 |
| Ảnh minh họa: Internet |
Mới đây, tại Gói thầu Cung cấp, lắp đặt thiết bị thuộc Dự án Thay mới cụm loa đài truyền thanh ứng dụng công nghệ thông tin - viễn thông do UBND xã Long Hòa (TP.HCM) làm chủ đầu tư, nhiều nhà thầu kiến nghị điều chỉnh HSMT do cho rằng, yêu cầu về hàng mẫu tạo áp lực cho các nhà thầu tham dự.
Cụ thể, HSMT yêu cầu “nhà thầu cam kết tối đa 10 ngày tính từ thời điểm quyết định trúng thầu được đăng tải, nhà thầu phải cung cấp hàng mẫu cho Chủ đầu tư kiểm tra trước khi cung cấp toàn bộ hàng hóa cho Gói thầu”. Theo nhà thầu, đối với hàng hóa nhập khẩu chính hãng từ nước ngoài như thiết bị điện tử chuyên dụng, máy móc hoặc vật tư cần đặt hàng theo yêu cầu cụ thể, việc Chủ đầu tư yêu cầu cung cấp hàng mẫu trong khoảng thời gian ngắn là vượt quá khả năng kiểm soát của nhà thầu, có thể khiến nhà thầu không đáp ứng nếu xuất hiện yếu tố khách quan, phát sinh rủi ro cho nhà thầu. Ngoài ra, với các loại vật tư thông dụng như dây điện, dây tín hiệu, phụ kiện nhỏ gọn có sẵn trong nước, việc cung cấp mẫu là không cần thiết, là điều kiện gây bất lợi, rủi ro cho nhà thầu.
Tại Vĩnh Phúc (nay là tỉnh Phú Thọ), Gói thầu Mua sắm, lắp đặt thiết bị thể dục thể thao ngoài trời cho khu thể thao 5 tổ dân phố trên địa bàn do UBND phường Khai Quang mời thầu ghi nhận hạn chế tương tự. Theo yêu cầu của HSMT (đạt/không đạt), nhà thầu phải cam kết cung cấp hàng mẫu ngay khi có yêu cầu của Chủ đầu tư và đáp ứng yêu cầu kỹ thuật tại Chương V. Theo các nhà thầu, yêu cầu hàng mẫu khi không có sự chấp thuận của người có thẩm quyền là hành vi hạn chế cạnh tranh, vi phạm Phụ lục 10 Thông tư số 22/2024/TT-BKHĐT.
Ngoài cách nêu trực diện như các trường hợp trên, yêu cầu về hàng mẫu còn xuất hiện trong HSMT bằng các diễn giải khác, phổ biến tại các gói thầu mua sắm thiết bị học đường. Theo phản ánh, tại Gói thầu Cung cấp, lắp đặt trang thiết bị dạy học thuộc Dự án Mua sắm trang thiết bị phục vụ thay sách các trường mầm non, tiểu học, THCS (giai đoạn 4) do Ban Quản lý dự án và Phát triển quỹ đất huyện Thới Lai (TP. Cần Thơ) làm chủ đầu tư, Chương V. Yêu cầu về kỹ thuật của HSMT quy định: “Nhà thầu phải chuẩn bị và nộp trang thiết bị cho Bên mời thầu trong vòng 10 ngày kể từ ngày Bên mời thầu phát hành thông báo; thời gian, địa điểm, nội dung cụ thể tiến hành kiểm tra và thử nghiệm thực tế thiết bị sẽ được nêu cụ thể trong thông báo gửi đến nhà thầu. Trường hợp nhà thầu không nộp hoặc nộp không đầy đủ, không đúng chủng loại trang thiết bị để kiểm tra, thử nghiệm, HSDT được đánh giá là không đáp ứng yêu cầu về kỹ thuật”.
Một số nhà thầu kiến nghị, về bản chất, yêu cầu nêu trên chính là yêu cầu về hàng mẫu, là tiêu chí trực tiếp gây bất lợi, khó khăn cho nhà thầu. Việc phải chuẩn bị và vận chuyển một số lượng lớn trang thiết bị để kiểm tra trong thời gian ngắn gây áp lực rất lớn đối với nhà thầu trong giai đoạn dự thầu, phát sinh chi phí vận chuyển và bảo quản, làm tăng giá dự thầu để bù đắp cho các chi phí phát sinh không cần thiết.
Đối với thiết bị dạy học tối thiểu, một số nhà sản xuất/cung cấp cho biết, nhiều danh mục sản phẩm đã có các chứng chỉ, giấy phép lưu hành hợp pháp và đáp ứng tiêu chuẩn kỹ thuật theo quy định. Đồng thời, trong HSDT, các nhà thầu đã cam kết chịu trách nhiệm hoàn toàn về chất lượng và thông số kỹ thuật của các thiết bị dự thầu. Do đó, yêu cầu kiểm tra, thử nghiệm là không cần thiết. “Ngoài thiết bị điện - điện tử và thiết bị bộ môn có giá trị lớn, mặt hàng tranh - ảnh cũng phát sinh chi phí rất lớn để tạo ra hàng mẫu, do quy trình in offset phức tạp, ước tính nhà thầu có thể phải chi trả đến hàng trăm triệu đồng”, một nhà thầu nêu ví dụ.
Theo chuyên gia đấu thầu, nội dung về hàng mẫu được quy định cụ thể tại Điều 27 Thông tư số 22/2024/TT-BKHĐT. Theo đó, HSMT không được đưa ra yêu cầu về hàng mẫu; trường hợp cần yêu cầu về hàng mẫu để đánh giá về kỹ thuật thì chủ đầu tư phải trình người có thẩm quyền xem xét, quyết định. Tờ trình phải nêu rõ lý do yêu cầu về hàng mẫu. Chủ đầu tư, bên mời thầu phải bảo đảm việc yêu cầu cung cấp hàng mẫu không dẫn đến làm tăng chi phí của gói thầu, hạn chế sự tham gia của nhà thầu hoặc nhằm tạo lợi thế cho một hoặc một số nhà thầu. Ngoài ra, Phụ lục 10 Thông tư quy định, việc HSMT yêu cầu về hàng hóa mẫu đối với gói thầu không thuộc trường hợp quy định tại Điều 27 là nội dung dẫn đến hạn chế sự tham gia của nhà thầu.
Chuyên gia đấu thầu khuyến nghị, yêu cầu hàng mẫu, đặc biệt đối với hàng hóa thông dụng là không cần thiết, thậm chí gây hệ lụy tiêu cực cho quá trình lựa chọn nhà thầu. Yêu cầu hàng mẫu chỉ nên áp dụng trong trường hợp hàng hóa có tính chất kỹ thuật đặc thù, khó mô tả, hoặc khi thật sự cần kiểm tra chất lượng thực tế. Trong trường hợp yêu cầu, cần thành lập hội đồng đánh giá, đơn vị kiểm định độc lập, xây dựng tiêu chí đánh giá cụ thể để tiêu chí này không trở thành yếu tố hạn chế cạnh tranh.
