 |
| Trong tổng số 140 dự án BOT thuộc lĩnh vực kết cấu hạ tầng giao thông thực hiện trước thời điểm Luật PPP được ban hành, có 11 dự án đã định lượng vướng mắc và một số dự án tiềm ẩn vướng mắc. Ảnh minh họa: Lê Tiên |
Từ việc sửa đổi Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP) gần đây tới Dự thảo Nghị định, phương án xử lý dứt điểm những vướng mắc kéo dài của 11 dự án BOT giao thông giai đoạn trước được định hình, trên cơ sở bảo đảm nguyên tắc “lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ”.
Theo số liệu được Bộ Xây dựng tổng hợp, trong tổng số 140 dự án BOT thuộc lĩnh vực kết cấu hạ tầng giao thông thực hiện trước thời điểm Luật PPP được ban hành, có 11 dự án đã định lượng vướng mắc và một số dự án tiềm ẩn vướng mắc.
Để tạo khung pháp lý chung xử lý vướng mắc của dự án BOT giao thông, tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, ngân hàng, cải thiện môi trường đầu tư, khơi thông nguồn lực đầu tư tư nhân, Luật số 90/2025/QH15 được Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ 9 vừa qua đã sửa đổi Luật PPP, trong đó quy định đối với dự án BOT trong lĩnh vực đường bộ có hợp đồng được ký kết trước ngày 1/1/2021, Nhà nước chia sẻ với nhà đầu tư, doanh nghiệp dự án PPP theo tỷ lệ phần chênh lệch giữa doanh thu trong phương án tài chính và doanh thu thực tế. Bộ trưởng, chủ tịch UBND cấp tỉnh quyết định việc áp dụng chia sẻ phần giảm doanh thu và tỷ lệ chia sẻ đối với dự án do mình phê duyệt theo quy định của Chính phủ.
Về chấm dứt hợp đồng trước thời hạn, Luật số 57/2024/QH15 (sửa đổi Luật PPP) cũng đã quy định cho phép được áp dụng Luật này đối với các dự án ký kết hợp đồng trước thời điểm Luật PPP có hiệu lực.
Dự thảo Nghị định quy định chi tiết việc tháo gỡ vướng mắc của dự án BOT giao thông hướng dẫn thi hành 2 nội dung trên của Luật PPP. Theo đó, các dự án BOT vướng mắc được xử lý theo 2 nhóm giải pháp: chia sẻ phần giảm doanh thu và chấm dứt hợp đồng trước thời hạn.
Về xử lý vướng mắc giảm doanh thu của các dự án BOT giao thông được ký kết trước ngày 1/1/2021, Dự thảo Nghị định quy định, đối với dự án BOT đường bộ đáp ứng điều kiện quy định tại Điều 4 Nghị định này, Nhà nước chia sẻ phần giảm doanh thu với nhà đầu tư, doanh nghiệp dự án PPP theo tỷ lệ. Việc chia sẻ được thực hiện một lần. Tỷ lệ chia sẻ của Nhà nước không quá 75% tỷ lệ bình quân giữa mức doanh thu bị sụt giảm và doanh thu trong phương án tài chính của dự án trong 3 năm gần nhất. Mức doanh thu bị sụt giảm được xác định bằng doanh thu trong phương án tài chính trừ doanh thu thực tế. Bộ trưởng, chủ tịch UBND cấp tỉnh quyết định tỷ lệ và mức vốn nhà nước chia sẻ đối với dự án do mình phê duyệt theo quy định và bảo đảm mức vốn nhà nước không vượt quá tỷ lệ theo quy định tại khoản 2, 2a, 2b Điều 69 Luật PPP (không quá 50 - 70% tổng mức đầu tư dự án).
Dự thảo Nghị định cũng quy định về trách nhiệm của nhà đầu tư, doanh nghiệp dự án và bên cho vay khi Nhà nước chia sẻ phần giảm doanh thu, bảo đảm nguyên tắc “lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ”; Nhà nước chỉ hỗ trợ một lần và dự án bảo đảm khả thi để tiếp tục thực hiện hợp đồng, không phát sinh thêm vướng mắc. Nhà đầu tư, doanh nghiệp dự án và bên cho vay giảm tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu, giảm lãi suất vốn vay bảo đảm phương án tài chính hiệu quả, không phát sinh tăng phí sử dụng dịch vụ, không kéo dài thời gian thu phí so với hợp đồng đã ký. Sau khi Nhà nước chia sẻ phần giảm doanh thu, trường hợp doanh thu thực tế tăng cao hơn so với doanh thu dự kiến trong phương án tài chính điều chỉnh, các bên ký kết hợp đồng cập nhật phương án tài chính để rút ngắn thời gian thu phí hoàn vốn.
Về chấm dứt hợp đồng trước thời hạn đối với dự án PPP giao thông được ký kết trước ngày 1/1/2021, Dự thảo Nghị định quy định, điều kiện chi trả chi phí bồi thường, chấm dứt hợp đồng trước thời hạn là dự án đã hoàn thành đưa vào khai thác tối thiểu 2 năm nhưng nhà đầu tư, doanh nghiệp dự án không được thu phí để hoàn vốn theo hợp đồng; dự án bị sụt giảm doanh thu, các bên đã tính toán phương án tài chính điều chỉnh trên cơ sở dự kiến mức vốn nhà nước chia sẻ doanh thu, giảm tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu, giảm lãi suất vốn vay theo quy định tại Điều 5, Điều 6 Nghị định này nhưng thời gian thu phí hoàn vốn vẫn kéo dài trên 50 năm.
Ông Lê Minh Nghĩa, Giám đốc Công ty TNHH BOT Phú Hà - doanh nghiệp Dự án BOT cầu Việt Trì - Ba Vì (thuộc nhóm chia sẻ sụt giảm doanh thu), đánh giá cao phương án xử lý tại Dự thảo Nghị định, đặc biệt là quy định tính toán phương án trả nợ trong phương án tài chính theo thứ tự ưu tiên: các khoản thuế phải nộp; chi phí quản lý khai thác và bảo trì công trình dự án; trả nợ vốn vay, vốn chủ sở hữu; phần còn lại chi trả lãi vay, lợi nhuận vốn chủ sở hữu. Quy định này thể hiện sự chia sẻ rủi ro giữa các bên, cả Nhà nước, nhà đầu tư và bên cho vay. Nhà đầu tư chấp nhận giảm lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu, cùng chia sẻ rủi ro ở Dự án.
Ông Nghĩa hy vọng, sau khi ban hành Nghị định, việc tổ chức triển khai được thực hiện thông suốt trên tinh thần cùng vào cuộc tháo gỡ nhanh nhất cho các dự án, vì càng để lâu càng tăng thêm thiệt hại.
Một nhà đầu tư khác có dự án thuộc diện phải xử lý theo phương án chấm dứt hợp đồng do không được đặt trạm thu phí cũng thể hiện sự mong đợi Nghị định sớm được ban hành để vướng mắc của dự án được xử lý dứt điểm.
