 |
| Ảnh chỉ mang tính minh họa |
Trong lĩnh vực phi tư vấn, Gói thầu Duy tu vệ sinh hạ tầng Khu công nghiệp Nhơn Trạch 2 thuộc Dự án Khu công nghiệp Nhơn Trạch 2, tỉnh Đồng Nai (chu kỳ 2 năm, giá gói thầu 5,768 tỷ đồng) đang được mời thầu. Gói thầu bị phản ánh lạm phát yêu cầu về nhân sự chủ chốt, tạo rào cản với nhiều nhà thầu.
Cụ thể, HSMT yêu cầu nhà thầu đề xuất 3 vị trí nhân sự chủ chốt, trong khi mẫu HSMT phi tư vấn quy định, chủ đầu tư không được yêu cầu về nhân sự chủ chốt đối với gói thầu dịch vụ phi tư vấn không đòi hỏi nhân sự có chuyên môn cao, trừ trường hợp cần lao động có trình độ cao, lao động lành nghề thực hiện công việc đặc thù. Đáng chú ý, vị trí chỉ huy trưởng công trình còn yêu cầu có giấy chứng nhận hoặc chứng chỉ bồi dưỡng nghiệp vụ chỉ huy trưởng công trình. Trong khi đó, chăm sóc, duy tu cây xanh cơ bản là dịch vụ thường xuyên, lặp lại, không cần đến các chứng chỉ hành nghề trong lĩnh vực xây dựng.
Ban Quản lý khu kinh tế tỉnh An Giang đang lựa chọn nhà thầu thực hiện Gói thầu Thuê dịch vụ công nghệ thông tin hệ thống camera AI kiểm soát ra vào tại các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh (giá gói thầu 2,569 tỷ đồng). Đối với nhân sự chủ chốt, HSMT yêu cầu vị trí cán bộ quản lý/chỉ huy trưởng có chứng chỉ quản lý dự án Project Management Professional (PMP). Yêu cầu này bị nhà thầu phản ứng vì PMP là một loại chứng chỉ quốc tế mang tính tự nguyện, không phải do pháp luật chuyên ngành yêu cầu bắt buộc đối với nhân sự tham gia thực hiện công việc thuộc lĩnh vực công nghệ thông tin. Do đó, đây là yêu cầu không cần thiết.
Tại các gói thầu mua sắm hàng hóa, bên cạnh điều kiện phức tạp về nhân sự chủ chốt, bất cập còn xuất hiện tại yêu cầu về giải pháp kỹ thuật, vốn chỉ được chú trọng trong xây lắp. Điển hình, tại Gói thầu Mua sắm thiết bị nội thất văn phòng của Quỹ Đầu tư phát triển tỉnh Ninh Bình năm 2025 (giá gói thầu hơn 800 triệu đồng), HSMT yêu cầu “Nhà thầu phải trình bày cụ thể nội dung khảo sát, phương án thiết kế cho các phòng theo yêu cầu (thiết kế mặt bằng 2D; thiết kế phối cảnh 3D; khai triển bản vẽ kỹ thuật 2D), bố trí công năng hiện trạng mặt bằng cho gói thầu (nhà thầu tham dự có thể liên hệ với chủ đầu tư để khảo sát thực tế) hợp lý, khả thi”. Cho rằng hàng hóa mời thầu đã có mô tả đầy đủ về thông số kỹ thuật, hình dáng, có bản vẽ chi tiết hàng hóa và bản vẽ mặt bằng sản phẩm, nhà thầu lên tiếng yêu cầu nêu trên là không cần thiết, hạn chế sự tham gia của nhà thầu.
Tại nhiều gói thầu xây lắp, phổ biến tình trạng yêu cầu về thiết bị thi công quá mức cần thiết so với quy mô, tính chất công việc mời thầu. Đơn cử, tại Gói thầu số 2 Thi công xây dựng thuộc Dự án Sửa chữa, bổ sung rãnh thoát nước dọc các đoạn trên đường Trường Sơn Đông, tỉnh Quảng Ngãi (6 tỷ đồng), do Khu Quản lý đường bộ III mời thầu, HSMT yêu cầu tới 16 thiết bị thi công chủ yếu. Trong khi đó, quy mô, tính chất và khối lượng các hạng mục thi công của Gói thầu không lớn, tại nhiều vị trí khác nhau. Hầu hết công suất, công năng của các thiết bị vượt xa so với yêu cầu của gói thầu. Một số thiết bị yêu cầu tải trọng quá lớn như máy đầm rung ≥ 25T, máy ủi ≥ 140CV, máy đào ≥1,25m3… thậm chí sẽ gây hư hỏng các tuyến đường hiện trạng, mất an toàn giao thông. Một số gói thầu giao thông cấp IV còn bị phản ánh yêu cầu thiết bị không khác gì các gói thầu giao thông trọng điểm cấp quốc gia.
Theo chuyên gia đấu thầu, việc đưa các yêu cầu phức tạp vào gói thầu đơn giản là không phù hợp và có thể bị coi là vi phạm pháp luật đấu thầu, làm giảm tính cạnh tranh, không bảo đảm mục tiêu của đấu thầu là tìm nhà thầu có năng lực tốt nhất với chi phí hợp lý. Để khắc chế vấn nạn này, chuyên gia đấu thầu khuyến nghị, chủ đầu tư cần có sự phản biện, thẩm tra kỹ lưỡng trước khi phê duyệt HSMT. Ngoài ra, việc tăng cường giám sát xã hội và vai trò phản biện của cộng đồng doanh nghiệp cũng rất quan trọng. Khi phát hiện HSMT có dấu hiệu bất thường, hạn chế cạnh tranh, nhà thầu cần mạnh dạn kiến nghị, phản ánh, để cơ quan thẩm quyền kịp thời xử lý.
