|
| Nhiều trường hợp HSMT đưa ra yêu cầu về nhân sự tham gia gói thầu với tiêu chí quá cao nhằm hạn chế sự tham gia của nhà thầu. Ảnh: Tiên Giang |
Mua HSMT: Cửa ải gian nan
Mua HSMT tưởng như chỉ là một bước rất đơn giản, nhưng đối với những gói thầu đã được “sắp xếp” thì việc có thêm nhà thầu mua HSMT là có thể thêm trở ngại đối với cuộc thầu đã định. Với nhà thầu chưa “quen biết” bên mời thầu, mua HSMT là cửa ải vô cùng khó khăn.
Thực tế thời gian qua Báo Đấu thầu đã tiếp nhận rất nhiều phản ánh của nhà thầu về việc bị gây khó dễ và không thể mua được HSMT. Có những nhà thầu lặn lội mấy trăm km đến mua HSMT thì tìm mỏi mắt, bằng mọi cách cũng không thể gặp nổi người bán HSMT, vì những người được giao nhiệm vụ này liên tục đi vắng đột xuất dù đang trong thời gian phát hành HSMT. Nếu may mắn gặp được người bán HSMT thì cũng khó có thể mua được HSMT vì lý do muôn thuở là chưa kịp phô tô.
Trường hợp khác, địa điểm phát hành HSMT theo kiểu “treo đầu dê bán thịt chó”, đăng báo một nơi bán một nẻo, hoặc là địa chỉ ma, địa chỉ nhà riêng... Một gói thầu thi công xây dựng công trình tại Quảng Ninh, chủ đầu tư là đơn vị tại Quảng Ninh, nhưng lại phát hành HSMT tại địa chỉ của công ty tư vấn tại Hà Nội. Khi nhà thầu tìm đến địa chỉ công ty tư vấn thì chỉ thấy nhà riêng, không biển hiệu, cửa đóng then cài. Hay một trường hợp khác cũng liên quan đến tư vấn là công ty CP GOLDMAN – bên mời thầu của Gói thầu Thi công xây dựng Trường Mẫu giáo Vàng Anh, xã Suối Tân, huyện Cam Lâm, tỉnh Khánh Hòa, đã tự ý thay đổi địa điểm phát hành HSMT mà không thông báo cho cơ quan có trách nhiệm cũng như nhà thầu muốn mua hồ sơ, khiến nhà thầu không biết mua HSMT ở đâu.
Số điện thoại của nhiều bên mời thầu đăng Báo Đấu thầu cũng luôn trong tình trạng không thể liên lạc được, thậm chí có số máy bên mời thầu khẳng định đã bị cắt vì chưa đóng tiền nhưng vẫn đăng Báo là số điện thoại liên hệ!
Những nỗ lực làm khó của chủ đầu tư/bên mời thầu thường nhằm mục đích kéo dài thời gian để nhà thầu nản mà bỏ cuộc, hoặc có mua được thì sát ngày đóng thầu, khó chuẩn bị kịp HSDT.
Nộp HSDT: Khó như lên trời
Nhìn vào 2 vụ cướp HSDT gần đây Báo Đấu thầu đã phản ánh mới thấy bộ HSDT quý như thế nào và để nộp được cho bên mời thầu không hề đơn giản. Nhà thầu phản ánh rằng có một số nhà thầu khi đến nộp HSDT gói thầu số 05-XL: Xây dựng mới cầu Trường Cửu từ K4+289-K4+454 do Ban QLDA Thủy lợi Bình Định là bên mời thầu thì bị một nhóm thanh niên chực sẵn ở cổng trụ sở bên mời thầu lao vào đánh túi bụi, HSDT bị cướp toàn bộ. Một nhà thầu khác đến nộp HSDT gói thầu của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Đắk Lắk cũng bị cướp HSDT khi vừa bước xuống taxi ngay trước cổng cơ quan này. Điều đáng lưu ý tại gói thầu của Đắk Lắk là ngay trong thời điểm nhà thầu này bị cướp HSDT thì một vài nhà thầu bản địa vẫn nộp trót lọt. Dường như đối tượng cướp hồ sơ đã phân biệt vùng miền trước khi cướp và có những việc là khó ta nhưng dễ người.
Cũng có trường hợp bên mời thầu chỉ đăng địa chỉ phát hành HSMT, nhà thầu đã mua HSMT ở địa điểm này nhưng khi đến nộp HSDT thì bên mời thầu mới cho biết địa điểm nộp HSDT và tiến hành lễ mở thầu là chỗ khác. Nhà thầu nhiều khi “trở tay không kịp” sang chỗ mới, đành mang HSDT về.
Muôn trùng bẫy tại HSMT
Khi gói thầu đã có chủ, nhà thầu đã được chọn từ khi chưa tổ chức đấu thầu, thì đến khâu đấu thầu chủ đầu tư phải tìm mọi cách để loại các nhà thầu “chen ngang”. Cách lộ liễu là gây trở ngại khi bán HSMT, nộp HSDT với muôn vàn chiêu trò; cách tinh vi là cài cắm điều kiện trong HSMT để chỉ nhà thầu ruột mới có thể đáp ứng.
Ở tiêu chuẩn đánh giá về kỹ thuật, bên mời thầu thường cài cắm các yếu tố đặc thù, riêng có về kỹ thuật của một hãng sản xuất làm hạn chế sự tham dự của nhà thầu hoặc tạo lợi thế cho một hoặc một số nhà thầu. HSMT của một gói thầu xây dựng giải pháp phát triển phần mềm kế toán của 1 đơn vị gần đây là một ví dụ, khi bê nguyên bộ tiêu chuẩn kỹ thuật của 1 phần mềm kế toán cụ thể làm quy định về giải pháp kỹ thuật đối với gói thầu. Khi nhìn vào bộ tiêu chuẩn kỹ thuật này, bất cứ ai trong ngành hoặc chỉ cần làm một động tác tra cứu trên google là có thể biết được tên của nhà cung cấp và nhà cung cấp ấy cũng chính là một trong ba nhà thầu tham dự gói thầu.
Yêu cầu về nhân sự trong HSMT quá cao hoặc oái ăm cũng là một cái khóa rất khó mở đối với nhiều nhà thầu. Nhiều HSMT quy định nhân sự tham gia gói thầu phải là nhân sự thuộc biên chế nhà thầu, đóng bảo hiểm tại nhà thầu từ 5 năm trở lên. Theo một chuyên gia về đấu thầu, đây là quy định không cần thiết và có thể làm hạn chế sự tham gia của các nhà thầu, chỉ cần quy định nhà thầu phải kê khai những nhân sự chủ chốt có năng lực đáp ứng các yêu cầu quy định tại HSMT và có thể sẵn sàng huy động cho gói thầu, mà không bắt buộc nhân sự đó phải được chính nhà thầu đóng bảo hiểm xã hội.
