|
| Dự án Nhà ga T2 sử dụng khoản vay theo điều kiện STEP của JICA nên khó tránh khỏi tính hạn chế sự tham gia của các nhà thầu. Ảnh: Lê Tiên |
Vì sao 2 gói thầu này có giá trúng thầu cao hơn giá gói thầu?
Đấu thầu rộng rãi nhưng không có tính cạnh tranh
Tại Kết luận thanh tra số 2569/KL-TTCP, TTCP cho rằng, các gói thầu số 10A, 10B sử dụng vốn ODA của Chính phủ Nhật Bản do Tổng công ty Cảng hàng không miền Bắc làm chủ đầu tư, được đấu thầu rộng rãi nhưng không có tính cạnh tranh về kỹ thuật, năng lực và giá. Tổng giá trúng thầu của nhà thầu cao hơn giá dự toán 2 gói thầu là 5.713.482.041 JPY, tương đương 1.450.081 triệu đồng.
Bộ GTVT cho biết, 2 gói thầu trên sử dụng vốn ODA nên tuân thủ quy định tại hiệp định vay vốn giữa Chính phủ Việt Nam và Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA). Đối với Gói thầu 10A, hồ sơ mời thầu (HSMT) đã được phát hành rộng rãi, có 4 nhà thầu mua HSMT nhưng chỉ có 1 nhà thầu là Liên danh Taisei - Vinaconex nộp hồ sơ dự thầu (HSDT). Chủ đầu tư đã báo cáo xử lý tình huống này và được JICA cho phép tiến hành mở thầu và đánh giá HSDT. HSDT của nhà thầu duy nhất này được đánh giá đạt về kỹ thuật và giá đề nghị trúng thầu sau sửa lỗi, hiệu chỉnh vượt 19,49% so với dự toán gói thầu được phê duyệt.
Theo quy định của JICA, việc tiến hành thương thảo với nhà thầu có giá thấp nhất chỉ được thực hiện khi phải điều chỉnh phạm vi, quy mô gói thầu; trường hợp giá đánh giá vượt dự toán gói thầu một giá trị lớn đáng kể có thể xem xét hủy kết quả đấu thầu, nhưng JICA không chấp thuận việc tổ chức đấu thầu lại chỉ vì bên vay muốn hạ giá trúng thầu.
Trong khi đó, Gói thầu số 10A có quy mô lớn, tính chất kỹ thuật phức tạp, yêu cầu tính đồng bộ cao nên việc điều chỉnh quy mô, phạm vi gói thầu này để có thể tiến hành thương thảo về giá theo quy định nêu trên của JICA là không thể thực hiện. Bộ GTVT cũng cho rằng, trường hợp hủy thầu để đấu thầu lại cũng khó có thêm nhà thầu tham dự thầu và sẽ làm kéo dài thời gian lựa chọn nhà thầu, không đáp ứng tiến độ yêu cầu cấp bách về việc xây dựng Nhà ga T2.
Mặt khác, JICA không có quy định cho phép xem xét hủy kết quả đấu thầu trong trường hợp giá đề nghị trúng thầu vượt dự toán gói thầu. Do vậy, Chủ đầu tư không có đủ cơ sở xem xét, quyết định hủy Gói thầu 10A. Câu chuyện tương tự cũng xảy ra tại Gói thầu 10B khi chỉ có 1 nhà thầu nộp hồ sơ là Công ty Tư vấn sân bay Nhật Bản.
Gói thầu đặc thù, ít nhà thầu tham gia
Bộ GTVT cho rằng, Dự án Nhà ga T2 là dự án có tính chất đặc thù của ngành hàng không, lại sử dụng khoản vay theo điều kiện STEP của JICA nên khó tránh khỏi tính hạn chế sự tham gia của các nhà thầu (chỉ các nhà thầu Nhật Bản và nhà thầu có năng lực, kinh nghiệm thực hiện các dự án thuộc lĩnh vực hàng không mới đủ điều kiện tham dự thầu).
Chủ đầu tư cũng đã xử lý tình huống là gia hạn thời điểm đóng thầu để tăng số lượng nhà thầu nộp HSDT, nâng cao tính cạnh tranh cho gói thầu, nhưng không có thêm nhà thầu khác nộp HSDT sau thời điểm gia hạn. Đây là dự án lớn, yêu cầu tiến độ triển khai gấp để giải tỏa áp lực cho Nhà ga T1 đã vượt tải 1,5 lần. Trường hợp đấu thầu lại nếu cũng gặp khó khăn như khó có thêm nhà thầu tham dự, Dự án bị kéo dài thời gian hoàn thành theo cam kết giữa Chính phủ Việt Nam và JICA, sẽ làm giảm hiệu quả đầu tư, chi phí thực hiện gói thầu, tổng mức đầu tư Dự án sẽ bị tăng lên trong điều kiện giá cả thị trường đang biến động theo xu hướng tăng.
Theo Bộ GTVT, khi tham dự thầu, nhà thầu nước ngoài thường bỏ giá căn cứ vào yêu cầu kỹ thuật, tiến độ, giá cả thị trường do nhà thầu khảo sát, dự kiến và phù hợp với phương thức quản lý của nhà thầu. Do đó, các dự án, gói thầu sử dụng vốn ODA có sự khác biệt lớn giữa phương pháp lập dự toán xây dựng công trình của chủ đầu tư (theo quy định trong nước) và phương pháp lập giá dự thầu của nhà thầu, nên thường gặp khó khăn khi so sánh, xác định đơn giá bất thường. Ngoài ra, nhà tài trợ ODA cũng không quy định về giá trần khi xem xét, đánh giá kết quả lựa chọn nhà thầu như quy định pháp luật trong nước. Do đó, việc xem xét, xử lý tình huống giá đề nghị trúng thầu vượt dự toán được duyệt đối với các gói thầu sử dụng vốn ODA là nhằm hài hòa, phù hợp với quy định pháp luật trong nước khi xem xét, quyết định phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu.
