 |
| Đây không chỉ là một sự cố hỏa hoạn đô thị thông thường, mà còn là lời cảnh báo về những rủi ro an toàn kết cấu hạ tầng khi hành lang an toàn đường bộ bị sử dụng sai mục đích. Ảnh: Internet |
Gióng lên hồi chuông cảnh báo
Vụ hỏa hoạn tại bãi trông giữ xe dưới gầm cầu Vĩnh Tuy (Hà Nội) chiều 30/8 vừa qua đã thiêu rụi khoảng 500 xe máy, gây ám khói và bong tróc lớp bê tông bảo vệ đáy dầm cầu, làm lộ cốt thép ở hai nhánh cầu N1 và N2. Kết quả kiểm định sơ bộ của Sở Xây dựng Hà Nội cho thấy, chưa phát hiện biến dạng tổng thể hay hư hại nghiêm trọng đối với cốt thép dự ứng lực, cầu vẫn đảm bảo khả năng khai thác tạm thời, nhưng chỉ cho phép xe dưới 18 tấn lưu thông.
Đây không chỉ là một sự cố hỏa hoạn đô thị thông thường, mà còn là lời cảnh báo về những rủi ro an toàn kết cấu hạ tầng khi hành lang an toàn đường bộ bị sử dụng sai mục đích. Việc tận dụng gầm cầu, vỉa hè, lòng đường làm nơi kinh doanh hoặc bãi gửi xe đã diễn ra phổ biến nhiều năm nay ở các đô thị lớn, trong khi các quy định pháp luật đã cấm nhưng việc thực thi chưa triệt để.
Ngay sau sự cố, Bộ Xây dựng đã ban hành Chỉ thị số 06/CT-BXD ngày 2/9/2025, yêu cầu các địa phương khẩn trương rà soát việc quản lý, sử dụng hành lang an toàn đường bộ, xử lý triệt để tình trạng lấn chiếm, đặc biệt là việc biến gầm cầu thành bãi trông giữ xe trái phép. Bộ cũng yêu cầu các địa phương báo cáo trước ngày 25/9 và phải di dời các bãi xe dưới gầm cầu chậm nhất trước ngày 30/10/2025.
Sở Xây dựng Hà Nội cùng các đơn vị chuyên môn đã tổ chức kiểm định hiện trường ngay trong đêm, lấy mẫu bê tông, cốt thép để phân tích. Các báo cáo cho thấy, mặc dù kết cấu cầu chưa bị ảnh hưởng tới khả năng chịu lực chính, song sự cố đã để lại những hư hại cục bộ, cần khẩn trương khắc phục. Các chuyên gia cũng nhấn mạnh, không thể chỉ quan sát bằng mắt thường mà phải sử dụng thiết bị đo chuyên dụng, thí nghiệm tải trọng và kiểm tra chi tiết vật liệu để đánh giá chính xác mức độ an toàn.
Không chỉ là chuyện riêng của Hà Nội
Thực tế, tình trạng sử dụng sai mục đích hành lang an toàn đường bộ không chỉ tồn tại ở Hà Nội mà còn diễn ra phổ biến ở TP.HCM, Hải Phòng, Đà Nẵng… Tại nhiều cây cầu lớn, gầm cầu bị tận dụng làm nơi tập kết hàng hóa, quán sửa xe, bãi giữ xe. Vỉa hè và lòng đường bị chiếm dụng để kinh doanh, trong khi công tác quản lý còn chồng chéo giữa nhiều cơ quan.
Vụ việc ở cầu Vĩnh Tuy cho thấy một nguy cơ kép: vừa tiềm ẩn tai nạn cháy nổ, vừa có thể gây ảnh hưởng trực tiếp đến tuổi thọ và an toàn công trình. Nếu một đám cháy có nhiệt độ lên đến hàng nghìn độ C kéo dài trong nhiều giờ, kết cấu bê tông cốt thép dễ bị suy giảm khả năng chịu lực, thậm chí gây nguy hiểm cho toàn bộ tuyến giao thông huyết mạch.
Chỉ thị mới của Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh được xem là động thái mạnh tay sau vụ cháy, nhưng để giải quyết tận gốc, cần có cơ chế giám sát thường xuyên và chế tài đủ sức răn đe. Trước đây, các quy định pháp luật đã có (Luật Đường bộ 2024, Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ, Luật Phòng cháy chữa cháy…) nhưng khâu thực thi còn lỏng lẻo.
Một điểm đáng chú ý là việc Bộ Xây dựng yêu cầu phối hợp giữa nhiều lực lượng: Cảnh sát giao thông, Cảnh sát phòng cháy chữa cháy, Cảnh sát quản lý hành chính về trật tự xã hội… Điều này cho thấy quản lý hành lang an toàn đường bộ không chỉ là trách nhiệm của ngành giao thông hay xây dựng, mà cần sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống.
Bài học cho quy hoạch đô thị
Từ góc độ quy hoạch, vụ việc cũng chỉ ra một thực tế: nhu cầu gửi xe và không gian giao thông tĩnh tại các đô thị lớn đang vượt xa năng lực đáp ứng. Người dân buộc phải tận dụng mọi khoảng trống, kể cả gầm cầu. Đây là một “bài toán cung - cầu” chưa được giải quyết căn cơ.
Chuyên gia kinh tế Nguyễn Phạm Hữu Hậu cho rằng, cùng với việc xử lý vi phạm, chính quyền cần đẩy nhanh việc xây dựng các bãi đỗ xe ngầm, cao tầng, theo quy hoạch đã được phê duyệt. Nếu không tạo ra các giải pháp thay thế hợp pháp, tình trạng lấn chiếm hành lang an toàn sẽ tiếp tục tái diễn dưới nhiều hình thức khác.
Sự cố dưới gầm cầu Vĩnh Tuy cho thấy những rủi ro tiềm ẩn trong quản lý hạ tầng. Dù chưa gây tổn hại nghiêm trọng đến kết cấu cầu, nhưng việc hàng trăm phương tiện bị thiêu rụi đã gióng lên hồi chuông cảnh báo về an toàn.
Điều quan trọng lúc này là biến sự cố thành động lực cải cách: siết chặt quản lý, tăng cường kiểm định định kỳ các công trình hạ tầng, đẩy mạnh tuyên truyền cho người dân, đồng thời thúc đẩy các giải pháp quy hoạch đô thị bền vững.
Nếu các chỉ đạo không được thực thi nghiêm túc, nguy cơ tái diễn sự cố ở những cây cầu khác là hoàn toàn có thể xảy ra. Khi đó, hậu quả sẽ không chỉ dừng ở thiệt hại tài sản, mà còn có thể ảnh hưởng đến tính mạng con người và an toàn của hạ tầng giao thông quốc gia.
