 |
| Có dự án là công trình giao thông nhưng chủ đầu tư xác định gói thầu xây lắp gồm tổ hợp nhiều công trình. Ảnh minh họa: Trần Vũ |
Dù Luật Đấu thầu 2023 và các văn bản hướng dẫn đã quy định tương đối đầy đủ về cách xác định hợp đồng tương tự, song cách hiểu và vận dụng của không ít chủ đầu tư vẫn chưa thống nhất, dẫn đến kiến nghị từ nhà thầu, ảnh hưởng đến mức độ cạnh tranh trong các cuộc thầu.
Theo quy định của pháp luật về xây dựng, một dự án có thể bao gồm một hoặc nhiều công trình, trong mỗi công trình có thể có nhiều hạng mục. Việc đánh giá hợp đồng tương tự trong đấu thầu lĩnh vực xây lắp phải căn cứ vào loại và cấp công trình của gói thầu đang xét, đây là nguyên tắc đã được chuẩn hóa từ lâu tại các văn bản quy phạm pháp luật về đấu thầu, nay là Nghị định số 214/2025/NĐ-CP và Thông tư số 79/2025/TT-BTC. Tuy nhiên, theo phản ánh của nhiều nhà thầu, một số chủ đầu tư lại áp dụng theo hướng, phạm vi dự án có nhiều cấu phần kỹ thuật khác nhau thì gói thầu xây lắp được xác định là “tổ hợp nhiều công trình”, từ đó đặt ra yêu cầu nhà thầu phải có kinh nghiệm tương tự với từng cấu phần đó như với một công trình độc lập. Cách hiểu này là căn nguyên khiến nhiều gói thầu bị phản ứng, do các nhà thầu cho rằng hồ sơ mời thầu (HSMT) bị phức tạp hóa, gây hạn chế cạnh tranh.
Tháng 11/2025, Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng khu vực Quận 8 (TP.HCM) tổ chức đấu thầu rộng rãi chọn nhà thầu thực hiện Gói thầu Thi công xây lắp thuộc Dự án Nâng cấp, mở rộng đường Mạc Vân (giá gói thầu 9,485 tỷ đồng). HSMT yêu cầu: “Trường hợp gói thầu gồm tổ hợp nhiều công trình, nhà thầu đã hoàn thành toàn bộ hoặc hoàn thành phần lớn tối thiểu 2 công trình có loại kết cấu đường giao thông, cấp IV; 2 công trình có loại kết cấu cống thoát nước, cấp IV; 2 công trình có loại kết cấu hào kỹ thuật hoặc cống cáp hoặc tuy nen, cấp IV; 2 công trình có loại kết cấu hệ thống chiếu sáng đường bộ, cấp IV”.
Theo kiến nghị, về bản chất, dự án nêu trên là công trình giao thông, cấp IV, các công tác còn lại như cống thoát nước, hào kỹ thuật, chiếu sáng chỉ là các hạng mục trên tuyến, không phải công trình độc lập theo quy định pháp luật về xây dựng. Do đó, việc Chủ đầu tư xác định gói thầu đang xét gồm tổ hợp nhiều công trình và yêu cầu về kinh nghiệm tương tự theo công trình là không đúng bản chất của Gói thầu, chưa phù hợp quy định, có thể gây hạn chế cạnh tranh. Kết quả, Công ty TNHH Xây dựng Thương mại Dịch vụ Nguyên Ngọc là nhà thầu duy nhất tham dự và trúng thầu với giá 9,476 tỷ đồng.
Tại Đà Nẵng, Gói thầu Xây lắp thuộc Dự án Cải tạo, nâng cấp Trường Tiểu học Hoàng Dư Khương (quận Cẩm Lệ cũ) có giá 37,811 tỷ đồng từng bị nhà thầu phản ánh hạn chế tương tự. Đối với hợp đồng tương tự, HSMT quy định: “Trường hợp gói thầu gồm tổ hợp nhiều công trình, nhà thầu phải đáp ứng điều kiện đã hoàn thành toàn bộ hoặc hoàn thành phần lớn tối thiểu 2 công trình có loại kết cấu dạng nhà, cấp III; 2 công trình có loại kết cấu hạ tầng kỹ thuật (cấp thoát nước), cấp IV; 2 công trình có loại kết cấu hạ tầng kỹ thuật (điện tổng thể), cấp IV; 2 công trình có loại kết cấu bể chứa (độ sâu ngầm từ 3m đến 6m), cấp III; 2 công trình cung cấp và lắp đặt hệ thống phòng cháy chữa cháy, cấp IV; 2 công trình có loại kết cấu hạ tầng kỹ thuật (hệ thống xử lý nước thải công suất 40 m3/ngày đêm), cấp IV”.
Nhiều nhà thầu chỉ ra, Dự án được phê duyệt là công trình dân dụng, cấp III, là một công trình độc lập, không phải tổ hợp nhiều công trình như các dự án khu đô thị, khu phức hợp... Việc HSMT yêu cầu về loại, cấp công trình đối với các hạng mục kỹ thuật so với quyết định phê duyệt là hành vi hạn chế nhà thầu.
Ban Quản lý dự án khu vực Thạnh Phú, tỉnh Vĩnh Long đang phát hành HSMT Gói thầu Thi công xây dựng công trình thuộc Dự án Trường Mầm non An Qui (giá gói thầu 22,9 tỷ đồng). HSMT quy định: “Trường hợp gói thầu gồm tổ hợp nhiều công trình, nhà thầu đã hoàn thành toàn bộ hoặc hoàn thành phần lớn tối thiểu 2 công trình có loại kết cấu dạng nhà, cấp III trở lên; 2 công trình có loại kết cấu sân đường, hệ thống thoát nước; 2 công trình có loại kết cấu hệ thống cấp điện ngoài nhà; 2 công trình có loại kết cấu hệ thống phòng cháy chữa cháy, chống sét; 2 công trình có loại kết cấu san lấp mặt bằng; 2 công trình có loại kết cấu đường dây, trạm biến áp”. Trong khi đó, Dự án được phê duyệt là công trình dân dụng độc lập, cấp III.
Chuyên gia đấu thầu cho rằng, trường hợp xác định gói thầu gồm tổ hợp nhiều công trình, thì loại và cấp công trình của từng tổ hợp phải được thể hiện rõ trong quyết định phê duyệt đầu tư dự án. Nếu công trình được phê duyệt là công trình độc lập, với một công trình chính và các cấu phần/hạng mục hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng phụ trợ liên quan thì không phải là tổ hợp nhiều công trình theo nghĩa pháp lý. Do đó, kinh nghiệm tương tự chỉ cần xác định loại và cấp công trình theo công trình chính của dự án. Việc yêu cầu thêm kinh nghiệm đối với từng hạng mục kỹ thuật vừa vượt quá quy định, vừa tạo thêm rào cản, dễ phát sinh khiếu nại, khiếu kiện, ảnh hưởng đến quá trình lựa chọn nhà thầu.
