 |
| Luật Ngân sách nhà nước 2025 cắt giảm thủ tục, phân cấp mạnh mẽ cho địa phương, góp phần đẩy nhanh tiến độ các dự án. Ảnh: Đông Giang |
Để các quy định mới được thực thi hiệu quả trong thực tiễn, một số ý kiến góp ý thêm về việc quản lý ngân sách nhà nước (NSNN) theo kết quả thực hiện nhiệm vụ, phân chia khoản thu từ đất giữa ngân sách địa phương và ngân sách trung ương, việc tiếp nhận các khoản tài trợ…
Tháo gỡ nhiều vướng mắc
Bộ Tài chính cho biết, Luật Ngân sách nhà nước số 89/2025/QH15 (Luật NSNN 2025) được Quốc hội thông qua ngày 25/6/2025, là một dự án luật quan trọng, có phạm vi rất rộng, tác động tới toàn bộ các ngành, lĩnh vực và các địa phương. Tại Luật này, Quốc hội giao Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định chi tiết 4 nội dung, giao Chính phủ quy định chi tiết 26 nội dung. Trên cơ sở đó, Bộ Tài chính đã xác định chủ trì xây dựng 3 Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và 6 Nghị định của Chính phủ.
Tại Hội nghị toàn quốc xin ý kiến về hồ sơ Dự thảo Nghị định quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật NSNN 2025 ngày 7/7/2025, ông Nguyễn Minh Tân, Phó Vụ trưởng Vụ Ngân sách Nhà nước (Bộ Tài chính) cho biết, Dự thảo Nghị định quy định chi tiết 20/26 nội dung Quốc hội đã giao Chính phủ, thay thế Nghị định số 163/2016/NĐ-CP ngày 21/12/2016.
Dự thảo Nghị định tập trung giải quyết một số vấn đề trọng tâm. Một là, quy định chi tiết công tác xây dựng dự toán, chấp hành, quyết toán và công khai NSNN; khắc phục những điểm hạn chế, bất cập để rà soát, sửa đổi cho phù hợp với quy định tại Luật số 89/2025/QH15 và phù hợp với thực tiễn. Hai là, việc sử dụng vốn đầu tư phát triển từ ngân sách địa phương cho các dự án đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng; hỗ trợ địa phương khác. Ba là, tổng hợp hướng dẫn xây dựng kế hoạch tài chính 5 năm.
Một trong những nội dung được đại diện các bộ, ngành, địa phương quan tâm góp ý là quy định tại Điều 5 về quản lý NSNN theo kết quả thực hiện nhiệm vụ. Theo đó, bộ quản lý ngành, lĩnh vực có trách nhiệm xác định cụ thể phạm vi, đối tượng áp dụng quản lý ngân sách theo kết quả thực hiện nhiệm vụ; ban hành văn bản hướng dẫn việc xác định kết quả, khối lượng, số lượng, chất lượng; tiêu chuẩn định mức kỹ thuật kinh tế, định mức chi tiêu…
Bà Trần Thị Liễu, Phó Vụ trưởng Vụ Kế hoạch - Tài chính (Bộ Y tế) cho rằng, Dự thảo Nghị định đã tháo gỡ nhiều vướng mắc trong triển khai quy định về quản lý NSNN thời gian qua, đặc biệt là quy định về việc không phải xây dựng kế hoạch tài chính dự toán NSNN 3 năm là rất thiết thực.
Tuy nhiên, bà Liễu băn khoăn, việc giao thẩm quyền quản lý NSNN theo kết quả thực hiện nhiệm vụ cho các bộ quản lý chuyên ngành có thể gây khó cho các bộ quản lý chuyên ngành và lo lắng không làm tròn trách nhiệm khi chỉ còn 6 tháng là đến thời điểm Luật NSNN 2025 có hiệu lực. Đến nay, các tiêu chuẩn định mức kỹ thuật kinh tế, định mức chi tiêu chưa được xác định rõ, đặc biệt các đơn vị tự chủ tài chính công lập chưa xác định được hết các yếu tố này.
Cùng về nội dung trên, bà Bùi Thị Khánh Vân, Phó Giám đốc Sở Tài chính tỉnh Khánh Hòa đề xuất, cần sớm có quy định cụ thể, rõ ràng về các tiêu chuẩn, định mức kỹ thuật để việc lập dự toán năm 2026 được tiến hành thuận lợi. Theo bà Vân, các địa phương lo ngại khó thực hiện quy định về phân bổ tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, tài sản gắn liền với đất theo quy định tại Luật NSNN mới.
Đại diện Sở Tài chính tỉnh Vĩnh Long băn khoăn về việc thực hiện quy định về quản lý và sử dụng nguồn tài trợ, đóng góp tự nguyện bằng tiền. Theo quy định, đơn vị tiếp nhận báo cáo cơ quan quản lý cấp trên trực tiếp tổng hợp, gửi cơ quan tài chính cùng cấp để trình Chính phủ (đối với ngân sách trung ương) hoặc ủy ban nhân dân (đối với ngân sách địa phương) bổ sung dự toán thu, chi NSNN để thực hiện; thực hiện hạch toán, quyết toán vào ngân sách nhà nước theo quy định của Luật NSNN và các văn bản hướng dẫn… “Trong nhiều trường hợp, nhà tài trợ muốn triển khai sớm với mục đích tài trợ và địa chỉ tài trợ cụ thể mà thủ tục chậm thì có thể gây khó thực hiện”, đại diện Sở Tài chính tỉnh Vĩnh Long chia sẻ.
Đảm bảo nguyên tắc công khai, minh bạch
Tiếp thu các ý kiến đóng góp và làm rõ những điểm thắc mắc, ông Nguyễn Minh Tân cho rằng, sẽ làm rõ các nội dung tại Nghị định để Luật NSNN được triển khai hiệu quả.
Về quản lý NSNN theo kết quả thực hiện nhiệm vụ, theo ông Tân, đây là nội dung đã được đề cập từ Luật NSNN năm 2015, song tiến độ thực thi còn hạn chế, đặc biệt công tác triển khai liên quan công việc thường xuyên, kinh phí hoạt động của các đơn vị theo kết quả “đầu ra” gần như không làm được. Một trong những vướng mắc lớn nhất là một số bộ, ngành, cơ quan, địa phương gặp khó trong việc ban hành tiêu chuẩn định mức làm cơ sở cho kết quả đầu ra, trong khi một số bộ, ngành, cơ quan và địa phương khác đã làm được. “Với quyết tâm thực hiện được nội dung trên sau 10 năm triển khai, Dự thảo Nghị định tiếp tục đưa quy định này trên nguyên tắc vừa kế thừa quy định cũ, vừa đặt mục tiêu triển khai được trong giai đoạn tới”, ông Tân nhấn mạnh.
Về phân bổ ngân sách địa phương và ngân sách trung ương, hiện chỉ có TP. Hà Nội được thực hiện cơ chế, chính sách tài chính - ngân sách đặc thù theo quy định của Luật Thủ đô, các địa phương khác đều triển khai theo tỷ lệ phân chia đã quy định tại Luật NSNN. Theo đó, tiền sử dụng đất, tiền thuê đất được phân chia cho ngân sách trung ương và ngân sách địa phương theo tỷ lệ điều tiết 20% - 80% hoặc 15% - 85% tùy theo địa phương không nhận bổ sung cân đối hoặc địa phương nhận bổ sung cân đối.
“Những vấn đề liên quan phân bổ ngân sách giữa trung ương và địa phương cần tuân thủ theo Luật. Chẳng hạn, với hình thức đầu tư BT, nhà đầu tư đầu tư công trình trị giá 100 tỷ và nhận lại đất có giá trị 100 tỷ thì tiền thuê đất, tiền sử dụng đất từ mảnh đất đó phải chia theo tỷ lệ 80 - 85% của địa phương và 15 - 20% là của trung ương. Địa phương có trách nhiệm phải trả cho ngân sách trung ương khoản tiền đó. Với tài sản cũng vậy, chia rõ phần thụ hưởng của ngân sách trung ương và ngân sách địa phương để điều tiết tương ứng”, ông Tân nhấn mạnh.
Về sử dụng các khoản tài trợ, đóng góp tự nguyện bằng tiền, theo ông Tân, việc tiếp nhận viện trợ trên tinh thần tự nguyện và nghiêm cấm hành vi lợi dụng đóng góp tài trợ để trục lợi, bởi không thiếu trường hợp các nhà tài trợ đặt điều kiện cụ thể khi tài trợ, chẳng hạn “làm một con đường gắn tên họ” hoặc “điều chỉnh quy định có lợi cho họ”… Do đó, cần đặt ra quy định khi nhận viện trợ phải có báo cáo xác định rõ mục đích, đối tượng hưởng tài trợ, xác nhận rõ bằng văn bản, khi tiếp nhận tài trợ phải rõ về thủ tục, hồ sơ, biên bản. “Đây là báo cáo của đơn vị nhận tài trợ chứ nhà tài trợ không phải báo cáo. Việc tiếp nhận tài trợ cần đảm bảo nguyên tắc công khai, minh bạch”, ông Tân nói.
