 |
| Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng giải trình và làm rõ tại hội trường |
Trình bày Tờ trình về Dự thảo Nghị quyết, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, việc ban hành Nghị quyết của Quốc hội cho phép Hà Nội được thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù để thực hiện các dự án lớn, quan trọng trên địa bàn Thủ đô là cần thiết và cấp bách nhằm khơi thông các điểm “nghẽn” pháp lý, thu hút đầu tư, tạo đột phá, phát triển nhanh, bền vững hơn, có sức lan tỏa lớn hơn trong phát triển kinh tế vùng đồng bằng sông Hồng và cả nước.
Nghị quyết sẽ tạo tiền đề vững chắc để Thủ đô đạt tốc độ tăng trưởng kinh tế bình quân từ 11%/năm trở lên, đồng thời phù hợp với yêu cầu đổi mới tư duy quản lý, tăng cường phân cấp, phân quyền cho Thủ đô theo tinh thần Nghị quyết số 66-NQ/TW ngày 30/4/2025 của Bộ Chính trị. Trên cơ sở kết quả thực hiện thí điểm của Thành phố Hà Nội sẽ sơ kết, tổng kết để cho phép áp dụng thống nhất trên cả nước khi phát huy hiệu quả trên thực tế.
Trình bày tóm tắt báo cáo Thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho biết, UBKTTC tán thành với sự cần thiết, cơ sở chính trị và cơ sở thực tiễn xây dựng ban hành Nghị quyết theo trình tự, thủ tục rút gọn, nhằm thể chế hóa chủ trương của Bộ Chính trị tại Công văn số 19076-CV/VPTW ngày 21/11/2025, góp phần tháo gỡ điểm nghẽn thể chế, huy động nguồn lực, thúc đẩy phát triển Thủ đô nhanh, bền vững, hiện đại, có sức lan tỏa vùng và cả nước. Hồ sơ dự thảo Nghị quyết đủ điều kiện trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến.
Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị Chính phủ rà soát kỹ các cơ chế, chính sách đặc biệt, có phạm vi tác động lớn như mở rộng trường hợp thu hồi đất (khoản 2 Điều 7), phân cấp thẩm quyền quyết định, chấp thuận đầu tư của Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ cho thành phố Hà Nội (Điều 4), vượt trần tín dụng (khoản 2 Điều 8), cưỡng chế khi đạt 75% đồng thuận (khoản 4 Điều 10), để bảo đảm đủ cơ sở pháp lý, chính trị, đề nghị báo cáo cấp có thẩm quyền, đồng thời đánh giá kỹ tác động pháp lý, kinh tế, xã hội, bảo đảm không phát sinh khiếu kiện, khiếu nại phức tạp, ảnh hưởng đến ổn định xã hội và niềm tin của người dân, phù hợp với Hiến pháp và chủ trương của Đảng. Ủy ban Kinh tế và Tài chính thống nhất chủ trương tích hợp Quy hoạch Thủ đô và Quy hoạch chung Thủ đô thành một quy hoạch thống nhất.
Phát biểu tại Hội trường, đại biểu Hoàng Văn Cường (Hà Nội) đồng tình với việc xác định 5 loại dự án lớn quan trọng được áp dụng cơ chế, chính sách đặc thù trong dự thảo Nghị quyết cũng như đồng tình với quy định tại Điều 4 của dự thảo Nghị quyết về thẩm quyền quyết định, chấp thuận chủ trương đầu tư. Theo đó, khi triển khai các dự án này cần áp dụng cơ chế, chính sách đặc biệt khác với quy định của pháp luật hiện hành thì UBND thành phố báo cáo Chính phủ trình UBTVQH cho phép thực hiện, sau đó báo cáo Quốc hội tại Kỳ họp gần nhất.
“Đây chính là việc vận dụng sáng tạo Nghị quyết 206/2025/QH15 của Quốc hội về cơ chế đặc biệt xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định pháp luật. Đây sẽ là cơ sở quan trọng để giúp việc triển khai các dự án quan trọng trên địa bàn Thủ đô được thực hiện một cách thuận lợi nhất”, đại biểu Hoàng Văn Cường nhấn mạnh.
Đại biểu Nguyễn Thị Lan (Hà Nội) cho rằng, việc ban hành Nghị quyết thí điểm là cách tiếp cận phù hợp vừa để tháo gỡ nút thắt trước mắt, vừa để kiểm nghiệm hoàn thiện thể chế cho giai đoạn tiếp theo. Đại biểu đánh giá cao dự thảo Nghị quyết ở tính đột phá nhưng có kiểm soát chặt chẽ.
Một là, mạnh dạn phân cấp, phân quyền cho chính quyền đô thị giúp rút ngắn quy trình, nâng cao trách nhiệm và tính chủ động trong tổ chức thực hiện nhưng vẫn đặt trong khuôn khổ Hiến pháp, pháp luật và sự giám sát của Quốc hội, của Chính phủ.
Hai là, Nghị quyết đánh trúng điểm nghẽn cốt lõi như quy hoạch, thủ tục đầu tư, thu hồi đất, tái thiết đô thị, từ đó tạo điều kiện để triển khai nhanh hơn các dự án thật sự cấp bách, có tác động lan tỏa lớn.
Ba là, dự thảo thể hiện rõ tinh thần lấy người dân làm trung tâm thông qua các cơ chế bồi thường, hỗ trợ tái định cư cao hơn quy định chung, đồng thời nhấn mạnh yêu cầu công khai, minh mạch, phòng chống tham nhũng, lợi ích nhóm trong quá trình tổ chức thực hiện.
Để Nghị quyết được triển khai hiệu quả, đại biểu Nguyễn Thị Lan đề nghị cần tăng cường phối hợp chặt chẽ giữa Trung ương và thành phố, nhất là với các dự án có tác động liên vùng, liên ngành. Trong quá trình thực hiện, cần quan tâm đến quyền lợi chính đáng của người dân, của tổ chức, cần công khai thông tin truyền thông sớm và đầy đủ tới người dân để tạo sự đồng thuận và chia sẻ ngay từ đầu. Cùng với đó, cần theo dõi, đánh giá thường xuyên quá trình thí điểm, kịp thời điều chỉnh những bất cập phát sinh đối với tinh thần thí điểm có kiểm soát.
Đại biểu Lê Hữu Trí - Đoàn ĐBQH tỉnh Khánh Hòa cho rằng, Nghị quyết được thí điểm trong thời hạn 5 năm kể từ khi được Quốc hội thông qua với 7 nhóm cơ chế, chính sách đặc thù: về đầu tư, quy hoạch, đô thị, kiến trúc, xây dựng, đất đai, tài chính để thực hiện 5 loại dự án lớn quan trọng trên địa bàn Thủ đô.
Để tránh chồng chéo, gây ra xung đột pháp luật, đại biểu Lê Hữu Trí cho rằng, Nghị quyết cần rà soát kỹ lưỡng để bảo đảm tính nguyên tắc, chỉ quy định một số cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội, phù hợp, thực sự cần thiết để thực hiện các dự án lớn quan trọng trên địa bàn Thủ đô thuộc thẩm quyền quyết định của Quốc hội nhưng chưa có luật điều chỉnh hoặc khác với quy định của luật hiện hành.
Một số đại biểu góp ý về thu hồi đất, giao đất, cho thuê đất quy định tại Điều 7 của dự thảo Nghị quyết và đề nghị quy định theo hướng: HĐND thành phố chịu trách nhiệm quyết định danh mục dự án thu hồi đất để thực hiện các dự án phát triển kinh tế - xã hội; UBND thành phố chịu trách nhiệm toàn diện về việc thu hồi đất để thực hiện các dự án phát triển kinh tế - xã hội. Tương tự, đề nghị giao thẩm quyền quyết định mức bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất (quy định tại khoản 4 Điều 7) để triển khai các dự án trên địa bàn Thủ đô cho UBND thành phố để tạo sự chủ động trong thực hiện và thống nhất với quy định tại Điều 83 và chương VII của Luật Đất đai.
Giải trình và làm rõ các ý kiến được các đại biểu Quốc hội nêu, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, đối với TP. Hà Nội, Dự thảo Nghị quyết tập trung tháo gỡ thủ tục cho 5 nhóm dự án lớn, gồm: các dự án đầu tư công, dự án đối tác công tư (PPP); các dự án sử dụng ngân sách địa phương có tổng mức đầu tư từ 30.000 tỷ đồng trở lên; các dự án thuộc danh mục đầu tư chiến lược quy mô 30.000 tỷ đồng trở lên; các dự án cải tạo, chỉnh trang, tái thiết khu đô thị; các dự án xử lý điểm nghẽn về giao thông, ngập úng, ô nhiễm môi trường, trật tự đô thị.
Về vấn đề thu hồi đất thực hiện các dự án tại TP. Hà Nội, theo Bộ trưởng, các dự án lớn thường có mục đích sử dụng đa dạng, không phải lúc nào cũng thuộc diện thu hồi theo luật hiện hành. Do đó, Dự thảo Nghị quyết giao Hội đồng nhân dân thành phố quyết định từng trường hợp thu hồi đất để thực hiện các dự án đặc thù, đồng thời quy định mức bồi thường cao hơn để thúc đẩy đồng thuận của người dân, bảo đảm an sinh xã hội và tạo điều kiện cho thành phố chủ động tận dụng nguồn lực đất đai, nâng cao sức cạnh tranh và thu hút đầu tư.
Nhiều đại biểu cũng băn khoăn về tính vượt trội của các chính sách này cũng như thẩm quyền của Thành phố, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng nêu rõ, cơ chế đột phá vượt trội cho TP. Hà Nội nhưng vẫn phải đảm bảo triển khai khả thi trong thực tế. Việc cho phép TP. Hà Nội áp dụng biện pháp cưỡng chế khi có trên 75% số chủ sở hữu đồng thuận, chỉ áp dụng với các chung cư cũ nguy hiểm, nhằm bảo vệ tính mạng người dân và đẩy nhanh tiến độ cải tạo, tái thiết đô thị.
Về quy hoạch, dự thảo Nghị quyết cho phép tích hợp Quy hoạch Thủ đô với Quy hoạch chung Thủ đô, tạo một đầu mối thẩm quyền duy nhất để tránh xung đột pháp lý và bảo đảm tính khả thi trong quản lý thực hiện.
