 |
| Nhân sự chủ chốt là yếu tố then chốt, quan trọng nhất quyết định đến chất lượng và khả năng thực hiện hợp đồng tư vấn. Ảnh minh họa: Nhã Chi |
Một trong những biểu hiện rõ nhất là việc HSMT vừa yêu cầu nhân sự phải có chứng chỉ hành nghề/chứng chỉ chuyên môn hợp pháp, vừa bổ sung thêm loạt yêu cầu về bằng cấp, chuyên ngành đào tạo, trong khi pháp luật chuyên ngành đã có quy định cụ thể về điều kiện để được cấp các dạng chứng chỉ này. Điều này không phù hợp với hướng dẫn tại mẫu HSMT tư vấn ban hành kèm theo Thông tư 22/2024/TT-BKHĐT (được thay thế bằng Thông tư 79/2025/TT-BTC kể từ ngày 4/8/2025): “Đối với nhân sự chủ chốt, nếu pháp luật quản lý ngành, lĩnh vực có quy định nhân sự phải có trình độ, bằng cấp chuyên môn cụ thể để được cấp giấy phép hành nghề/chứng chỉ chuyên môn thì trong HSMT ngoài yêu cầu về giấy phép hành nghề/chứng chỉ chuyên môn không được yêu cầu về trình độ, bằng cấp cụ thể của nhân sự chủ chốt”.
Đơn cử, từ ngày 14/8 - 5/9/2025, Bệnh viện Bạch Mai tổ chức đấu thầu Gói thầu TV-17 Giám sát công tác thi công xây dựng và lắp đặt thiết bị công trình thuộc Dự án Đầu tư xây dựng Khoa khám bệnh Bệnh viện Bạch Mai. Tại yêu cầu về nhân sự chủ chốt, đối với vị trí cán bộ phụ trách giám sát phần cơ - điện, lắp đặt thiết bị, HSMT quy định: 2 người tốt nghiệp chuyên ngành đào tạo về kỹ thuật điện hoặc có môn học về kỹ thuật điện; 1 người tốt nghiệp ngành thông gió - cấp thoát nhiệt/nhiệt lạnh/vi khí hậu hoặc có môn học về thông gió - cấp thoát nhiệt/nhiệt lạnh/vi khí hậu; 1 người tốt nghiệp ngành đào tạo điện tử/viễn thông/công nghệ thông tin/máy tính hoặc có môn học về kỹ thuật điện tử/viễn thông/công nghệ thông tin/máy tính. Đồng thời, tất cả các nhân sự này đều phải có chứng chỉ hành nghề giám sát lắp đặt thiết bị công trình/giám sát cơ điện công trình dân dụng.
Kiến nghị đến Chủ đầu tư, một nhà thầu cho biết, đối với chứng chỉ hành nghề giám sát lắp đặt thiết bị, Phụ lục VI Nghị định 175/2024/NĐ-CP hướng dẫn chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Xây dựng về quản lý hoạt động xây dựng đã quy định về trình độ, bằng cấp chuyên môn cụ thể để nhân sự được cấp giấy phép hành nghề trong lĩnh vực này (chuyên ngành đào tạo về kỹ thuật điện, thông gió - cấp thoát nhiệt, nhiệt lạnh, vi khí hậu, cấp nước - thoát nước trong công trình). Do đó, việc HSMT vừa đưa ra yêu cầu về trình độ, bằng cấp cụ thể, vừa yêu cầu chứng chỉ hành nghề đối với từng nhân sự là trái với hướng dẫn của mẫu HSMT hiện hành, làm phức tạp thủ tục dự thầu.
Phản ánh tương tự được ghi nhận tại Gói thầu số 14 Giám sát thi công xây dựng (toàn bộ công trình) thuộc Dự án Tổng thể chỉnh trang cảnh quan khu vực Bờ Hồ, do Ban Quản lý dự án khu vực 03 (tỉnh Đồng Nai) mời thầu. Theo kiến nghị của nhà thầu, HSMT yêu cầu tất cả các vị trí nhân sự chủ chốt vừa có chứng chỉ hành nghề giám sát, vừa đáp ứng trình độ, bằng cấp chuyên môn đối với từng ngành cụ thể, trong khi, pháp luật về xây dựng đã có quy định chung về điều kiện, bằng cấp để được cấp chứng chỉ hành nghề giám sát công tác xây dựng công trình.
Nhiều nhà thầu tư vấn cho rằng, việc HSMT đưa thêm yêu cầu về trình độ, bằng cấp cụ thể, trong khi nhân sự đã được cấp chứng chỉ hành nghề là quy định chồng chéo, không cần thiết thay vì đánh giá năng lực thực tế của nhân sự.
Bên cạnh các bất cập trong yêu cầu năng lực, kinh nghiệm, theo phản ánh của nhiều nhà thầu, tình trạng lạm dụng số lượng nhân sự chủ chốt tại các gói thầu tư vấn cũng khá phổ biến. Cá biệt, tại một số công trình cấp III, cấp IV, quy mô nhỏ, HSMT yêu cầu tới hàng chục vị trí nhân sự chủ chốt. Trong đó, ngoài các vị trí trọng yếu như giám sát trưởng, các giám sát viên hạng mục chính, HSMT còn thêm vào các vị trí giám sát viên hạng mục phòng cháy, chữa cháy; an toàn, vệ sinh lao động; thanh quyết toán; vật liệu; máy xây dựng..., kèm theo điều kiện cao về số năm kinh nghiệm, chứng chỉ hành nghề, chứng nhận liên quan. Trong khi đó, định mức dự toán các gói thầu tư vấn còn khá thấp, việc chi trả cho số lượng lớn cán bộ, kỹ sư có trình độ chuyên môn cao, kinh nghiệm dày dạn là một gánh nặng không nhỏ đối với nhà thầu. Do đó, nhiều nhà thầu kiến nghị, khi xây dựng tiêu chuẩn đánh giá nhân sự chủ chốt, các chủ đầu tư cần bám sát quy định pháp luật, dựa trên cơ sở nhu cầu, nhiệm vụ của gói thầu để đưa ra yêu cầu phù hợp, tránh trường hợp lạm dụng, dẫn đến giới hạn sự tham gia của nhà thầu.
