Xanh và Thích ứng nhanh - “tấm vé” tham gia chuỗi giá trị logistics toàn cầu

Biến động thương mại toàn cầu tác động lớn lên ngành logistics

Chia sẻ về bức tranh chung của ngành logistics toàn cầu, Chủ tịch FIATA Turgut Erkeskin cho biết, bối cảnh thương mại toàn cầu đang có nhiều biến động. Giá lương thực tăng. Năng lượng chao đảo. Vận chuyển thuốc chậm trễ. Chi phí vận chuyển tăng, thương mại qua Biển Đỏ và kênh đào Suez (Ai Cập) sụt giảm mạnh, cước phí có thời điểm tăng tới 300%… Căng thẳng địa chính trị, Hoa Kỳ tăng mức thuế đối ứng, sự trỗi dậy của thương mại điện tử, bùng nổ công nghệ, áp lực giảm phát thải từ nhà mua hàng…, tất cả những yếu tố này đang tác động không nhỏ dòng chảy thương mại quốc tế tới nhiều quốc gia trên thế giới.

Đối mặt với những bất định và chủ nghĩa bảo hộ gia tăng, thương mại quốc tế đang có sự thay đổi mạnh mẽ như hàng hoá chuyển sang các quốc gia có mức thuế suất thuận lợi hơn. Để để xoay chuyển tình thế, đòi hỏi ngành logistics phải thích ứng, thay đổi cấu trúc, chuyển đổi mô hình. Chuyển đổi xanh theo hướng giảm phát thải carbon, phát triển bền vững và có trách nhiệm hơn không chỉ là xu hướng để lựa chọn, mà đã trở thành yếu tố sống còn của mỗi doanh nghiệp logistics hiện nay”, ông Robert Yap - Executive Chairman, YCH Group (Singapore) nhấn mạnh.

Chuyển đổi xanh theo hướng giảm phát thải carbon, phát triển bền vững và có trách nhiệm hơn không chỉ là xu hướng để lựa chọn, mà đã trở thành yếu tố sống còn của mỗi doanh nghiệp logistics hiện nay”, ông Robert Yap - Executive Chairman, YCH Group (Singapore) nhấn mạnh.

Đối với Việt Nam, nhiều ý kiến cũng bày tỏ quan ngại về khả năng cạnh tranh mà ngành logistics đang phải đối mặt như chi phí vẫn còn cao; hạn chế về cơ sở hạ tầng (kho hàng, bến bãi, trung tâm logistics)… Hầu hết doanh nghiệp trong ngành đều có quy mô vừa và nhỏ nên có nhiều hạn chế về tài chính, nhân lực, thường đóng vai trò thầu phụ hay đại lý cho các tập đoàn nước ngoài, chuyển đổi số chậm...

Thực tế, chi phí logistics của Việt Nam hiện chiếm tới 16 –18% GDP, cao hơn mức trung bình toàn cầu 10 –12%, trong khi logistics cũng chiếm từ 8–10% lượng phát thải CO₂.

Theo Báo cáo “Connecting to Compete” của Ngân hàng Thế giới, năm 2024 Việt Nam xếp thứ 43/139 nền kinh tế trong bảng xếp hạng chỉ số hoạt động Logistics (LPI) toàn cầu.

Tuy nhiên, theo phân tích của ông Đào Trọng Khoa - Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ Logistics Việt Nam (VLA), năm 2024, 3/6 chỉ số LPI của Việt Nam tăng điểm với các năm trước. Sở dĩ Việt Nam vẫn đứng thứ 43 là do các nước khác cũng đang có sự cải thiện tích cực. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết đối với ngành logistics của Việt nam là phải vừa giảm chi phí, vừa “xanh hóa” vận hành, qua đó mới tạo lợi thế cạnh tranh bền vững.

Theo đại diện VLA, Việt Nam là một nền kinh tế năng động, hội nhập sâu rộng với tốc độ tăng trưởng xuất nhập khẩu ấn tượng, tổng kim ngạch thương mại dự kiến vượt mốc 800 tỷ USD trong 2025. VLA hiện có hơn 45.000 doanh nghiệp thành viên, trong đó có hơn 5.000 doanh nghiệp giao nhận quốc tế, đóng góp quan trọng cho nền kinh tế. Chính phủ Việt Nam đã ban hành nhiều Nghị quyết chiến lược để phát triển logistics xanh, hạ tầng hiện đại và hội nhập quốc tế. Đây là nền tảng để các doanh nghiệp cùng nhau thúc đẩy liên kết hợp tác quốc tế, chuyển giao công nghệ, và đổi mới sáng tạo.

Nhận định của Lãnh đạo YCH Group cũng cho thấy, Việt Nam đang có nhiều cơ hội phát triển mạnh mẽ, hấp dẫn đầu tư, trở thành một trung tâm logistics quan trọng nhờ vị trí địa chính trị chiến lược nằm trong khu vực phát triển năng động, cùng với tốc độ tăng trưởng thương mại quốc tế và nội địa cao.

Đón bắt xu thế phát triển, ông Robert Yap cho biết, Tập đoàn YCH (Singapore) đã hợp tác với Tập đoàn T&T (Việt Nam) thực hiện Dự án siêu cảng SuperPort Việt Nam 83ha với tổng vốn đầu tư 166 triệu USD. SuperPort Việt Nam kết nối 20 khu công nghiệp phía Bắc với các cảng quốc tế, bao gồm cả vận tải biển, đường bộ, đường hàng không. SuperPort Việt Nam góp phần nâng cao năng lực hậu cần của Việt Nam và hình thành mạng lưới logistics thông minh, bền vững tại ASEAN hỗ trợ cho các nhà giao hàng vận tải quốc tế. Ở Singapore, hiện gần như không còn hoạt động thủ công tại các cảng biển, thay vào đó là sử dụng robot và tự động hoá. Việc ứng dụng công nghệ tiên tiến, trí tuệ nhận tạo AI giúp tối ưu hoá hoạt động quản lý và vận chuyển hàng hoá nhiều hơn.

“Mục tiêu tham vọng của Tập đoàn là biến SuperPort Việt Nam thành một trung tâm hậu cần đa phương thức chiến lược kết nối chuỗi cung ứng trong trong nước với khu vực và thị trường toàn cầu, từ đó định hình dòng chảy thương mại xanh và thích ứng bền vững hơn. Đồng thời, thiết lập tiêu chuẩn mới cho các cảng logistics bền vững trong tương lai với cam kết đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2040”, Lãnh đạo Tập đoàn YCH nói.

Nhấn mạnh vai trò liên kết quốc tế với các công ty logistics đa quốc gia, ông Robert Yap cho rằng: Việt Nam cần chuyển đổi mạnh mẽ, ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý nhà kho, tối ưu thời gian vận chuyển. Muốn tồn tại và phát triển, doanh nghiệp logistics Việt Nam cần phải linh hoạt hơn, thích ứng nhanh, nắm bắt tình thế và đồng hành cùng xu thế. Để làm được điều này, nguồn lực đầu tư cho hạ tầng đòi hỏi rất lớn. Nhưng điều quan trong hơn cả hạ tầng, chính là những con người có cùng tầm nhìn. Xây dựng đường sắt, cảng biển… có thể chỉ mất vài năm, nhưng xây dựng được một đội ngũ nhân lực logistics chất lượng cao và am hiểu công nghệ mất rất nhiều thời gian.

Với việc tổ chức đại hội thường niên lần thứ 99 của Liên đoàn các Hiệp hội Giao nhận Vận tải Quốc tế lần thứ 99 (FIATA World Congress 2025) tại Việt Nam sau gần 01 thế kỷ kết nối chuỗi cung ứng trên toàn cầu với trên 1.000 đại biểu đến từ hơn 100 quốc gia trên thế giới, theo ông Turgut Erkeskin, điều này đã khẳng định vị thế của Việt Nam trên bản đồ logistics thế giới và sẽ mở ra nhiều cơ hội cho ngành logistics và hàng hoá của Việt Nam trong thời gian tới.

Chủ tịch FIATA cho biết, không chỉ chia sẻ kiến thức, hỗ trợ đào tạo, kỹ thuật, mà FIATA còn giúp kết nối kinh doanh giữa các thành viên của Liên đoàn với nhau, giúp họ có thể trở thành đối tác, bạn hàng của nhau trong chuỗi giá trị cung ứng toàn cầu. Bằng chứng là ngay kỳ đại hội nay, FIATA đã triển khai ứng dụng kết nối 1.000 đại biểu đến từ hơn 100 quốc gia khác nhau trên thế giới, trong số đó có lãnh đạo các hiệp hội quốc tế, các tập đoàn, doanh nghiệp logistics, vận tải, xuất nhập khẩu hàng đầu thế giới cùng các chuyên gia, nhà dổi mới trong ngành logistics đến từ các tổ chức quốc tế uy tín…