Cẩn trọng kiểm soát dòng chảy vốn tín dụng

Lãi suất cho vay của các ngân hàng phổ biến ở mức 6,5 - 6,75%/năm với khách hàng ưu tiên, 7 - 8%/năm với doanh nghiệp vay sản xuất, kinh doanh. Ảnh: Nhã Chi

Trong khi đó, nỗ lực thúc đẩy vốn vào lĩnh vực sản xuất kinh, doanh cũng không dễ dàng bởi tình hình hoạt động của các doanh nghiệp còn nhiều thách thức. Nhiều chuyên gia cho rằng, bối cảnh hiện nay cần chặt chẽ hơn trong kiểm soát dòng vốn tín dụng, nhằm hướng nguồn lực tài chính vào hoạt động sản xuất, kinh doanh, tạo nên tăng trưởng bền vững.

Nắn vốn vào sản xuất kinh doanh, cách nào?

Xu hướng các ngân hàng giảm lãi suất huy động tiếp tục diễn ra trong những tháng đầu năm 2025 tạo thuận lợi cho hoạt động đẩy vốn tín dụng ra thị trường. Theo thống kê của Ngân hàng Nhà nước (NHNN), tính từ đầu năm đến nay, đã có 23 ngân hàng giảm lãi suất huy động với mức giảm phổ biến 0,1 - 0,4%/năm tùy theo kỳ hạn tiền gửi tiết kiệm. Hiện lãi suất huy động phổ biến ở các ngân hàng thương mại là 5,3 - 5,8%/năm với kỳ hạn 12 tháng, lãi suất cho vay phổ biến ở mức 6,5 - 6,75%/năm với khách hàng ưu tiên, 7 - 8%/năm với doanh nghiệp vay sản xuất, kinh doanh, có ngân hàng đã giảm lãi suất cho vay khoảng 0,1 điểm % so với đầu năm 2025.

Với xu hướng giảm lãi suất và chủ trương bơm vốn để hỗ trợ tăng trưởng kinh tế, một số tổ chức nghiên cứu dự báo, tăng trưởng tín dụng năm nay có thể đạt trên 16%. Công ty CP Chứng khoán MB (MBS) kỳ vọng tăng trưởng tín dụng sẽ đạt 17 - 18% trong năm 2025 dựa trên giả định GDP tăng trưởng 7 - 8%. Các động lực tăng trưởng tín dụng cao đến từ sự phục hồi mạnh mẽ của ngành sản xuất cũng như dư địa tăng trưởng tiêu dùng được kỳ vọng tăng đáng kể trong năm 2025. Bên cạnh đó, Chính phủ đẩy nhanh tốc độ giải ngân vốn đầu tư công, với quyết tâm đạt 95% trong năm 2025 mở ra kỳ vọng thúc đẩy hoạt động sản xuất kinh doanh của toàn nền kinh tế, củng cố tăng trưởng tín dụng tại khu vực doanh nghiệp và cải thiện sức mua của khu vực dân cư.

Công ty CP Chứng khoán Mirae Asset cũng cho rằng, tăng trưởng tín dụng năm 2025 sẽ tiếp tục cải thiện, trong bối cảnh đẩy mạnh giải ngân đầu tư công và thị trường bất động sản khởi sắc. Bên cạnh đó, NHNN vẫn tiếp tục nỗ lực duy trì môi trường lãi suất thấp để hỗ trợ hoạt động cộng đồng doanh nghiệp. Tuy nhiên, trong xu hướng giảm lãi suất cả huy động và cho vay, một số ý kiến lo ngại khả năng dòng vốn giá rẻ ồ ạt chảy ra thị trường theo cách khác, gây rủi ro về lạm phát và tạo hiệu ứng đầu cơ.

Ông Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia tài chính - ngân hàng cho rằng, bài toán tín dụng đang gặp thách thức cả khâu đầu vào và đầu ra. Về huy động, lãi suất tiết kiệm ở mức thấp nhất trong chục năm qua, trong khi các kênh đầu tư khác đang sốt nóng, sẽ ảnh hưởng đến sự lựa chọn gửi tiền của người dân. Thực tế, giá vàng đã lên mốc 104 triệu đồng/lượng vào chiều ngày 19/3, tương ứng mức tăng 23,5% tính từ đầu năm đến nay. Trên thị trường bất động sản, báo cáo của Viện nghiên cứu Datxanh Services cho biết, lượng giao dịch thành công năm 2024 tăng 2,5 lần so với cùng kỳ, trong khi tỷ lệ hấp thụ rổ hàng mới tại Hà Nội và TP.HCM đạt 50 - 80%. Sức mua cải thiện kéo theo giá bất động sản toàn thị trường năm qua tăng đột biến. Biên độ tăng giá cao nhất diễn ra tại thị trường Hà Nội với mức trung bình từ 35 - 60%, trong khi TP.HCM và các tỉnh phía Nam cũng ghi nhận mức tăng 10 - 30%, mạnh nhất là các sản phẩm bất động sản cao cấp, hạng sang. Chưa kể, giá đất đấu giá tại nhiều địa phương bị đẩy lên quá cao, cũng tạo sức hấp dẫn với dòng tiền đầu cơ.

NHNN cho biết, đến cuối tháng 2, tổng vốn huy động là 15,2 triệu tỷ đồng nhưng cho vay 15,8 triệu tỷ đồng. Tức là, nhiều ngân hàng đã phải sử dụng cả vốn tự có, vốn điều lệ, vốn tái cấp vốn của NHNN hỗ trợ để cho vay nhiều hơn cả vốn huy động. Bình luận về thực trạng này, ông Nguyễn Trí Hiếu phân tích, nền kinh tế có tín hiệu khởi sắc, song khả năng hấp thụ vốn của các doanh nghiệp vẫn còn yếu. Trong 2 tháng đầu năm nay, có 67 nghìn doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường, cao hơn con số 49,8 nghìn doanh nghiệp gia nhập thị trường. Tốc độ tăng tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu hàng hóa 2 tháng đầu năm 2025 chỉ cao hơn cùng kỳ năm 2023 và thấp hơn các năm còn lại trong giai đoạn 2021 - 2025.

Dự báo tăng trưởng tín dụng của hệ thống sẽ đạt 17 - 18% trong năm 2025

Phòng trước các rủi ro

Tại Hội thảo Cơ hội đầu tư trong bối cảnh mới ngày 19/3, TS. Lê Xuân Nghĩa, thành viên Hội đồng tư vấn chính sách tài chính - tiền tệ quốc gia cho rằng, Việt Nam thực hiện chính sách tiền tệ nới lỏng để đạt mức tăng trưởng GDP trên 8% trong năm nay, song kết quả đạt được còn tùy thuộc vào nhiều yếu tố, trong đó có mức độ phục hồi đầu tư của khu vực tư nhân nội địa. Các doanh nghiệp đang gặp nhiều khó khăn về tiếp cận vốn mà chủ yếu do không có đầu ra, gặp vấn đề về tài sản thế chấp.

TS. Cấn Văn Lực, thành viên Hội đồng tư vấn chính sách tiền tệ quốc gia bày tỏ lo ngại về rủi ro lạm phát bởi để đạt được mức tăng trưởng 8 - 10%, lượng tiền bơm vào nền kinh tế phải nhiều, vòng quay tiền nhanh hơn thì lạm phát sẽ tăng lên. “Chúng tôi đã kiến nghị với Chính phủ trong bất kỳ trường hợp nào cũng không để lạm phát vượt 5% nếu không sẽ dẫn đến bất ổn về vĩ mô. Đặc biệt, nếu đã “thả” lạm phát ra trên 5% thì đến khi kéo xuống sẽ vô cùng khó khăn”, ông Lực chia sẻ.

Cùng quan điểm, ông Nguyễn Trí Hiếu cho rằng, việc giảm lãi suất huy động cũng cần xem xét bảo đảm “lãi suất thực dương” để người dân thấy có lợi khi gửi tiền. Bên cạnh đó, thực trạng huy động 10 đồng mà cho vay hơn 10 đồng hiện nay có thể dẫn đến rủi ro về thanh khoản và bộ đệm dự phòng để xử lý nợ xấu của các ngân hàng.

Mặt khác, nếu cố đẩy vốn tín dụng vào nền kinh tế trong khi khả năng hấp thụ vốn chưa phục hồi thì có thể dẫn đến tình trạng dòng tín dụng chảy vào các kênh đầu cơ, đặc biệt là bất động sản. Khi giá bất động sản quá cao so với thu nhập, nguồn cung hàng có thể rơi vào tay các nhà đầu cơ bất động sản hơn là những người có nhu cầu ở thực, thanh khoản đóng băng, sẽ tiếp tục ảnh hưởng bất lợi đến luân chuyển dòng vốn trong nền kinh tế.

Nhiều chuyên gia khuyến nghị, cơ quan quản lý cũng như chính các nhà băng cần chú trọng kiểm soát rủi ro dòng chảy vốn tín dụng, giảm thiểu tình trạng vốn đổ vào các lĩnh vực sốt nóng, có tính đầu cơ cao.