 |
| Sau khi triển khai hoàn thành 3.000 km đường bộ cao tốc vào cuối năm 2025, các doanh nghiệp ngành xây dựng đã trưởng thành, sẵn sàng cho những dự án, gói thầu lớn hơn trong thời gian tới. Ảnh: Sơn Hải |
Điều gì làm nên kỳ tích?
Nhìn nhận những nguyên nhân tạo nên đột phá trong phát triển đường cao tốc, tại Tọa đàm “Sức bật từ 3.000 km đường cao tốc”, ông Trần Chủng, Chủ tịch Hiệp hội Các nhà đầu tư công trình giao thông đường bộ Việt Nam nhấn mạnh đến cách làm quyết liệt của cả hệ thống chính trị trong phát triển kết cấu hạ tầng giao thông thời gian qua, từ việc nhìn thẳng vào thực tiễn, phát hiện những bất cập và đề ra những giải pháp quyết liệt tháo gỡ. Đó là cơ chế đặc thù trong khai thác mỏ đất, vật liệu xây dựng hay công tác đấu thầu, chỉ định thầu cũng như những nỗ lực thúc đẩy sự phát triển vượt bậc của khoa học công nghệ. Nhiều nhà đầu tư, nhà thầu đã nhận thấy được cơ hội trong việc triển khai các dự án đường cao tốc, sẵn sàng đầu tư đẩy mạnh phát triển khoa học công nghệ, đầu tư thiết bị, máy móc và các sáng kiến thi công ra đời thay cho các công nghệ lạc hậu.
“Có thể khẳng định, khoa học công nghệ đã tác động rất lớn để góp phần hoàn thành mục tiêu 3.000 km đường cao tốc. Trước đây, chúng ta lo lắng về câu nói: “Ở đâu có ép tiến độ, ở đâu có ép giá không có chất lượng công trình khi hoàn thành”. Song, vừa qua, dù thúc tiến độ nhưng nhờ ứng dụng khoa học công nghệ, các công trình của chúng ta vẫn bảo đảm chất lượng”, ông Trần Chủng nhận định.
Từ thực tiễn triển khai cao tốc Quảng Ngãi - Hoài Nhơn, tuyến cao tốc có chiều dài lớn nhất, nhiều hầm xuyên núi quy mô lớn nhất trong 12 dự án thành phần cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 2, nhưng thời gian thi công vẫn được lên kế hoạch rút ngắn tới hơn 8 tháng so với kế hoạch, ông Nguyễn Quang Huy, Tổng giám đốc Tập đoàn Đèo Cả chia sẻ vai trò quan trọng từ các giải pháp, biện pháp thi công mới. Ông Huy cho biết, nếu thông thường, hầm giao thông chỉ có thể thi công hai mũi từ hai đầu hầm thì để đẩy nhanh tiến độ, Đèo Cả đã đưa ra giải pháp mở rộng không gian trong hầm để tăng thiết bị, máy móc thi công. Nếu như trước đây mỗi bước đào chỉ từ 1 - 3m thì khi thi công hầm số 3, Đèo Cả đã cải tiến phương pháp để mỗi bước đào đạt từ 4 - 6m, nhờ đó đẩy nhanh được tiến độ. Bước vào giai đoạn hoàn thành, thông thường chỉ bố trí hai bộ phận khuôn thường và hai bộ phận khuôn mở rộng, riêng với cao tốc Quảng Ngãi - Hoài Nhơn đã bố trí 10 bộ phận khuôn so le để thi công đồng thời, để bước vào công đoạn hoàn thiện bê tông vỏ hầm ngắn nhất có thể. Để vượt qua khó khăn do thiếu nước, Đèo Cả cũng đã có sáng kiến "tuần hoàn nguồn nước trong thi công hầm".
Ông Phạm Văn Khôi, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Đầu tư và Xây dựng giao thông Phương Thành nhấn mạnh đến quyết sách đúng đắn của Chính phủ trong phân chia gói thầu quy mô lớn và lựa chọn những nhà thầu đủ mạnh, đủ kinh nghiệm thi công. Nhà thầu đủ kinh nghiệm tức là có phương pháp, giải pháp, phối hợp với các bộ, ngành, chủ đầu tư, cơ quan chức năng địa phương để xử lý các khó khăn, vướng mắc về mặt bằng, vật liệu; áp dụng các công nghệ phù hợp với địa hình, địa chất, tối ưu năng suất lao động, giảm sức người, tăng sức máy, chủ động tăng ca, tăng kíp trong tất cả thời gian thời tiết thuận lợi. Nhờ đó, tiến độ thi công dự án được rút ngắn đáng kể. Sau các tuyến cao tốc trục dọc hoàn thành, các tuyến cao tốc trục ngang, trục hướng tâm đang tiếp tục được đầu tư. Mỗi lần như thế, nhà thầu lại rút ra nhiều bài học quý báu, tôi luyện thêm bản lĩnh, kinh nghiệm và nâng cao năng lực máy móc, thiết bị, tài chính.
Ông Nguyễn Bá Đoàn, Chủ nhiệm chính trị Binh Đoàn 12 thì cho rằng, yếu tố quan trọng hàng đầu là vật liệu, dự án nào giải quyết được vấn đề vật liệu là thắng lợi. “Dự án cao tốc đoạn Cần Thơ - Cà Mau là ví dụ. Nhờ giải quyết thành công nguồn vật liệu, chúng tôi đã cơ bản hoàn thành phần việc của mình trước 1 tháng, sẵn sàng thông xe vào dịp 19/12/2025”, đại diện Binh đoàn 12 chia sẻ.
Cơ hội lớn, đòi hỏi doanh nghiệp phải lớn gấp đôi gấp ba
Ông Nguyễn Hải Vinh, Phó Tổng giám đốc Tổng công ty Thăng Long cho biết, các dự án cao tốc lớn được triển khai trong thời gian qua, đặc biệt là cao tốc Bắc - Nam phía Đông là môi trường thực tế để rèn luyện doanh nghiệp, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Nhiều doanh nghiệp đã mạnh dạn tăng cường đầu tư máy móc để chinh phục khối lượng công việc lớn trong thời gian ngắn. Sau khi thực hiện dự án cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2, hàng loạt nhà thầu xây dựng đã trưởng thành, sẵn sàng cho những gói thầu lớn hơn.
Theo ông Phạm Văn Khôi, cơ hội với các nhà thầu tới đây còn rất lớn. Khối lượng công việc trong nhiệm kỳ tới dự kiến gấp 4 - 5 lần nhiệm kỳ vừa qua, đòi hỏi các doanh nghiệp cũng phải lớn gấp 2 - 3 lần, tăng tốc lên nhiều lần mới có thể đáp ứng khối lượng công việc. Lãnh đạo Phương Thành mong muốn có chính sách hỗ trợ trong việc đào tạo nhân lực - yếu tố gần như quyết định tới việc thành bại của các dự án trong thời gian tới, bên cạnh đó là việc tháo gỡ các cơ chế bứt phá về nguồn vật tư, vật liệu tại địa phương. Khi đó, cùng với việc ứng dụng công nghệ, AI trong quản lý, điều hành, năng suất làm việc chắc chắn sẽ tăng cao để đạt được những thành tựu mới.
Để phấn đấu hoàn thành mục tiêu 5.000 km đường cao tốc vào năm 2030, ông Trần Chủng nêu 3 vấn đề chính là cơ chế, chính sách; sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị và sự đồng hành của Nhà nước đối với các doanh nghiệp trong phát triển, ứng dụng khoa học công nghệ. Cơ chế, chính sách phải mở đường, nguồn lực mới được khơi thông để hoàn thành mục tiêu xây dựng tiếp 2.000 km trong giai đoạn 2026 - 2030.
Nhấn mạnh tầm quan trọng của yếu tố con người, ông Nguyễn Bá Đoàn chia sẻ, nguồn nhân lực là vấn đề hết sức đau đầu của doanh nghiệp xây dựng. Kỹ sư hiện rất khó tuyển. Cấp có thẩm quyền cần quan tâm hơn nữa đến đào tạo nguồn nhân lực cho ngành giao thông với những cơ chế, chính sách hấp dẫn hơn để hút người học.
Nhiều doanh nghiệp cũng chia sẻ đã chấp nhận bù chi phí, hy sinh mục tiêu lợi nhuận để bảo đảm tiến độ dự án, vì danh dự nhà thầu. Doanh nghiệp rất kỳ vọng những nhà thầu tăng ca, tăng kíp làm thêm giờ cần phải được khuyến khích bằng cơ chế thưởng xứng đáng để có động lực bứt tốc ở những dự án tiếp theo.
Theo ông Lê Quyết Tiến, Cục trưởng Cục Kinh tế - Quản lý đầu tư xây dựng thuộc Bộ Xây dựng, bài học kinh nghiệm từ các dự án lớn cho thấy, nếu không có kế hoạch đầu tư, kiện toàn bộ máy, nâng cao năng lực, việc triển khai dự án sẽ bị ảnh hưởng rất lớn. Trong giai đoạn tới, các doanh nghiệp phải không ngừng lớn hơn. Càng lớn, góc độ quản trị sẽ khác, hệ thống quản lý có điều kiện cải thiện, đáp ứng nhu cầu công việc. Cùng với đó, ông Tiến cho rằng, để tạo động lực cho nhà thầu phát triển, các ban quản lý dự án cũng cần căn cứ quy định pháp luật hiện hành, nghiên cứu, rà soát, đề xuất thưởng tiến độ cho doanh nghiệp, nhà thầu thi công tốt, đáp ứng các yêu cầu dự án.
