 |
| Một số địa phương phản ánh, nhiều mỏ khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường được đấu giá thành công nhưng chưa thể đưa vào khai thác. Ảnh: Nhã Chi |
Chậm hoàn tất thủ tục đưa mỏ vào khai thác
Theo phản ánh từ một số địa phương, nhiều mỏ khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường được đấu giá thành công, nhưng thủ tục phức tạp nên chưa thể đưa vào khai thác.
Tại Hà Tĩnh, từ cuối năm 2024 đến tháng 12/2025, Sở Nông nghiệp và Môi trường (NN&MT) Hà Tĩnh đã phối hợp với các sở, ngành và địa phương liên quan tổ chức đấu giá, phê duyệt kết quả trúng đấu giá quyền khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường đối với 10 mỏ khoáng sản (1 mỏ cát, 2 mỏ đá, 1 mỏ đất sét và 6 mỏ đất san lấp), thu ngân sách nhà nước ước tính khoảng 357 tỷ đồng. Trên địa bàn Tỉnh hiện có 59 mỏ khoáng sản còn thời hạn hoạt động, trong đó có 18 mỏ đất, 28 mỏ đá, 6 mỏ cát và 7 mỏ sét. Tuy nhiên, tại một số nơi, một số thời điểm, các nguồn khoáng sản này vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu của nhiều công trình, dự án lớn, nhất là nguồn đất san lấp.
Về nguyên nhân, ông Nguyễn Anh Sơn - Phó Trưởng phòng phụ trách Phòng Khoáng sản thuộc Sở NN&MT Hà Tĩnh cho biết, một số mỏ đã được đấu giá thành công từ cuối năm 2024 nhưng chậm hoàn tất thủ tục để đưa vào khai thác. Đến thời điểm này, trong 4 mỏ trúng đấu giá cuối năm 2024, có 2 mỏ dự kiến đưa vào khai thác trong tháng 12/2025, 2 mỏ còn lại dự kiến năm 2026 mới được đưa vào khai thác.
Về việc chậm hoàn tất thủ tục, ông Nguyễn Anh Sơn lý giải, lâu nay một mỏ khoáng sản từ khi đấu giá thành công đến khi hoàn tất các thủ tục để đưa vào khai thác thường mất khoảng 6 tháng, thậm chí lâu hơn. Nếu bỏ quy định về việc phải có chủ trương đầu tư, thời gian từ lúc đấu giá thành công đến khi tiến hành khai thác dự kiến rút ngắn còn khoảng 3 tháng.
Tại Thanh Hóa, thống kê của Sở NN&MT cho biết, từ năm 2021 đến nay, Sở đã tham mưu UBND Tỉnh tổ chức đấu giá thành công 90 mỏ khoáng sản. Trong đó, 21 mỏ đã được cấp giấy phép khai thác nhưng 9 mỏ chưa hoàn tất thủ tục thuê đất; 27 mỏ đã được phê duyệt trữ lượng khoáng sản, đang hoàn thiện hồ sơ xin cấp phép khai thác; còn lại 42 mỏ đang trong quá trình làm thủ tục thăm dò hoặc đang tiến hành thăm dò. Việc chậm đưa mỏ đấu giá vào khai thác do nhiều nguyên nhân như vướng mắc trong giải phóng mặt bằng, một số mỏ chưa nằm trong quy hoạch sử dụng đất cấp huyện, hay chồng lấn với Quy hoạch lâm nghiệp quốc gia.
Chờ chính sách tháo gỡ
Bộ NN&MT đang dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 193/2025/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Địa chất và khoáng sản. Trong quá trình góp ý, nhiều địa phương đã đề xuất một số nội dung để tháo gỡ chính sách, sớm đưa các mỏ khoáng sản vào khai thác.
Cụ thể, Sở NN&MT TP. Hải Phòng và các tỉnh Lâm Đồng, Phú Thọ, Sơn La, Nghệ An đề nghị bỏ điều kiện cấp chủ trương đầu tư đối với các mỏ đã trúng đấu giá quyền khai thác khoáng sản (quy định tại điểm c khoản 1 Điều 61 Nghị định số 193/2025/NĐ-CP). Quy định này được phản ánh là gây khó khăn đối với việc hoàn tất thủ tục để đưa các mỏ khoáng sản trúng đấu giá vào khai thác.
Về Điều 144 lập, phê duyệt kế hoạch đấu giá quyền khai thác khoáng sản tại Nghị định số 193/2025/NĐ-CP, Sở NN&MT tỉnh Hưng Yên kiến nghị bổ sung thêm căn cứ lập kế hoạch đấu giá quyền khai thác khoáng sản là “khu vực đã được giải phóng mặt bằng”. Theo sở này, nhiều khu vực mỏ đã đấu giá và được cấp phép nhưng không khai thác được vì không giải phóng được mặt bằng, gây mất an ninh trật tự, lãng phí thời gian và tiền của Nhà nước, doanh nghiệp. Ngoài ra, cơ quan này kiến nghị giao cho địa phương giải phóng mặt bằng trước khi tổ chức đấu giá, bảo đảm sẵn sàng bàn giao mặt bằng sạch khi có kết quả trúng đấu giá.
Cũng về mặt bằng, UBND tỉnh Thanh Hóa đề nghị quy định cơ chế, chính sách tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong trường hợp người dân có đất không đồng ý cho đơn vị trúng đấu giá thăm dò khoáng sản do đất thuộc sở hữu hợp pháp của người dân. Đơn vị trúng đấu giá mới thực hiện các bước khảo sát, thi công thăm dò ngoài thực địa nên chưa áp dụng được trường hợp thu hồi đất theo quy định tại khoản 25 Điều 79 Luật Đất đai năm 2024 (thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội, vì lợi ích quốc gia công cộng).
Liên quan đến đề nghị bỏ điều kiện cấp chủ trương đầu tư đối với các mỏ đã trúng đấu giá quyền khai thác khoáng sản, Cơ quan chủ trì soạn thảo Nghị định cho biết sẽ tiếp thu và sửa đổi, bổ sung tại Dự thảo theo hướng “trong trường hợp pháp luật về đầu tư yêu cầu”. Hiện theo Luật Đầu tư (sửa đổi) được Quốc hội thông qua ngày 11/12/2025, có hiệu lực từ ngày 1/3/2026, hầu hết các dự án khai thác khoáng sản không phải thực hiện thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư, trừ trường hợp dự án đầu tư có đề nghị Nhà nước giao khu vực biển.
Về lập, phê duyệt kế hoạch đấu giá quyền khai thác khoáng sản, Cơ quan chủ trì soạn thảo nêu quan điểm, việc thực hiện bồi thường giải phóng mặt bằng được thực hiện theo quy định của pháp luật về đất đai. Cụ thể, khoản 25 Điều 79 Luật Đất đai quy định, Nhà nước thu hồi đất đối với trường hợp hoạt động khai thác khoáng sản đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp phép. Do đó, quy định giao địa phương tổ chức giải phóng mặt bằng trước khi tổ chức đấu giá là không phù hợp.
Về nội dung kiến nghị của UBND tỉnh Thanh Hóa, Cơ quan chủ trì soạn thảo cho biết, việc thỏa thuận để thực hiện thăm dò khoáng sản trên đất của người dân sẽ được thực hiện theo quy định của pháp luật về dân sự.
