 |
| Nhiều mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam vẫn phụ thuộc đáng kể vào nguyên phụ liệu nhập khẩu. Ảnh: Internet |
Quy tắc xuất xứ là yếu tố then chốt để doanh nghiệp có thể tiếp cận các ưu đãi thuế quan. Nhưng trên thực tế, việc đáp ứng đầy đủ các tiêu chí xuất xứ không đơn giản. Phần lớn các mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam vẫn phụ thuộc đáng kể vào nguyên phụ liệu nhập khẩu từ các nước thứ ba.
Mặc dù EVFTA có cơ chế cộng gộp cho phép tính xuất xứ từ một số quốc gia đối tác, nhưng quy trình chứng từ phức tạp, cùng với chuỗi cung ứng còn phân mảnh khiến nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc chứng minh xuất xứ hợp lệ.
“Tại thời điểm này, định nghĩa chính xác về các yêu cầu mới do Hoa Kỳ áp đặt đối với khái niệm hàng hóa “trung chuyển” vẫn còn chưa rõ ràng. Sự mơ hồ này có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc áp dụng quy tắc xuất xứ trong EVFTA, đặc biệt khi nguyên liệu nhập khẩu được sử dụng trong quá trình sản xuất tại Việt Nam”, Phó Chủ tịch EuroCham Jean-Jacques Bouflet nhận định.
Chính vì vậy, EuroCham tiếp tục ủng hộ việc loại bỏ thêm các rào cản kỹ thuật và phi kỹ thuật trong thương mại, đưa ra những hướng dẫn rõ ràng hơn về mã HS - hệ thống hài hòa mô tả và mã hóa hàng hóa (Harmonized System of Nomenclature and Coding for Goods), định giá hải quan và các cơ chế tham chiếu chéo nhất quán giữa các cơ quan hải quan trong và giữa các nước.
Những biện pháp này, theo Phó Chủ tịch EuroCham, là tối quan trọng để tăng cường khả năng phục hồi chuỗi cung ứng và bảo đảm rằng các doanh nghiệp có thể tự tin thích ứng, mở rộng hoạt động.
Nhìn rộng hơn, chúng phản ánh tầm quan trọng của việc các nền kinh tế duy trì giá trị chung và tôn trọng các cam kết FTA hiện có - những hiệp định đã mang lại kết quả thực chất và cần được tiếp tục đối thoại để phát huy tối đa tiềm năng, đặc biệt trong bối cảnh môi trường thương mại toàn cầu ngày càng phức tạp.
Trong bối cảnh đó, giấy chứng nhận xuất xứ (C/O) trở thành công cụ không thể thiếu giúp doanh nghiệp đảm bảo tuân thủ quy định, tận dụng ưu đãi thuế quan và xây dựng niềm tin với đối tác quốc tế.
EuroCham cho biết, hiện có tới 56% doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam nộp chứng từ C/O định kỳ hàng tháng. Tỷ lệ trên một lần nữa cho thấy tầm quan trọng của công cụ này trong hoạt động xuất khẩu.
Chỉ riêng trong năm 2024, Việt Nam đã cấp hơn 1,8 triệu C/O ưu đãi, tương đương giá trị xuất khẩu trên 100 tỷ USD. So với năm 2023, con số này tăng 18% về lượng và 28% về giá trị, chiếm khoảng 28% tổng kim ngạch xuất khẩu sang các thị trường có hiệp định FTA. Đáng chú ý, xuất khẩu sang EU trong cùng năm đã đạt mức cao nhất từ trước đến nay với 51,7 tỷ USD, tăng 18,4% so với cùng kỳ năm trước, phản ánh rõ xu hướng tận dụng hiệu quả EVFTA trong thương mại song phương.
Từ tháng 5/2025, Việt Nam đã tập trung hóa quy trình cấp C/O và đang hướng đến xây dựng một nền tảng kỹ thuật số quốc gia để thúc đẩy hơn nữa dòng chảy thương mại. Dù một số doanh nghiệp đã nhận được C/O trong vòng chưa đầy 24 giờ, nhiều đơn vị khác vẫn phải chờ đợi hơn 1 tuần, gây tắc nghẽn dòng vốn và chậm tiến độ giao hàng.
Trước thực trạng này, các doanh nghiệp châu Âu kêu gọi cải thiện thủ tục theo hướng minh bạch, đơn giản và hiệu quả hơn, như triển khai cơ chế đăng ký điện tử và cho phép doanh nghiệp tự chứng nhận xuất xứ. Những đổi mới này không chỉ giúp tháo gỡ các điểm nghẽn hiện tại mà còn củng cố niềm tin vào hiệu quả lâu dài của EVFTA.
Mới đây, Bộ Công Thương đã ban hành Thông tư số 40/2025/TT-BCT quy định chi tiết về việc cấp C/O và chấp thuận bằng văn bản cho thương nhân tự chứng nhận xuất xứ hàng hóa xuất khẩu, có hiệu lực từ ngày 1/7/2025.
Điểm nổi bật của Thông tư là việc triển khai bắt buộc toàn bộ quy trình cấp C/O và văn bản chấp thuận thông qua Hệ thống eCoSys, do Trung tâm Phát triển thương mại điện tử và Công nghệ số (eComDX) thuộc Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương) quản lý hạ tầng kỹ thuật.
Hệ thống này thực hiện các chức năng như tạo tài khoản, cấp mã số đơn vị có thẩm quyền, công khai danh sách tổ chức được phép cấp C/O và đảm bảo kết nối dữ liệu với Cổng thông tin một cửa quốc gia. eCoSys đóng vai trò trung tâm trong việc chuẩn hóa, số hóa và liên thông toàn bộ dữ liệu xuất xứ hàng hóa, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý và tạo thuận lợi cho hoạt động xuất khẩu.
Ông Bruno Jaspaert, Chủ tịch EuroCham đánh giá, EU vẫn là một trong những đối tác kinh tế ổn định và bền vững nhất của Việt Nam. Nếu chúng ta tiếp tục chung sức, tháo gỡ các rào cản và tập trung vào thực thi hiệu quả, EVFTA sẽ tiếp tục chứng minh cho cả thế giới rằng các hiệp định thương mại song phương có thể tạo ra giá trị thực tiễn và lợi ích lâu dài cho cả hai bên.
“Với tầm quan trọng ấy, EuroCham và cộng đồng doanh nghiệp châu Âu cam kết sát cánh cùng Việt Nam trong giai đoạn mang tính bước ngoặt này”, Chủ tịch EuroCham nhấn mạnh và khẳng định: “Chúng tôi xem Việt Nam là ngôi nhà thứ hai của mình và sẽ đồng hành cùng Việt Nam trong quá trình hiện thực hóa các mục tiêu tăng trưởng dài hạn”.
