Bên mời thầu: Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng thị xã Vĩnh Châu (nay là phường Vĩnh Châu, TP. Cần Thơ)
Chủ đầu tư: Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng thị xã Vĩnh Châu (nay là phường Vĩnh Châu, TP. Cần Thơ)
Nội dung kiến nghị/đề nghị làm rõ:
Tiêu chí HSMT:
Tại Bảng số 02 Yêu cầu về nhân sự chủ chốt Mục 2 Chương III của HSMT quy định: các vị trí như chỉ huy trưởng công trường, cán bộ phụ trách kỹ thuật thi công phần đường, phần cầu, và an toàn lao động phải có kinh nghiệm thực hiện các công việc tương tự như quy định tại Mục 4, Bảng số 01, Chương III của HSMT.
Tại Mục 3 Chương III Tiêu chuẩn đánh giá kỹ thuật (theo phương pháp đạt/không đạt), HSMT yêu cầu:
1.2. Mức độ đáp ứng về khả năng cung cấp vật tư đối với: Cát san lấp nền đường: Nhà thầu có giấy phép khai thác cát hoặc có hợp đồng nguyên tắc ký trực tiếp với đơn vị cung cấp có giấy phép khai thác cát hoặc có hợp đồng nguyên tắc ký với đơn vị có hợp đồng nguyên tắc ký với đơn vị có giấy phép khai thác cát… (kèm theo giấy phép khai thác cát còn hiệu lực đến thời điểm đóng thầu của doanh nghiệp có giấy phép khai thác cát và các hợp đồng nguyên tắc như quy định trên).
Tại Mục 3 Yêu cầu về chủng loại, chất lượng vật tư, máy móc, thiết bị (kèm theo các tiêu chuẩn về phương pháp thử) thuộc Chương V, HSMT yêu cầu:
Các chủng loại vật tư chủ yếu được nêu trong hồ sơ mời thầu công trình cần phải chứng nhận đạt tiêu chuẩn về quản lý theo chất lượng ISO: nếu trên thị trường không thể tìm thấy sản phẩm nào cùng loại đạt chất lượng đúng theo yêu cầu của tiêu chuẩn Việt Nam. Đối với các sản phẩm liên doanh hoặc vật tư nhập khẩu thì phải có chứng nhận của Cục Đo lường Chất lượng.
Kiến nghị/đề nghị làm rõ của nhà thầu:
Về yêu cầu đối với nhân sự chủ chốt, Nhà thầu đề nghị làm rõ, yêu cầu “tương tự” được hiểu là tương tự về tính chất và quy mô công trình, hay bắt buộc phải tương tự cả về tính chất, quy mô và giá trị công trình? Việc làm rõ tiêu chí này sẽ giúp tránh hiểu nhầm và đánh giá thiếu nhất quán giữa các nhà thầu.
Về yêu cầu liên quan đến cung cấp vật tư (cát san lấp), Nhà thầu cho rằng yêu cầu này có thể dẫn đến hạn chế sự tham gia của nhiều nhà thầu và vi phạm nguyên tắc cạnh tranh bình đẳng được quy định trong Luật Đấu thầu số 22/2023/QH15. Cụ thể, nhiều nhà thầu thi công không trực tiếp khai thác hoặc kinh doanh vật liệu, mà thường mua vật liệu từ thị trường theo nhu cầu và điều kiện cụ thể về giá cả, chất lượng tại từng thời điểm. Việc bắt buộc phải có giấy phép khai thác hoặc hợp đồng nguyên tắc với đơn vị khai thác làm phát sinh gánh nặng không cần thiết, đồng thời loại trừ các nhà thầu có năng lực nhưng không có “liên kết” sẵn với các đơn vị khai thác mỏ. Thị trường hiện nay không yêu cầu giấy phép kinh doanh cát như một ngành nghề kinh doanh có điều kiện. Do đó, yêu cầu trên không phù hợp với bản chất pháp lý và thực tế cung ứng vật tư xây dựng. Việc yêu cầu hợp đồng nguyên tắc còn hiệu lực đến thời điểm đóng thầu là cứng nhắc, thiếu linh hoạt, gây khó khăn cho nhà thầu trong việc tối ưu hóa nguồn cung.
Nhà thầu đề nghị Chủ đầu tư điều chỉnh HSMT theo hướng: cho phép nhà thầu cam kết về nguồn gốc, chất lượng vật tư trong HSDT; và nộp giấy tờ chứng minh hợp pháp (bao gồm giấy phép khai thác của nhà cung cấp) tại giai đoạn thực hiện hợp đồng hoặc khi vật liệu được đưa vào công trường.
Về yêu cầu chứng nhận chất lượng vật tư, thiết bị, Nhà thầu cho rằng các yêu cầu nêu trên chưa phù hợp với pháp luật hiện hành và thực tiễn. Bởi, ISO 9001 là chứng nhận hệ thống quản lý chất lượng của doanh nghiệp, không phải là chứng nhận cho từng loại sản phẩm cụ thể. Pháp luật hiện hành (Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa 2007 và các văn bản hướng dẫn) không yêu cầu chứng nhận ISO hay xác nhận từ Cục Đo lường Chất lượng cho từng vật tư như nêu trong HSMT. Quy định như vậy không khả thi trong thực tế, làm phát sinh chi phí không cần thiết, đồng thời loại trừ nhiều nhà cung cấp và nhà thầu đủ năng lực nhưng không đáp ứng được các điều kiện bất hợp lý này.
Nhà thầu đề nghị Bên mời thầu điều chỉnh yêu cầu về vật tư theo đúng quy định pháp luật, chấp nhận các hình thức chứng nhận hợp chuẩn, hợp quy, hoặc các tiêu chuẩn kỹ thuật quốc tế phổ biến như TCVN, ASTM, BS, JIS..., đồng thời loại bỏ các điều kiện không rõ ràng, thiếu căn cứ pháp lý.
Nhà thầu đề nghị Chủ đầu tư và Bên mời thầu xem xét điều chỉnh các nội dung trên phù hợp với quy định pháp luật hiện hành, bảo đảm tính công bằng, cạnh tranh, minh bạch và hiệu quả trong lựa chọn nhà thầu.
Bình luận, phân tích của chuyên gia:
Một số nhà thầu cho biết, thực tế sau khi ký hợp đồng nguyên tắc với đơn vị chủ mỏ, nhà thầu thường bị chủ mỏ ép giá và chỉ bán một phần khối lượng ít hơn nhu cầu thi công công trình, phần còn lại phải mua ở các đại lý. Hệ quả khiến quá trình đưa vật tư vào công trình bị chủ đầu tư gây khó dễ do không đúng với cam kết trong hợp đồng (không phải từ mỏ trong hợp đồng nguyên tắc).
Luật sư Nguyễn Hồng Chuyên - Tổng giám đốc Công ty CP Sở hữu trí tuệ Davilaw cho rằng, Chủ đầu tư có lý khi đưa ra yêu cầu trên trong HSMT nhằm bảo đảm chất lượng vật liệu cát san lấp nền đường và nguồn cung vật liệu cho công trình. Tuy nhiên, với quy mô gói thầu trên (12,929 tỷ đồng), giá trị vật liệu cát đắp ước khoảng 2,8 tỷ đồng, để xin được giấy phép khai thác cát còn hiệu lực đến thời điểm đóng thầu của doanh nghiệp có giấy phép khai thác cát thực sự là khó khăn với các nhà thầu nhỏ.
Trả lời, giải quyết kiến nghị/đề nghị làm rõ:
Ngày 05/7/2025, mặc dù kiến nghị của Nhà thầu không đáp ứng quy định tại điểm b khoản 1 Điều 90 Luật Đấu thầu năm 2023 nên không đủ điều kiện xem xét, tuy nhiên để làm rõ nội dung liên quan, đơn vị tư vấn đấu thầu xin giải trình các nội dung liên quan để Chủ đầu tư xem xét như sau:
Về yêu cầu nhân sự chủ chốt, do Gói thầu bao gồm cả hạng mục cầu và đường, HSMT quy định rõ: Các nhân sự được đề xuất phải có kinh nghiệm thực hiện công việc tương tự theo Mục 4, Bảng số 01, Chương III của HSMT, bao gồm các tiêu chí về tính chất, quy mô và giá trị hợp đồng. Ví dụ, đối với cán bộ phụ trách kỹ thuật thi công phần đường, HSMT yêu cầu đã từng đảm nhận vị trí này tối thiểu 3 năm, hoặc đã tham gia tối thiểu 01 hợp đồng tương tự. Hợp đồng tương tự được hiểu là công trình đường có kết cấu bê tông cốt thép, thuộc công trình giao thông cấp IV, với giá trị tối thiểu 4.760.000.000 đồng.
Về yêu cầu chứng minh khả năng cung cấp vật tư (cát san lấp), HSMT yêu cầu nhà thầu phải có giấy phép khai thác cát, hoặc hợp đồng nguyên tắc với đơn vị có giấy phép khai thác, để chứng minh nguồn cung cát san lấp là hợp pháp và đảm bảo tiến độ thi công. Yêu cầu này là cần thiết vì, cát san lấp chiếm tỷ trọng lớn trong Gói thầu (khoảng 38% giá trị vật liệu), thực tế nhiều dự án lớn gặp khó khăn vì thiếu nguồn cung cát hợp pháp, cát là tài nguyên quốc gia, chỉ được khai thác khi có phép và bị kiểm soát chặt chẽ. HSMT không yêu cầu nhà thầu phải có mỏ khai thác, mà chỉ cần chứng minh khả năng tiếp cận nguồn cung hợp pháp. Hợp đồng nguyên tắc chỉ là cam kết giao dịch, không phát sinh chi phí, nên không gây gánh nặng tài chính. Việc yêu cầu này giúp kiểm soát chất lượng và nguồn gốc vật liệu ngay từ đầu, tránh rủi ro trong quá trình thực hiện hợp đồng.
Về đề xuất của Nhà thầu chỉ cần cam kết trong HSDT, đề xuất này không khả thi, bởi cam kết đơn thuần không đủ để đảm bảo tính pháp lý và tính khả thi của nguồn cung. Trong trường hợp nhà thầu cam kết nguồn từ một mỏ cụ thể nhưng sau đó không đạt được thỏa thuận thương mại, nhà thầu không thể thực hiện đúng theo hợp đồng đã ký, dễ phát sinh tranh chấp. Ngoài ra, HSMT đã quy định tại Mục 23.7 Chương I rằng: Nếu thiếu các tài liệu như hợp đồng nguyên tắc, Bên mời thầu sẽ yêu cầu bổ sung trong thời gian tối thiểu 03 ngày làm việc. Điều này đảm bảo linh hoạt nhưng vẫn giữ được sự kiểm soát cần thiết.
Về yêu cầu chứng nhận chất lượng vật tư, máy móc, thiết bị, HSMT quy định: Nếu vật tư không có sản phẩm cùng loại đạt tiêu chuẩn Việt Nam, thì phải có chứng nhận ISO hoặc chứng nhận của Cục Đo lường Chất lượng (đối với hàng nhập khẩu/liên doanh). Đây là yêu cầu mang tính kiểm soát chất lượng, chỉ áp dụng khi cần thiết, không bắt buộc cho mọi vật tư. Việc đánh giá sự phù hợp sẽ do Tổ chuyên gia thực hiện theo quy định trong HSMT. Nội dung này nhằm đảm bảo vật tư sử dụng trong Gói thầu đạt chất lượng cần thiết, phù hợp với pháp luật và không gây hạn chế nhà thầu.
Các quy định trong HSMT được xây dựng theo đúng quy định của Luật Đấu thầu và hướng dẫn tại Thông tư 22/2024/TT-BKHĐT. HSMT không đưa ra các yêu cầu vượt quá pháp luật hay hạn chế cạnh tranh, mà chỉ nhằm kiểm soát chất lượng, tiến độ, nguồn gốc vật tư để bảo đảm hiệu quả đầu tư công.
Kết quả giải quyết kiến nghị/đề nghị làm rõ:
Các nội dung đã phát hành của HSMT giữ nguyên. Theo Biên bản mở thầu ngày 07/7/2025, có 3 nhà thầu nộp HSDT: Liên danh xây dựng công trình (thành viên đứng đầu là Công ty TNHH Khởi nghiệp xanh) với giá dự thầu 11,06 tỷ đồng; Liên danh Châu Ngọc Hải - Thuận Đức Phát (thành viên đứng đầu là Công ty TNHH Châu Ngọc Hải) với giá dự thầu 11,235 tỷ đồng; Công ty CP Xây dựng Phúc Hậu với giá dự thầu 11,503 tỷ đồng.
