọn nhà đầu tư rồi nhà đầu tư mới đề xuất thực hiện thủ tục chấp thuận CTĐT thì nhà đầu tư phải thực hiện 2 lần thủ tục hành chính.

Đây là một trong những ví dụ phổ biến về bất cập làm kéo dài thời gian đầu tư dự án được nêu tại Hội thảo Góp ý Dự thảo Luật Đầu tư (thay thế) do Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) phối hợp với Bộ Tài chính tổ chức mới đây.

Ông Hoàng Mạnh Phương - Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế thuộc Bộ Tài chính - đại diện Ban soạn thảo cho biết, Luật Đầu tư đã trải qua nhiều lần sửa đổi, nhưng lần này mang tính chất cải cách toàn diện, cải cách triệt để và phân cấp mạnh mẽ để đẩy nhanh tiến độ quy trình đầu tư và khai thác hiệu quả nguồn lực đầu tư xã hội, từ đó thu hút nhà đầu tư trong và ngoài nước, thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân.

Ông Tô Tuấn Đạt - đại diện Tổ biên tập Dự thảo Luật chia sẻ, Dự thảo Luật giữ nguyên 17 điều, cắt bỏ 30/77 điều của Luật Đầu tư 2020 và sửa đổi 37 điều. Đây là nỗ lực mạnh mẽ nhằm đơn giản hóa hơn nữa thủ tục hành chính so với quy định hiện hành, đồng thời đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế, đảm bảo an ninh - quốc phòng và tạo môi trường đầu tư kinh doanh thông thoáng cho khu vực tư nhân.

Theo đó, Dự thảo Luật được xây dựng theo hướng tăng cường phân cấp, phân quyền; thu hẹp diện dự án phải thực hiện thủ tục chấp thuận CTĐT… Trong đó, phân cấp toàn bộ cho UBND cấp tỉnh quyết định CTĐT đối với 7 nhóm dự án đầu tư thuộc thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ như: hạ tầng giao thông, cảng biển…; quy định thẩm quyền chấp thuận CTĐT của Thủ tướng Chính phủ đối với một số dự án đặc biệt quan trọng cần chính sách đặc thù (nay thuộc thẩm quyền của Quốc hội nhưng có ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội).

Đồng thời, chuyển thẩm quyền từ UBND cấp tỉnh (theo chế độ tập thể) sang Chủ tịch UBND cấp tỉnh nhằm đẩy nhanh quy trình, tăng trách nhiệm cá nhân và tạo thuận lợi cho nhà đầu tư. Như vậy, để thực hiện quy trình, Chủ tịch UBND tỉnh có thể quyết định ngay, thay vì phải lấy ý kiến lần lượt của các thành viên UBND cấp tỉnh mất rất nhiều thời gian, khó có thể hoàn thành thủ tục đầu tư trong thời gian 15 - 17 ngày.

Đồng thời, thu hẹp diện dự án phải thực hiện thủ tục xin chấp thuận CTĐT. Thủ tục chấp thuận CTĐT và cấp giấy chứng nhận đăng ký đầu tư chỉ áp dụng đối với các dự án có tác động lớn về môi trường, quốc phòng an ninh, sử dụng tài nguyên như đất, rừng, biển, khoáng sản, hoặc các dự án quy mô lớn trong lĩnh vực hạ tầng cảng biển, sân bay…

Các trường hợp không phải thực hiện thủ tục chấp thuận CTĐT là các dự án đã xác định trong quy hoạch ngành, dự án trúng đấu thầu/đấu giá, trúng đấu giá quyền khai thác khoáng sản… Điều này giúp loại bỏ tình trạng 2 lần thủ tục, từng gây khó cho cả địa phương lẫn nhà đầu tư.

Nhà đầu tư nước ngoài có thể thành lập pháp nhân tổ chức kinh tế mà không bắt buộc phải có dự án đầu tư trước khi thành lập, giúp tạo sự bình đẳng giữa các nhà đầu tư trong nước và nước ngoài, từ đó tăng thu hút đầu tư.

“Nếu như trước đây chỉ áp dụng cơ chế “luồng xanh” cho các dự án trong khu công nghiệp, khu kinh tế, thì nay cơ chế này sẽ được mở rộng cho tất cả các dự án đáp ứng tiêu chuẩn về môi trường, phòng cháy chữa cháy, xây dựng, công nghệ. Điều này sẽ tạo thuận lợi tối đa cho các nhà đầu tư, khuyến khích các dự án công nghệ cao, đổi mới sáng tạo theo tinh thần Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị”, ông Hoàng Mạnh Phương kỳ vọng.

Đơn giản thủ tục, khơi thông dòng vốn tư nhân

Ông Đậu Anh Tuấn - Phó Tổng thư ký kiêm Trưởng ban Pháp chế của VCCI nhận định, chúng ta đang đứng trước một giai đoạn chuyển đổi rất quan trọng của nền kinh tế Việt Nam - từ nền kinh tế tăng trưởng dựa trên khai thác tài nguyên và nhân công giá rẻ sang mô hình tăng trưởng dựa trên đổi mới sáng tạo, công nghệ, năng suất và chất lượng thể chế. Để quá trình chuyển đổi này thành công thì thể chế, đặc biệt là các đạo luật nền tảng, phải đi trước một bước. Pháp luật phải là công cụ thúc đẩy cái mới, dẫn đường cho xu thế, chứ không phải là rào cản khiến doanh nghiệp e dè, thận trọng, bị động… Chính vì vậy, việc sửa đổi toàn diện Luật Đầu tư, thay thế bằng một đạo luật mới là một bước đi rất kịp thời, cần thiết và có ý nghĩa chiến lược, nhất là đối với sự phát triển của cộng đồng doanh nghiệp.

Nghị quyết 68-NQ/TW đặt mục tiêu đến năm 2030 có 2 triệu doanh nghiệp hoạt động trong nền kinh tế, có ít nhất 20 doanh nghiệp lớn tham gia chuỗi giá trị toàn cầu. Một trong những giải pháp chiến lược để thực hiện mục tiêu trên là đổi mới tư duy xây dựng chính sách theo hướng xoá bỏ các rào cản tiếp cận thị trường đảm bảo môi trường kinh doanh thông thoáng, minh bạch, rõ ràng, nhất quán, ổn định lâu dài, dễ tuân thủ, chi phí thấp. Năm 2025, cắt giảm ít nhất 30% thời gian xử lý thủ tục hành chính, ít nhất 30% chi phí tuân thủ pháp luật, ít nhất 30% điều kiện kinh doanh và tiếp tục cắt giảm mạnh trong những năm tiếp theo.

Ông Nguyễn Đức Mạnh, Phó Giám đốc, luật sư thành viên cấp cao Công ty TNHH Bizlink nhận định, Dự thảo Luật Đầu tư (thay thế) có nhiều điểm mới tạo điều kiện tốt hơn, thông thoáng hơn cho hoạt động đầu tư, kinh doanh của doanh nghiệp. Với định hướng “đẩy mạnh phân cấp - đơn giản hóa thủ tục - mở rộng ưu đãi”, Dự thảo Luật Đầu tư (thay thế) được kỳ vọng trở thành “cú hích” giúp khai thông dòng vốn tư nhân và quốc tế, tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội trong giai đoạn tới.