Thúc đẩy áp dụng BIM trong xây dựng, vận hành công trình

Với các dự án lớn như đường sắt đô thị, việc áp dụng BIM giúp kiểm soát tốt xung đột thiết kế, quản lý tốt tiến độ và giao diện thi công. Ảnh: Lê Tiên

Còn vướng mắc, thiếu sót trong áp dụng BIM

Tại Hội thảo “Áp dụng BIM trong hoạt động xây dựng: Đánh giá năng lực nhà thầu, điều kiện đấu thầu và chi phí áp dụng”, TS Tạ Ngọc Bình, Trưởng phòng Nghiên cứu kinh tế đầu tư và Xây dựng số, Viện Kinh tế xây dựng (Bộ Xây dựng) cho biết, các văn bản pháp lý do Chính phủ và Bộ Xây dựng ban hành đã tạo ra hệ quy chuẩn và hướng dẫn khá đồng bộ cho áp dụng BIM trong các gói thầu. Từ đó, việc áp dụng BIM dần gia tăng, năm 2023 chỉ có 12 gói thầu, năm 2024 tăng lên 61 gói và 6 tháng đầu năm 2025 là 110 gói thầu.

Theo ông Nguyễn Tiến Thông, Ban Quản lý đường sắt đô thị Hà Nội, BIM hiện nay không còn bó hẹp trong ý nghĩa mô hình thông tin công trình, mà đã trở thành một giải pháp chính để chuyển đổi số ngành xây dựng, mục đích là tạo ra bản sao số song hành của các công trình. Với những dự án giao thông đô thị có vốn đầu tư lớn và nhiều bên tham gia như các tuyến đường sắt đô thị của Hà Nội, việc áp dụng BIM với các quy trình phối hợp nhiều bên, quy trình quản lý dự án theo ISO 9001:2015 giúp kiểm soát tốt xung đột thiết kế, quản lý tốt tiến độ và giao diện thi công, hỗ trợ hiệu quả công tác thẩm định, phê duyệt, nghiệm thu, bàn giao của các cơ quan quản lý.

Tuy nhiên, việc áp dụng BIM trong hoạt động xây dựng, theo nhiều ý kiến, vẫn còn vướng mắc. TS. Nguyễn Văn Chính, Khoa Công trình thuộc Trường Đại học Giao thông vận tải cho rằng, một điểm yếu lớn hiện nay là chưa có quy định cụ thể về áp dụng BIM trong giai đoạn thi công - khâu chiếm tỷ trọng lớn trong dự án xây dựng. Hệ quả là nhà thầu và tư vấn đấu thầu thường hiểu khác nhau về các yêu cầu BIM, gây khó khăn trong việc lập hồ sơ mời thầu và đánh giá hồ sơ dự thầu.

Từ kinh nghiệm thực tiễn tại các dự án áp dụng BIM, ông Phạm Phú Đức - Phó Tổng giám đốc Công ty CP Tư vấn thiết kế xây dựng Đà Nẵng chỉ ra một số rào cản trong công tác lựa chọn nhà thầu dự án đầu tư xây dựng áp dụng BIM như tách BIM ra khỏi gói thầu tư vấn thiết kế để chỉ định thầu; rào cản về thời gian triển khai; tiêu chí mập mờ, không xác định được kết quả nghiệm thu…

Theo một số ý kiến khác, quy định chi phí cho các dự án áp dụng BIM theo quy định hiện hành còn cứng nhắc, thiếu linh hoạt, không khuyến khích nhà thầu tối ưu hóa chi phí. Nhân lực đáp ứng yêu cầu còn ít…

Làm gì để áp dụng BIM thành công?

Ông Nguyễn Văn Chính chỉ ra, theo quy định hiện hành, mức độ, nội dung áp dụng BIM do chủ đầu tư hoặc các bên thỏa thuận trong hợp đồng. Điều này đặt ra yêu cầu các bên phải hiểu rất rõ về BIM, khả năng triển khai trong thực tế để xác định mục tiêu, nội dung áp dụng BIM cho dự án, trên cơ sở đó thể hiện trong hồ sơ mời thầu và hồ sơ dự thầu. Do đó, việc đào tạo, cập nhật kiến thức về BIM phải được thực hiện cho tất cả các bên trước khi triển khai dự án. Đặc biệt lưu ý vai trò của tư vấn đấu thầu, phải hiểu rõ về BIM trong giai đoạn triển khai dự án (bước chuẩn bị đầu tư, thực hiện đầu tư) để giúp chủ đầu tư “ra đề bài” và “chấm bài”.

Ông Chính kiến nghị bổ sung một số quy định thống nhất các biểu mẫu đấu thầu đối với gói thầu áp dụng BIM, đảm bảo tương thích, đồng bộ với các quy định hiện hành, phù hợp với năng lực, mức độ áp dụng BIM thực tế. Chuẩn hóa dữ liệu BIM trong quá trình thi công, khi bàn giao cho đơn vị quản lý, vận hành công trình.

Theo ông Trần Văn Tâm - Giám đốc Công ty CP IDECO Việt Nam, sự quyết liệt của người đứng đầu, đặc biệt là chủ đầu tư, sự phối hợp của các bên liên quan đến dự án là điều kiện tiên quyết để việc áp dụng BIM đi vào thực chất, hiệu quả.

Nhiều ý kiến cho rằng, để triển khai BIM thành công, cần bổ sung tiêu chí BIM trong hồ sơ mời thầu với trọng số cao, đặc biệt là các dự án nhóm A sử dụng vốn đầu tư công; chuẩn hóa khái niệm và nhân sự BIM trong pháp luật về xây dựng; ban hành thông tư hướng dẫn riêng về chi phí BIM; tăng cường đào tạo BIM cho sinh viên, nhà thầu và công chức nhà nước.