 |
| Một số gói thầu bị hủy do lỗi của đơn vị tư vấn làm phát sinh chi phí và ảnh hưởng đến kế hoạch giải ngân của cả dự án. Ảnh: NC st |
Ngày 24/9/2025, Bệnh viện Mắt tỉnh Đắk Lắk ra quyết định không công nhận kết quả lựa chọn nhà thầu Gói thầu Mua thang máy phục vụ vận chuyển bệnh nhân tại Bệnh viện Mắt tỉnh Đắk Lắk. Nguyên nhân hủy thầu xuất phát từ kiến nghị của Công ty TNHH Education Solutions Việt Nam về sai sót trong quá trình đánh giá hồ sơ dự thầu (HSDT) của Tổ chuyên gia. Theo kiến nghị, để đạt đánh giá về tài chính, hồ sơ mời thầu (HSMT) quy định giá trị tài sản ròng trong năm tài chính gần nhất so với thời điểm đóng thầu của nhà thầu phải dương. Tuy nhiên, qua xem xét HSDT của nhà thầu trúng thầu - Công ty TNHH Thang máy PACIFIC - giá trị tài sản ròng của nhà thầu năm 2024 là âm 1,494 tỷ đồng. Như vậy, việc Tổ chuyên gia đánh giá Nhà thầu đáp ứng yêu cầu về năng lực và kinh nghiệm là không có cơ sở.
Dù đã phê duyệt nhà thầu trúng thầu (Công ty TNHH Xây dựng Minh Long), tháng 6/2025, Gói thầu Thi công xây dựng thuộc Dự án Đường Thanh An - Thác Trắng DH6 (Làng Dép - Làng Đố), xã Thanh An, huyện Minh Long, tỉnh Quảng Ngãi do UBND xã Thanh An mời thầu bị hủy kết quả lựa chọn nhà thầu do phát sinh kiến nghị về các bất cập trong đánh giá năng lực, kinh nghiệm của nhà thầu. Theo đơn kiến nghị của Công ty TNHH Xây dựng Thanh Định, Tổ chuyên gia (Công ty TNHH Xây dựng Thương mại và Dịch vụ Thiện Minh) không xác minh, làm rõ với các bên liên quan mà vội vàng kết luận Nhà thầu mạo danh văn bản của cơ quan quản lý thuế về việc đã thực hiện đầy đủ nghĩa vụ thuế. Trong khi đó, Chi cục Thuế khu vực XIII Đội thuế liên huyện Đức Phổ - Ba Tơ - Nghĩa Hành - Minh Long đã có Thông báo số 191/TB-ĐT ngày 16/4/2025 xác nhận Công ty Xây dựng Thanh Định không nợ thuế. Ngày 30/6/2025, Chủ đầu tư quyết định hủy kết quả lựa chọn nhà thầu với lý do “báo cáo đánh giá HSDT chưa đảm bảo quy định, dẫn đến làm sai lệch kết quả lựa chọn nhà thầu”.
Cá biệt, Gói thầu Thi công xây dựng thuộc Dự án Bổ sung cơ sở vật chất Trường Phổ thông dân tộc nội trú Trung học phổ thông huyện Đăk Hà, tỉnh Kon Tum (nay là tỉnh Quảng Ngãi) phát sinh kiến nghị 2 cấp xuất phát từ sai lệch trong cách vận dụng nguyên tắc đánh giá HSDT của Tổ chuyên gia (Công ty TNHH Tư vấn đầu tư xây dựng Phúc Nhân Lộc). Đơn cử, HSMT không quy định hợp đồng nguyên tắc cung cấp vật tư, vật liệu chính với các đơn vị cung cấp phải kèm theo giấy đăng ký kinh doanh và giấy phép khai thác khoáng sản đối với cát, đá, sỏi và gạch không nung của đơn vị cung cấp, song Tổ chuyên gia lại đánh giá nhà thầu không đạt về kỹ thuật với lý do hợp đồng nguyên tắc cung cấp vật liệu chính không kèm theo các tài liệu này.
Theo thống kê từ một số địa phương, tỷ lệ gói thầu bị hủy do lỗi tại HSMT hoặc quá trình đánh giá HSDT sai quy định có xu hướng tăng trong thời gian gần đây. Phần lớn các lỗi này đều bắt nguồn từ khâu tư vấn. Nhiều chủ đầu tư lựa chọn đơn vị tư vấn có giá thấp mà chưa đánh giá đầy đủ về năng lực thực tế, kinh nghiệm và nhân sự chủ chốt, dẫn đến khi được giao thực hiện, các đơn vị này thường không bảo đảm chất lượng theo yêu cầu của chủ đầu tư hoặc cơ quan thẩm định.
Theo chuyên gia đấu thầu, hệ quả của tư vấn kém năng lực không dừng ở các sai sót kỹ thuật. Nhiều dự án phải gia hạn thời gian đấu thầu, thậm chí gia hạn nhiều lần, gây chậm tiến độ thi công. Một số gói thầu bị hủy, phải tổ chức lại quy trình, làm phát sinh chi phí và ảnh hưởng đến kế hoạch giải ngân vốn đầu tư công.
Để khắc phục tình trạng này, chuyên gia đấu thầu cho rằng, tính chuyên nghiệp và trách nhiệm của các tổ chức tư vấn cần được cải thiện. Trước hết, cần rà soát và xây dựng cơ chế kiểm tra, giám sát năng lực của đơn vị tư vấn đấu thầu, đẩy mạnh công tác tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ cho đội ngũ tư vấn, đặc biệt trong giai đoạn chuyển tiếp quy định pháp luật. Song song đó, cần có quy định rõ ràng về trách nhiệm và chế tài đối với tư vấn trong trường hợp sai sót làm ảnh hưởng đến quá trình lựa chọn nhà thầu. Việc công khai danh sách đơn vị tư vấn vi phạm cũng là biện pháp hữu hiệu để tăng tính răn đe, góp phần gia tăng minh bạch và hiệu quả trong sử dụng vốn đầu tư công.
