|
| Hai năm qua, đã có 566 km đường cao tốc được hoàn thành xây dựng, nâng chiều dài đường bộ cao tốc đã đưa vào sử dụng lên 1.720 km. Ảnh: Quý Bắc |
Cuộc “cách mạng” làm cao tốc
Một trong ba đột phá chiến lược mà Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng đề ra là xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ với một số công trình hiện đại. Theo đó, tập trung đầu tư một số công trình hạ tầng trọng điểm quốc gia, nhất là giao thông, hướng đến mục tiêu năm 2030, cả nước có 5.000 km đường cao tốc. Hai năm qua, đã có 566 km đường cao tốc được hoàn thành xây dựng, nâng chiều dài đường bộ cao tốc đã đưa vào sử dụng là 1.720 km.
Cuộc “cách mạng” làm cao tốc có dấu ấn đáng ghi nhận khi đầu năm 2023, 12 dự án thành phần (DATP) cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2021 - 2025 được đồng loạt khởi công. Cũng trong tháng 6/2023, loạt dự án khác cũng được khai mở xây dựng cho mục tiêu kết nối nội vùng, liên vùng như: Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng (dài 188,2 km, 44.691 tỷ đồng), Vành đai 3 - TP.HCM (dài 76 km, tổng mức đầu tư hơn 75 nghìn tỷ đồng), Biên Hòa - Vũng Tàu (dài 53,7 km, tổng mức đầu tư 17,8 nghìn tỷ đồng)... Tháng 6 còn ghi dấu ấn DATP Phan Thiết - Vĩnh Hảo, Nha Trang - Cam Lâm thuộc cao tốc Bắc - Nam phía Đông được khánh thành, đưa vào sử dụng.
Tại lễ khởi công Dự án Vành đai 3 TP.HCM và 2 cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu, Khánh Hòa - Buôn Mê Thuột, Thủ tướng nhấn mạnh, cao tốc là hạ tầng chiến lược, phát triển tới đâu sẽ mở ra không gian phát triển tới đó; nhiều khu công nghiệp, khu đô thị và các thiết chế văn hóa - xã hội được khai thác hiệu quả. Để hiện thực hóa mục tiêu 5.000 nghìn km đường cao tốc, từ đầu nhiệm kỳ (2021) đến nay, đã khánh thành 566 km đường cao tốc, nâng tổng số lượng đường cao tốc cả nước lên 1.729 km. Các dự án đang thi công với tổng số chiều dài 350 km, gồm: các DATP cao tốc Bắc - Nam phía Đông (229 km); Mỹ Thuận - Cần Thơ (23 km); Bến Lức - Long Thành (58 km), Tuyên Quang - Phú Thọ (40 km). Từ đầu năm 2023 đến nay, đã khởi công các dự án có tổng chiều dài 1.406 km, trong đó 12 DATP cao tốc Bắc - Nam phía Đông (729 km), Tuyên Quang - Hà Giang (104 km), Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng (188 km)…
Với tổng chiều dài đường cao tốc đã sử dụng, đang thi công, vừa khởi công, theo Thủ tướng, nếu quyết tâm cao, nỗ lực lớn, hành động quyết liệt thì cơ bản có thể hoàn thành mục tiêu cả nước có 3.000 km đường cao tốc vào năm 2025.
“Các dự án tạo cơ sở hoàn thành mục tiêu 5.000 km đường cao tốc vào năm 2030. Chúng ta tiếp tục nghiên cứu các cao tốc trục ngang Đông - Tây, các tuyến vành đai đi qua các đô thị lớn đảm bảo tính đồng bộ. Chúng ta có thêm kinh nghiệm, nguồn vốn, cùng với tiến độ như hiện nay, mục tiêu 5.000 km đường cao tốc có tính khả thi cao”, Thủ tướng cho biết và nhấn mạnh những con số vừa nêu là sản phẩm “cân, đong, đo, đếm” được.
Công thức mới để thành công
Trong giai đoạn 2000 - 2021, có 1.163 km đường cao tốc được đưa vào khai thác. Đây là giai đoạn đầu phát triển cao tốc nên chưa có nhiều kinh nghiệm, vốn liếng còn ít, cơ chế chính sách chưa tổng kết nên kết quả khiêm tốn và còn hạn chế, bất cập. Để đạt mục tiêu trong giai đoạn 2021 - 2030, Việt Nam phải đầu tư, xây dựng gấp 4 lần số km đường cao tốc trong hơn 20 năm qua. Theo người đứng đầu Chính phủ, mục tiêu trên tuy nặng nề, song kết quả làm cao tốc trong giai đoạn trước mang lại nhiều bài học kinh nghiệm quý giá, giúp triển khai đúng hướng hơn, tốt hơn, hiệu quả hơn. Công thức để làm cao tốc giai đoạn mới là cơ chế đặc thù.
Cụ thể, đẩy mạnh cơ chế phân cấp, phân quyền cho các địa phương làm cơ quan chủ quản, thay vì giai đoạn trước chỉ Bộ Giao thông vận tải làm chủ đầu tư. Đây là điểm rất quan trọng, được tổng kết, rút kinh nghiệm từ giai đoạn trước.
Điểm mới thứ hai là áp dụng cơ chế huy động nguồn lực. Theo đó, đa dạng các nguồn lực như kết hợp ngân sách trung ương - địa phương như tại Dự án Vành đai 3 - TP.HCM (ngân sách trung ương 50%, ngân sách địa phương 50%). Bên cạnh đó là các hình thức khác như: tăng thu giảm chi; nguồn vốn đầu tư công trung hạn; các nguồn vốn hợp pháp khác; nguồn vốn Chương trình phục hồi kinh tế - xã hội. Để khắc phục hạn chế đầu tư dàn trải, Chính phủ đã cắt bỏ hơn 5 nghìn dự án để dành vốn tập trung đầu tư cao tốc.
Một điểm quan trọng nữa là cơ chế cho phép triển khai đồng thời các thủ tục để rút ngắn thời gian thực hiện các công việc; được áp dụng các cơ chế khai thác mỏ khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường; được áp dụng hình thức chỉ định thầu đối với các gói thầu tư vấn, xây lắp liên quan đến các DATP, gói thầu phục vụ di dời hạ tầng kỹ thuật, gói thầu thực hiện đền bù, giải phóng mặt bằng và tái định cư.
Thủ tướng nhấn mạnh, các cơ chế này đã phát huy tốt đa tác dụng, khẳng định chủ trương đúng đắn của Đảng, Nhà nước trong việc ban hành các cơ chế, chính sách mới, mạnh dạn hơn để hoàn thành mục tiêu đầu tư hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ theo Nghị quyết của Đảng.
