|
| Pháp luật về đấu thầu hiện hành đã tạo ra “sân chơi” cạnh tranh hơn cho nhà thầu tư vấn |
Mở rộng “sân chơi”
Trao đổi với phóng viên Báo Đấu thầu, ông Nguyễn Văn Hậu, Giám đốc một công ty tư vấn xây dựng tại Hà Nội chia sẻ: Trong những năm 2010 đến 2014, số lượng gói thầu tư vấn tổ chức đấu thầu rộng rãi rất ít, vì theo quy định của Nghị định 85/2009/NĐ-CP, gói thầu tư vấn dưới 3 tỷ đồng thuộc hạn mức được chỉ định thầu. Trong khi giá trị tư vấn thường chỉ chiếm 2 - 3% so với tổng giá trị xây lắp. Nếu giá trị xây dựng khoảng 150 tỷ đồng, thì gói thầu tư vấn thiết kế mới có trị giá khoảng 3 tỷ đồng. Ở địa phương, đa số các công trình xây dựng không lớn, dẫn tới gói thầu tư vấn có giá trị nhỏ, hầu hết là chỉ định thầu. Trước năm 2010, Công ty của ông Hậu đã tham gia đấu thầu rộng rãi nhiều gói thầu tư vấn tầm 1 - 2 tỷ đồng. Nhưng từ khi nâng hạn mức chỉ định thầu gói thầu tư vấn theo Nghị định 85/2009/NĐ-CP, hầu hết gói thầu tư vấn ở tầm mà những nhà thầu tư vấn như Công ty ông Hậu trước đây thường tham gia đấu thầu đều chỉ định thầu, cơ hội gần như không còn, mà chỉ có cách đi thiết lập quan hệ để được chỉ định. “Việc làm này dễ ảnh hưởng đến các thế hệ tư vấn trẻ khi họ ít có cơ hội việc làm. Đáng lo ngại hơn là không có cạnh tranh, chất lượng tư vấn xây dựng và xa hơn là chất lượng công trình bị ảnh hưởng về lâu dài” - vị giám đốc này chia sẻ.
Luật Đấu thầu số 43/2013/QH13 đã có những quy định nhằm hạn chế tình trạng chỉ định thầu. So với Nghị định 85/2009/NĐ-CP, Nghị định 63/2014/NĐ-CP quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Đấu thầu về lựa chọn nhà thầu (NĐ63) đã giảm hạn mức chỉ định thầu gói thầu xây lắp từ 5 tỷ đồng xuống 1 tỷ đồng, gói thầu mua sắm hàng hóa từ 2 tỷ đồng xuống còn 1 tỷ đồng và gói thầu cung cấp dịch vụ tư vấn giảm mạnh nhất, từ 3 tỷ đồng xuống 0,5 tỷ đồng.
NĐ63 có hiệu lực thi hành từ ngày 15/8/2014, bước đầu có tác động rõ rệt đến tình hình thực hiện công tác đấu thầu từ năm 2015 đến nay. Thống kê sơ bộ từ 1/1/2016 đến 1/10/2016 có 4.726 gói thầu tư vấn lựa chọn nhà thầu theo hình thức đấu thầu rộng rãi đã đăng thông báo mời thầu trên Báo Đấu thầu. Con số của 9 tháng năm 2016 này lớn gấp 4 - 5 lần tổng số gói thầu tư vấn đã đăng thông báo mời thầu trên Báo Đấu thầu mỗi năm trong giai đoạn 2010 - 2014. Thống kê sơ bộ từ nguồn thông báo mời thầu đã đăng tải trên Báo Đấu thầu, năm 2010 có hơn 300 gói thầu tư vấn đăng thông báo mời thầu, năm 2011 và năm 2012 có khoảng 1.000 gói, năm 2013 và 2014 cũng chỉ dưới 1.000 gói, chỉ tương đương số lượng của 2 tháng cuối năm 2015.
Điểm qua danh sách các gói thầu tư vấn đấu thầu rộng rãi đăng kết quả lựa chọn nhà thầu trên Báo Đấu thầu số ngày 192 phát hành ngày 10/10/2016, nhiều nhà thầu tư vấn đã trúng các gói thầu đấu thầu rộng rãi mà nếu theo hạn mức cũ sẽ chỉ định thầu. Đơn cử như Tổng công ty Tư vấn xây dựng Việt Nam trúng Gói thầu Tư vấn giám sát thi công xây dựng phần hoàn thiện, phần điện, cấp thoát nước, điện nhẹ, thông gió, điều áp, chống sét, PCCC công trình: Nhà chung cư kết hợp dịch vụ thương mại thuộc Dự án Đầu tư xây dựng khu hỗn hợp văn phòng cho thuê và nhà ở tại ô đất 3.10-NO tuyến đường Lê Văn Lương, quận Thanh Xuân, Hà Nội, với giá gói thầu khoảng 2,2 tỷ đồng. Công ty CP Tư vấn kiến trúc và xây dựng TP.HCM trúng Gói thầu Tư vấn lập đề án mở rộng địa giới hành chính thị trấn Cần Giuộc thuộc Dự án Lập đề án mở rộng địa giới hành chính thị trấn Cần Giuộc; với giá gói thầu khoảng 1,47 tỷ đồng. Liên danh Công ty TNHH Tư vấn xây dựng Thái Sơn - Công ty TNHH Tư vấn xây dựng Hùng Đạt được lựa chọn là nhà thầu thực hiện Gói thầu Tư vấn khảo sát, lập báo cáo nghiên cứa khả thi Dự án Đường giao thông liên xã Trúc Sơn, Cư Knia, Đắk Drông, Nam Dong, huyện Cư Jút (Đắk Nông), với giá gói thầu hơn 800 triệu đồng…
Nhiều gói thầu tư vấn qua đấu thầu rộng rãi có tỷ lệ giảm giá khá lớn. Công ty TNHH Tư vấn thiết kế và Xây dựng Không Gian Xanh trúng Gói thầu số 01: Tư vấn thiết kế bản vẽ thi công và dự toán hạng mục Nhà điều hành trung tâm thuộc Dự án Đầu tư xây dựng phân hiệu Kiên Giang của Trường Đại học Nha Trang với mức giảm giá hơn 28% (giá trúng thầu là 935 triệu đồng, giá gói thầu là hơn 1,311 tỷ đồng).
Gói thầu Tư vấn kiểm toán dự án hoàn thành thuộc Dự án Đầu tư xây dựng nâng cấp cảng Tân cảng Phú Hữu có giá gói thầu hơn 1,816 tỷ đồng, Công ty TNHH Kiểm toán Vaco trúng thầu với mức giảm giá gần 15%.
Nhà thầu tư vấn phải nâng cao năng lực
Quy định hiện hành của pháp luật về đấu thầu đã tạo ra “sân chơi” rộng hơn, bình đẳng, cạnh tranh hơn cho đội ngũ nhà thầu tư vấn tham gia vào các gói thầu sử dụng vốn nhà nước.
Ông Ngô Ngọc Quy, nguyên Phó Cục trưởng Cục Quản lý đấu thầu thuộc Bộ KH&ĐT khẳng định, so với chỉ định thầu thì đấu thầu cạnh tranh thực chất để lựa chọn nhà thầu tư vấn chắc chắn sẽ giúp lựa chọn được nhà thầu tư vấn phù hợp nhất với yêu cầu của gói thầu, dự án. Ngoài ra, việc phải cạnh tranh với nhiều nhà thầu khác cũng khiến đội ngũ tư vấn phải nâng cao năng lực, trình độ để có thể thắng thầu.
Cơ hội đang mở rộng hơn cho nhà thầu tư vấn nói chung, tư vấn đấu thầu nói riêng. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia nhận định, để tận dụng được cơ hội, cũng như để nâng cao hiệu quả công tác đấu thầu, trong bối cảnh hiện nay, các nhà thầu tư vấn phải luôn chú trọng nâng cao năng lực và giữ vững đạo đức nghề nghiệp.
Theo Bộ KH&ĐT, năng lực của nhiều chủ đầu tư, bên mời thầu chưa đáp ứng yêu cầu. Một số chủ đầu tư chưa làm hết trách nhiệm, mà thường giao phó cho tư vấn đấu thầu. Trong khi đó, đội ngũ chuyên gia về đấu thầu của rất nhiều đơn vị tư vấn chưa thực sự có đủ năng lực chuyên môn, chưa đáp ứng được yêu cầu cũng như còn nhiều vấn đề về đạo đức hành nghề trong quá trình lựa chọn nhà thầu, do vậy chất lượng một số cuộc thầu không bảo đảm.
Bộ KH&ĐT cũng đánh giá, nhiều cá nhân, đơn vị chuyên môn làm công tác đấu thầu vẫn chưa thực sự đảm đương được trách nhiệm của mình, đặc biệt trong bối cảnh các thông tư hướng dẫn về đấu thầu đã có những cải cách mạnh mẽ việc thực hiện đấu thầu theo cơ chế thị trường, đi vào bản chất vấn đề. Chất lượng công tác lập hồ sơ mời thầu, đánh giá hồ sơ dự thầu hoặc thẩm định các nội dung trong đấu thầu hiện nay phụ thuộc rất nhiều vào tư vấn đấu thầu, nhưng chất lượng của nhiều tư vấn đấu thầu hiện nay là chưa cao, việc lựa chọn tư vấn đấu thầu chưa được chủ đầu tư quan tâm đúng mức. Do vậy, các bộ, ngành, địa phương cần chấn chỉnh việc lựa chọn và sử dụng tư vấn đấu thầu theo hướng tư vấn đấu thầu được lựa chọn phải đảm bảo đáp ứng đầy đủ năng lực, kinh nghiệm cũng như nhân sự thực sự am hiểu về công tác đấu thầu để thực hiện công việc và trong hợp đồng ký kết với tư vấn đấu thầu cần ràng buộc rõ trách nhiệm, chế tài xử lý vi phạm khi nhà thầu tư vấn không đảm bảo chất lượng của công tác tư vấn đấu thầu.
