|
| Buổi mở thầu chính là hình ảnh thu gọn của quá trình lựa chọn nhà thầu với nhiều màu sắc, trạng thái đa dạng. Ảnh: Nhã Chi |
Mở thầu có máu và nước mắt
Tại buổi mở một gói thầu xây lắp quy mô nhỏ tại TP.HCM, một câu chuyện xảy ra khiến phóng viên vô cùng suy ngẫm. Theo thông báo mời thầu, 9h00 là thời điểm đóng thầu, 9h30 là thời điểm mở thầu. Có 3 nhà thầu đã có mặt để nộp hồ sơ dự thầu (HSDT) trước thời điểm đóng thầu.
Vừa qua thời điểm đóng thầu 5 phút, cả khu vực tổ chức mở thầu bỗng nhốn nháo vì sự xuất hiện của hai thanh niên trong bộ dạng cực kỳ… thê thảm. Hai thanh niên, người ôm thùng HSDT, người hớt hải chạy theo, mặt mũi tay chân cả hai đều trầy trụa, xây xước. Hai thanh niên liên tục nói xin lỗi vì đến chậm và kể về việc đi nộp HSDT không may bị tai nạn. “Chúng em không phải chủ quan hay làm việc không chuyên nghiệp. Tại gặp phải người đi xe ẩu, cả hai bị ngã xe nặng quá. Lo giữ HSDT vẫn nguyên niêm phong nên bọn em bị thương nhiều chỗ trên người, phải tìm chỗ để sơ cứu và băng vết thương hở. Cố gắng nhanh nhất về đây cũng bị trễ giờ đóng thầu mất rồi”, một đại diện nhà thầu vừa xuất hiện kể.
“Chúng em rất mong chủ đầu tư (CĐT), đơn vị tư vấn xem xét có thể cho chúng em nộp HSDT được không? Nếu không, thực sự là cực kỳ khó cho chúng em. Nếu không nộp được HSDT, không khéo hai chúng em không giữ được việc làm ạ”, đại diện nhà thầu rơm rớm nước mắt.
Chưa bao giờ đi mở thầu mà phóng viên bắt gặp tình huống khiến CĐT lẫn tư vấn đấu thầu… khó xử như vậy. Trước tình cảnh rất đáng thương của một nhà thầu muốn nộp HSDT, CĐT và tư vấn đã phải hội ý rất kỹ. Khi CĐT chưa có quyết định cụ thể thì cả 3 nhà thầu đã nộp HSDT trước đó lại có đề xuất khá táo bạo. “Hoàn cảnh nhà thầu này đi nộp HSDT quả thật rất đáng thông cảm. Nếu CĐT xem xét và lấy ý kiến của các nhà thầu, chúng tôi sẵn sàng ủng hộ việc tiếp nhận HSDT này và không có bất kỳ ý kiến nào về sau”, các nhà thầu đề xuất.
Đến lúc này, CĐT đang rối lại càng băn khoăn hơn về tính hợp lệ khi tiếp nhận HSDT sau thời điểm đóng thầu. CĐT buộc phải xin ý kiến người có thẩm quyền để có thể sớm đi đến mở thầu. Các nhà thầu chia sẻ với Báo Đấu thầu: “Gặp nhau tại buổi mở thầu, giữa các nhà thầu chỉ có sự cạnh tranh, hơn thua. Nhưng trong trường hợp này, quả thật chúng tôi không còn sự ganh đua nữa. Rõ ràng, hoàn cảnh như vậy cần sự chia sẻ giữa các nhà thầu với nhau. Dù có thêm đối thủ, chúng tôi chấp nhận. Vì để đến được buổi mở thầu này, các cán bộ nhà thầu kia đã phải đổ cả máu, rơi nước mắt rồi”.
Đó là buổi mở thầu đẫm tình người nhất mà chúng tôi từng gặp trong những lần dự mở thầu.
Những buổi mở thầu như chợ vỡ
Tại TP.HCM, khi một trường học tổ chức mở thầu gói mua sắm thiết bị, những uẩn ức của những nhà thầu không mua được hồ sơ mời thầu (HSMT) trước đó đã bung tràn khiến lễ mở thầu căng như dây đàn bởi những tranh cãi. Họ đứng lên tố cáo việc làm trái quy định của CĐT lẫn tư vấn đấu thầu. CĐT liên tục bác bỏ, tư vấn đấu thầu ngồi… im, bấm điện thoại. Màn cãi vã đến đỉnh điểm khi nhà thầu yêu cầu hoãn mở thầu, các nhà thầu đã nộp HSDT đứng dậy phản ứng. “Việc không bán HSMT là của CĐT, không liên quan đến chúng tôi. Chúng tôi đến đây để nộp và mở HSDT của mình. Không được hoãn mở thầu”, các nhà thầu đứng lên quyết liệt. Nhà thầu không mua được HSMT sau đó đã bị bảo vệ áp tải ra về trong uất ức.
Một hiện tượng khá phổ biến xuất hiện thời gian gần đây khi nhiều nhà thầu biến buổi mở thầu thành show tố CĐT thờ ơ trước kiến nghị của nhà thầu. Điều này đang diễn ra với nhiều sự việc phức tạp như: nhà thầu dự mở thầu nhưng không nộp HSDT, lại chỉ nộp đơn kiến nghị hoặc đứng lên tuyên bố về việc tại sao không nộp HSDT. Những buổi mở thầu này, nhà thầu lại cài một số nhà báo đi cùng khiến buổi mở thầu trở nên hỗn loạn. Trong khi CĐT, tư vấn đấu thầu đang băn khoăn trong cách xử lý thì nhà thầu liên tục đứng lên tố những nội dung mà theo nhà thầu là không tuân thủ quy định về đấu thầu. Đối diện với những nhà thầu này, các CĐT chỉ biết “kêu trời” vì thực sự ngoài tầm kiểm soát. “Việc nhà thầu lợi dụng buổi mở thầu để biến nơi này thành màn tố CĐT thực sự chính là đi ngược lại các quy định về đấu thầu. Những hành vi này làm ảnh hưởng đến quá trình lựa chọn nhà thầu, ảnh hưởng đến quyền lợi chính đáng của nhà thầu khác đang dự thầu”, một CĐT than thở.
Một số đơn vị tư vấn đấu thầu chuyên nghiệp, bản lĩnh đã ngoạn mục vượt qua được những hành vi gây rối này. “Động cơ của họ là phá buổi mở thầu, gây ra tình trạng lộn xộn, hỗn loạn như chợ vỡ. Nhưng mình cần bình tĩnh để yêu cầu tất cả phải tuân theo quy định khi mở thầu. Nếu dự thầu mà không nộp HSDT, chỉ có đơn kiến nghị thì biên bản mở thầu đã thể hiện đầy đủ nhất những nội dung này. Sau này, trong quá trình đánh giá HSDT, các nhà thầu gây rối kiểu đó sẽ không thể biện minh được cho việc tại sao HSDT của mình lại bị loại”, một tư vấn tại TP.HCM khẳng định.
Được tác nghiệp tại một cơ quan báo chí mà tính chất công việc thường xuyên được tham gia các buổi mở thầu, thực sự là những trải nghiệm cực kỳ thú vị đối với một người làm báo. Những cung bậc buồn vui, căng thẳng, những buổi mở thầu xuyên trưa, kéo dài từ sáng sớm đến chiều tối với số lượng nhà thầu khổng lồ trở thành kỷ niệm khó quên. Nhiều người nói không sai khi cho rằng, buổi mở thầu chính là hình ảnh thu gọn của quá trình lựa chọn nhà thầu với nhiều màu sắc, trạng thái đa dạng. Buổi mở thầu phản chiếu nỗ lực tạo ra sự minh bạch, cạnh tranh hay có sự sắp đặt, cài cắm, có quân xanh, quân đỏ, có kiến nghị kéo dài… Buổi mở thầu cũng thể hiện rất nhiều năng lực tổ chức, bản lĩnh của chính các CĐT và tư vấn đấu thầu.
