 |
| Các chính sách được sửa đổi, bổ sung của Luật Sở hữu trí tuệ tạo thuận lợi cho các viện, trường kết nối với doanh nghiệp nghiên cứu, khai thác các sáng chế, phát minh. Ảnh minh họa: Hoàng Loan |
Thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, tại Kỳ họp thứ 10 Quốc hội khóa XV, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) Nguyễn Mạnh Hùng vừa trình bày Tờ trình Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật SHTT.
Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho biết, Luật SHTT được ban hành năm 2005 và được sửa đổi, bổ sung vào các năm 2009, 2019 và 2022, tạo hành lang pháp lý tương đối đầy đủ đối với việc bảo hộ quyền SHTT. Tuy nhiên, Luật còn một số bất cập, trong đó có nội dung chưa quy định cụ thể về biện pháp thúc đẩy việc khai thác thương mại quyền SHTT. Trong khi đó, SHTT đang trở thành công cụ chiến lược để bảo vệ, chiếm lĩnh và cạnh tranh công nghệ. Các mô hình mua bán, chuyển nhượng, cấp phép, sàn giao dịch tài sản trí tuệ, định giá quyền SHTT, tài chính hóa SHTT ngày càng phát triển.
Mục tiêu của Việt Nam là trở thành quốc gia số vào năm 2030, phát triển Chính phủ số, kinh tế số và xã hội số… “Vì vậy, sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật SHTT nhằm thể chế hóa, cụ thể hóa kịp thời chủ trương của Đảng, đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật và các cam kết quốc tế; giải quyết khoảng trống pháp lý trước xu thế phát triển mới; xác định các vấn đề vướng mắc để kịp thời sửa đổi, tháo gỡ, tạo thuận lợi cho hoạt động xác lập, khai thác quyền SHTT; đổi mới tư duy và phương thức quản lý nhà nước về hoạt động SHTT, giảm thiểu gánh nặng về thủ tục hành chính cho tổ chức, cá nhân liên quan”, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh.
Một trong những nội dung quan trọng được sửa đổi, bổ sung lần này là nhóm chính sách hỗ trợ tạo ra và khai thác thương mại các quyền SHTT nhằm thúc đẩy ĐMST.
Cụ thể, Chính phủ đề xuất sửa đổi, hoàn thiện các quy định về quyền đăng ký SHTT, khai thác thương mại các quyền này đối với kết quả của nhiệm vụ KH&CN sử dụng ngân sách nhà nước nhằm tạo cơ sở pháp lý thúc đẩy việc khai thác thương mại quyền SHTT, bảo đảm phù hợp với pháp luật về dân sự và cam kết quốc tế.
Đồng thời, Dự thảo Luật bổ sung các nội dung về chính sách của Nhà nước trong việc hỗ trợ tạo ra và khai thác thương mại các đối tượng quyền SHTT như: hỗ trợ định giá, áp dụng các mô hình chuyển giao quyền SHTT, cơ chế chia sẻ quyền SHTT; Nhà nước ưu tiên mua quyền SHTT đối với các đối tượng quan trọng với an ninh quốc gia, kinh tế - xã hội; tiên phong đặt hàng, mua sắm, sử dụng sản phẩm, dịch vụ được tạo ra trên cơ sở ứng dụng chương trình máy tính, sáng chế, thiết kế bố trí, giống cây trồng được tạo ra tại Việt Nam…
Luật sư Trương Anh Tú, Chủ tịch TAT Law Firm nêu thực tế, tài sản trí tuệ ở Việt Nam chưa được coi là tài sản đúng nghĩa. Dù đã có hơn 700.000 nhãn hiệu được bảo hộ, nhưng việc đưa chúng vào lưu thông thương mại, định giá hay sử dụng trong giao dịch tài chính vẫn khó khăn. Hạn chế lớn nhất là thiếu cơ chế định giá chuẩn mực và công cụ tài chính hỗ trợ. Trong khi đó, ở các quốc gia phát triển, tài sản vô hình chiếm tới 80 - 90% tổng giá trị doanh nghiệp.
Dự thảo Luật cũng bổ sung quy định về tài chính dựa trên quyền SHTT theo hướng khuyến khích sử dụng quyền SHTT để vay vốn hoặc thế chấp để vay vốn theo quy định pháp luật về tài chính, ngân hàng và pháp luật liên quan; chủ sở hữu quyền SHTT tự xác định giá trị và lập thành danh mục riêng để quản trị trong trường hợp quyền SHTT chưa đáp ứng điều kiện để ghi nhận giá trị tài sản trong sổ kế toán…
Trao đổi với phóng viên Báo Đấu thầu, ông Đỗ Tiến Thịnh, chuyên gia công nghệ và ĐMST thuộc Trung tâm ĐMST quốc gia thuộc Bộ Tài chính cho rằng, việc sửa đổi, bổ sung các chính sách này rất cần thiết, tạo cơ sở pháp lý đầy đủ nhằm thúc đẩy việc khai thác thương mại quyền SHTT, từ đó biến quyền SHTT thành tài sản có giá trị thương mại, có thể khai thác và sử dụng như các tài sản hữu hình khác.
Theo ông Thịnh, quyền khai thác thương mại với SHTT không phải bây giờ mới có, nhưng lần này được luật hóa tại Luật SHTT nhằm tạo sự đồng bộ với các luật khác, kỳ vọng “mở đường”, tạo điều kiện thuận lợi cho các viện, trường nghiên cứu kết nối với doanh nghiệp, đồng thời thúc đẩy doanh nghiệp hợp tác với các viện, trường để đồng nghiên cứu, đồng sở hữu, khai thác các sáng chế, phát minh.
Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo được ban hành gần đây đã thay đổi cơ chế xử lý tài sản hình thành từ ngân sách nhà nước, giúp tháo gỡ các rào cản pháp lý về SHTT và chuyển giao công nghệ. Tại kỳ họp này, Chính phủ cũng trình Quốc hội cho ý kiến về Dự thảo Luật Viên chức (sửa đổi), trong đó có nội dung viên chức được tham gia thương mại hóa kết quả nghiên cứu… Theo ông Thịnh, nền tảng chính sách mới sẽ tạo sự đồng bộ trong quy định pháp luật cũng như phù hợp với thông lệ quốc tế.
Chuyên gia công nghệ Phạm Kim Cương thuộc Mạng lưới ĐMST Việt Nam cho rằng, đề xuất chính sách mới nếu được Quốc hội chấp thuận và thông qua sẽ là “cú hích” thúc đẩy ĐMST ở Việt Nam thời gian tới.
Theo Chương trình Kỳ họp thứ 10 Quốc hội khóa XV, dự kiến Quốc hội sẽ thảo luận ở tổ về Dự án Luật này vào ngày 5/11, sau đó thảo luận ở hội trường cuối tháng 11 và thông qua vào đầu tháng 12/2025.
