 |
| Ảnh chỉ mang tính minh họa |
Tình trạng tương tự được ghi nhận tại Gói thầu Xây lắp và thiết bị thuộc Dự án Bảo dưỡng, sửa chữa cơ sở vật chất và hạ tầng kỹ thuật năm 2025 của Trường Cao đẳng Y tế tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu (nay là TP.HCM).
Gói thầu có giá 11,275 tỷ đồng, phát hành HSMT từ ngày 28/7 - 7/8/2025. Gói thầu do Trường Cao đẳng Y tế tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu làm chủ đầu tư, Công ty TNHH Sản xuất Xây dựng Anh Phúc lập HSMT, Công ty TNHH Tư vấn Thiết kế Trần Anh thẩm định HSMT. Trong HSMT gói thầu này, một số yêu cầu đã bị các nhà thầu phản ánh là mang tính phân biệt và gây hạn chế cạnh tranh.
Cụ thể, để đạt đánh giá về kỹ thuật, HSMT yêu cầu “nhà thầu có cam kết sử dụng và tài liệu chứng minh lao động địa phương (CCCD, sơ yếu lý lịch địa phương xác nhận, bảo hiểm tai nạn)”. Trong đó, nhà thầu phải chứng minh huy động tối thiểu từ 15 đến 20 công nhân địa phương tại công trình. Một số nhà thầu kiến nghị cho rằng, yêu cầu này gây ra sự phân biệt đối xử giữa các nhà thầu bản địa với các nhà thầu không có trụ sở hoặc nguồn nhân lực địa phương, đi ngược lại nguyên tắc cạnh tranh, công bằng trong đấu thầu đã được quy định trong Luật Đấu thầu 2023 (sửa đổi 2025) và Nghị định 24/2024/NĐ-CP. Thêm vào đó, việc yêu cầu cung cấp ngay các loại giấy tờ cá nhân chi tiết của công nhân trong khi chưa xác định được khả năng trúng thầu là bất hợp lý, không phản ánh đúng bản chất của giai đoạn đánh giá hồ sơ dự thầu. Về nguyên tắc, nhà thầu ở bước này chỉ cần chứng minh khả năng huy động nhân sự, thiết bị phù hợp; không bắt buộc phải có ngay danh sách nhân sự cụ thể hay các đề xuất nhân sự chi tiết nếu đây không phải các vị trí nhân sự chủ chốt.
Về kinh nghiệm thực hiện công việc xây lắp tương tự, HSMT quy định: “Nhà thầu phải có tối thiểu 2 công trình hoàn thành trong giai đoạn từ 1/1/2022 đến thời điểm đóng thầu, có loại kết cấu: công trình dân dụng trường học, cấp III”. Trong khi đó, theo hướng dẫn tại các mẫu HSMT hiện hành, tính chất của công trình tương tự được xác định theo kết cấu, cấp công trình trong pháp luật xây dựng, trong trường hợp này là công trình dân dụng, cấp III. Theo các nhà thầu, việc HSMT yêu cầu tính chất tương tự là công trình dân dụng “trường học” sẽ loại bỏ các nhà thầu có kinh nghiệm thực hiện các công trình dân dụng có kỹ thuật thi công tương đương như: trụ sở làm việc, trung tâm hành chính, phòng khám, bệnh viện, ký túc xá, nhà làm việc công cộng..., gây hạn chế nhà thầu.
Phúc đáp các nhà thầu ngày 1/8/2025, Chủ đầu tư lý giải, đối với yêu cầu về hợp đồng tương tự, việc quy định rõ về loại kết cấu và cấp công trình của gói thầu để phù hợp với mục tiêu của Dự án, bảo đảm chọn được nhà thầu có kinh nghiệm thi công sửa chữa hoặc xây mới xây mới công trình dân dụng trường học. Đối với giải pháp sử dụng lao động tại địa phương, Chủ đầu tư cho rằng cần thiết, đồng thời lý giải việc quy định tài liệu đính kèm của các lao động bao gồm sơ yếu lý lịch được xác nhận của địa phương, bảo hiểm tai nạn công trình nhằm bảo đảm đúng theo quy định về pháp luật việc làm.
Không đồng tình với cách lý giải của Chủ đầu tư, ngay trong ngày 1/8/2025, nhà thầu tiếp tục có văn bản kiến nghị điều chỉnh HSMT, trong đó, nhấn mạnh việc yêu cầu sơ yếu lý lịch có xác nhận của địa phương ngay tại thời điểm đấu thầu là không hợp lý, phát sinh các thủ tục hành chính không cần thiết, đặc biệt làm khó nhà thầu ngoại tỉnh, nhất là trong bối cảnh thực hiện chủ trương cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính.
Chuyên gia đấu thầu cho rằng, tình trạng thêm vào HSMT tiêu chí mang tính địa phương như trên sẽ làm thu hẹp phạm vi cạnh tranh, loại bỏ những nhà thầu có năng lực thực sự chỉ vì không có nguồn nhân lực tại chỗ, cùng các dạng giấy tờ xác nhận không cần thiết. Ngoài hệ lụy về cạnh tranh, tình trạng này còn tiềm ẩn rủi ro pháp lý cho chủ đầu tư nếu quá trình lựa chọn nhà thầu không tuân thủ các nguyên tắc cạnh tranh, công bằng và minh bạch.
