Thúc đẩy doanh nghiệp đầu tư vào năng lượng xanh

Các dự án điện năng lượng tái tạo, điện năng lượng mới sẽ được hưởng nhiều cơ chế ưu đãi, hỗ trợ phát triển. Ảnh: Lê Tiên

Ông Phạm Đăng An, Phó Tổng giám đốc Vũ Phong Energy Group cho rằng, Nghị định số 57/2025/NĐ-CP quy định cơ chế mua bán điện trực tiếp giữa đơn vị phát điện năng lượng tái tạo (NLTT) và khách hàng sử dụng điện lớn (NĐ57) và Nghị định số 58/2025/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều của Luật Điện lực về phát triển điện NLTT, điện năng lượng mới (NĐ58) đã cụ thể hóa các cơ chế, chính sách mới về phát triển NLTT và tạo nền tảng vững chắc cho quá trình chuyển đổi năng lượng bền vững tại Việt Nam.

Theo đại diện Vũ Phong Energy Group, thời gian qua, Việt Nam đã đạt được những tiến bộ đáng khích lệ trong phát triển NLTT. Tiếp tục góp phần hiện thực hóa mục tiêu về phát triển bền vững, NĐ58 đã cụ thể hóa các cơ chế, chính sách ưu đãi, hỗ trợ để phát triển nguồn điện sạch này.

Cụ thể, NĐ58 quy định, các dự án điện khai thác từ nguồn NLTT có tích hợp hệ thống lưu trữ điện và đấu nối vào hệ thống điện quốc gia sẽ được ưu tiên huy động trong khung giờ cao điểm, ngoại trừ các nguồn điện được sản xuất và tiêu thụ nội bộ. Điều này giúp tối ưu hóa nguồn điện tái tạo, giảm áp lực lên lưới điện quốc gia và nâng cao hiệu quả vận hành của hệ thống.

NĐ58 cũng nhấn mạnh vai trò của nghiên cứu và phát triển công nghệ trong lĩnh vực điện mặt trời và điện gió. Các hoạt động nghiên cứu, phát triển công nghệ trong hai lĩnh vực này sẽ được khuyến khích và hỗ trợ theo Điều 8 Luật Điện lực (sửa đổi) và các quy định pháp luật liên quan. Nhà nước sẽ ưu tiên thực hiện các chương trình nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ trong sản xuất tấm quang điện, tua bin điện gió và thiết bị chuyển đổi nguồn điện. Chính sách này không chỉ giúp nâng cao tỷ lệ nội địa hóa trong ngành năng lượng mà còn góp phần giảm sự phụ thuộc vào công nghệ nhập khẩu, tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển của ngành điện Việt Nam.

Về điều kiện được hưởng chính sách ưu đãi, phát triển điện năng lượng mới, NĐ58 quy định rõ: là dự án điện năng lượng mới được sản xuất từ 100% hydrogen xanh hoặc 100% amoniac xanh hoặc hỗn hợp của hai nguồn năng lượng này; cung cấp điện trực tiếp cho hệ thống điện quốc gia; là dự án đầu tiên triển khai cho từng loại hình điện năng lượng mới. Khi đáp ứng đủ điều kiện, các dự án sẽ được hưởng một số ưu đãi đặc biệt như miễn và giảm tiền sử dụng khu vực biển; miễn và giảm tiền sử dụng đất, tiền thuê đất… với thời gian cụ thể.

Về cơ chế mua bán điện các dự án điện sạch, NĐ57 làm rõ cơ chế mua bán điện trực tiếp (DPPA), giúp các bên liên quan phân chia rõ nhiệm vụ, cũng như quy trình tổng thể để thực hiện. “Những quy định này sẽ mở ra cơ hội lớn cho DN và nhà đầu tư, thúc đẩy hoạt động chuyển đổi xanh trong lĩnh vực năng lượng”, ông An kỳ vọng.

Đồng quan điểm, một nhà đầu tư thuộc Hiệp hội NLTT tỉnh Bến Tre cho rằng, cơ chế, chính sách tại các nghị định trên sẽ là “cú hích” thúc đẩy quá trình chuyển đổi năng lượng bền vững tại Việt Nam vì tạo ra môi trường cạnh tranh để các nhà đầu tư mua và bán điện đến được trực tiếp với nhau, thỏa thuận giá/thủ tục và quy trình thực hiện sẽ nhanh hơn.

Tuy nhiên, một nhà đầu tư thuộc Hiệp hội Điện gió và Điện mặt trời tỉnh Bình Thuận cho rằng, muốn chính sách mới đi vào cuộc sống thì những vướng mắc hiện tại đối với việc phát triển nguồn điện tái tạo cần sớm được tháo gỡ. Theo nhà đầu tư này, hiện các doanh nghiệp đang quan tâm đến đề xuất hồi tố giá điện của 173 dự án, nên họ không dám nghĩ xa đầu tư thêm.

Một số ý kiến cho biết, ngày 5/3/2025, nhiều nhà đầu tư điện gió và điện mặt trời đã kiến nghị lên cấp có thẩm quyền bày tỏ quan ngại về tình trạng và phương thức xử lý đối với 173 dự án điện gió và điện mặt trời có ngày vận hành thương mại (COD) trước hoặc trong năm 2021 nhưng chưa có văn bản chấp thuận kết quả nghiệm thu tại thời điểm COD có nguy cơ bị tính lại giá điện. Các nhà đầu tư lo ngại, tác động tài chính của tình trạng này là “nghiêm trọng” với số dự án đã và đang phải đối mặt với việc phải vi phạm nghĩa vụ trả nợ với các tổ chức cho vay trong nước và quốc tế. Nếu không được giải quyết có thể ảnh hưởng môi trường kinh doanh, ảnh hưởng khả năng thu hút vốn FDI trong lĩnh vực năng lượng sạch của Việt Nam trong tương lai.

Trên cơ sở đó, để các cơ chế, chính sách thúc đẩy phát triển nguồn điện NLTT, năng lượng mới sớm đi vào cuộc sống, nhà đầu tư, cấp thẩm quyền cần xử lý vướng mắc hiện hữu, góp phần khơi thông nguồn lực thúc đẩy phát triển nguồn năng lượng sạch ở Việt Nam. “Để tối ưu nguồn lực phục vụ DPPA, cần có chính sách giá và tài chính phù hợp. Đặc biệt, các dự án mới cần có hỗ trợ về tài chính, lãi suất vay ưu đãi cũng như cơ chế đấu thầu minh bạch để tạo điều kiện thuận lợi cho chủ đầu tư dự án”, ông An nhìn nhận.