Tạo khung pháp lý minh bạch, đồng bộ
Thảo luận tại hội trưởng, nhiều đại biểu tán thành việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Kinh doanh bảo hiểm, góp phần cắt giảm điều kiện đầu tư kinh doanh đối với hoạt động kinh doanh bảo hiểm; đơn giản hóa thủ tục hành chính; tháo gỡ một số khó khăn, vướng mắc cấp thiết. Đặc biệt, đáp ứng yêu cầu thể chế hóa chủ trương lớn tại Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân, tạo môi trường kinh doanh minh bạch, ổn định, khả thi và giảm tối đa chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp. Dự án Luật sẽ góp phần tạo khung pháp lý minh bạch, đồng bộ và hiệu lực cao hơn, qua đó bảo vệ tốt hơn quyền lợi của bên mua bảo hiểm, nâng cao năng lực quản trị và cạnh tranh của các doanh nghiệp bảo hiểm, thúc đẩy sự phát triển bền vững, lành mạnh của thị trường bảo hiểm Việt Nam.
Tuy nhiên, một số ý kiến đề nghị chỉ sửa đổi, bổ sung những nội dung thực sự cấp bách, có tác động trực tiếp đến thị trường, việc mở rộng phạm vi hoặc sửa những nội dung chưa chín sẽ gây xáo trộn không cần thiết. Đồng thời, cần quán triệt yêu cầu đổi mới tư duy lập pháp, chuyển mạnh từ tiền kiểm sang hậu kiểm nhưng phải đồng bộ về cơ chế thực thi.
Về vấn đề hợp đồng bảo hiểm, đại biểu Lê Xuân Thân (Khánh Hòa) cho rằng, Điều 17 của Luật Kinh doanh bảo hiểm năm 2022 chỉ đưa những nội dung căn bản của hợp đồng bảo hiểm cần phải có và quy định giao cho Bộ Tài chính hướng dẫn thi hành về 2/5 loại bảo hiểm. Trong khi thực tế người mua bảo hiểm tiếp cận ở nhiều lĩnh vực bảo hiểm khác nhau và cơ quan bán bảo hiểm luôn đưa ra một hợp đồng rất dài và khó hiểu, dẫn đến tình trạng người mua chưa đọc hết hợp đồng đã ký và cuối cùng xảy ra tranh chấp hoặc thiệt hại khi có vấn đề xảy ra.
Đại biểu Lê Xuân Thân đề nghị, cần sửa Điều 17 về nội dung của 5 loại hợp đồng bảo hiểm; đồng thời, giao cho Chính phủ ban hành hướng dẫn cụ thể từng loại một và phải có mẫu hợp đồng, ngắn gọn, dễ hiểu, góp phần bảo vệ quyền lợi của người mua bảo hiểm.
Về giám sát hoạt động kinh doanh bảo hiểm qua ngân hàng, theo Thông tư 34/2024/TT-NHNN, các ngân hàng thương mại, chi nhánh ngân hàng nước ngoài được thực hiện hoạt động đại lý bảo hiểm theo quy định của Luật Kinh doanh bảo hiểm và các văn bản hướng dẫn.
Đại biểu Hà Sỹ Huân (Thái Nguyên) cho rằng, kinh doanh bảo hiểm qua ngân hàng là một kênh phân phối tất yếu, phù hợp với xu hướng quốc tế, góp phần mở rộng độ bao phủ bảo hiểm, tận dụng mạng lưới và dữ liệu khách hàng của hệ thống ngân hàng. Tuy nhiên, thực tiễn thời gian qua cho thấy, nhiều bất cập trong cách thức triển khai, đặc biệt là tình trạng “ép” mua bảo hiểm gắn với vay vốn và che giấu thông tin sản phẩm.
Đại biểu Hà Sỹ Huân đề nghị phải đặt hoạt động kinh doanh bảo hiểm qua ngân hàng trong khuôn khổ pháp lý chặt chẽ, có giám sát thực chất và có chế tài nghiêm minh, bảo đảm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người tham gia bảo hiểm; bảo đảm sự minh bạch, lành mạnh và bền vững của thị trường và giữ gìn niềm tin của người dân đối với cả hệ thống ngân hàng và bảo hiểm.
Đồng thời, bổ sung vào dự thảo Luật quy định về nguyên tắc và giám sát kinh doanh bảo hiểm, trong đó quy định rõ ràng về việc minh bạch giữa hoạt động tư vấn bảo hiểm và cho vay/huy động vốn của ngân hàng; cấm tuyệt đối hành vi ép buộc mua bảo hiểm khi vay vốn, đồng thời tăng cường chế tài đối với cả ngân hàng và doanh nghiệp bảo hiểm khi vi phạm quy tắc tư vấn.
Minh bạch trong quản lý, giám sát
Giải trình trước Quốc hội về Dự thảo Luật và làm rõ các vấn đề được các đại biểu Quốc hội nêu, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng nhìn nhận thời gian qua có tình trạng nhân viên ngân hàng tư vấn kèm theo bán bảo hiểm, gây nhầm lẫn giữa sản phẩm ngân hàng và sản phẩm bảo hiểm, thậm chí ghi nhận một số trường hợp ép mua. Ngân hàng Nhà nước đã chỉ đạo quyết liệt nhằm chấm dứt tình trạng này.
“Luật Tổ chức tín dụng nghiêm cấm tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài và nhân viên gắn việc bán bảo hiểm không bắt buộc với sản phẩm dịch vụ ngân hàng dưới mọi hình thức. Luật Kinh doanh bảo hiểm cũng cấm đe dọa, cưỡng ép giao kết hợp đồng bảo hiểm. Cùng với đó, quy định tư vấn phải ghi âm nhằm tăng minh bạch trong hoạt động đại lý. Bộ Tài chính đã và sẽ tiếp tục kiểm tra, xử lý sai phạm và trình các cấp có thẩm quyền, ban hành các quy định nhằm ngăn chặn tình trạng này", Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng khẳng định.
Về hoạt động thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực bảo hiểm, Bộ trưởng cho biết dự thảo Luật giữ nguyên quy định hiện hành và chỉ bổ sung thẩm quyền của Bộ Tài chính trong một số nội dung chưa được quy định tại Luật Thanh tra và Nghị định năm 2017, đảm bảo không chồng chéo trong quy định pháp luật. Quy định trong dự thảo Luật thể hiện rõ ràng, minh bạch, đầy đủ nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan quản lý nhà nước trong quản lý, giám sát, kiểm tra chuyên ngành và xử lý vi phạm hành chính, phù hợp thông lệ quốc tế.
Bộ trưởng khẳng định nhiều lĩnh vực khác như thuế cũng đang thực hiện kiểm tra chuyên ngành thay cho thanh tra, với hàng nghìn cuộc kiểm tra mỗi năm; lĩnh vực bảo hiểm cũng tương tự như vậy và không gây chồng chéo. Tuy nhiên, Bộ Tài chính sẽ tiếp thu ý kiến đại biểu để tiếp tục rà soát, bảo đảm đồng bộ, khả thi, không có kẽ hở trong quá trình thực hiện.
Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng nhấn mạnh, mục tiêu sửa đổi Luật lần này chỉ tập trung vào những vấn đề cần thiết, cấp bách, cắt giảm và đơn giản hóa điều kiện kinh doanh, thủ tục hành chính, tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp. Các nội dung khác Bộ Tài chính ghi nhận để tiếp tục nghiên cứu trong sửa đổi tổng thể Luật thời gian tới.
Với các nội dung thuộc văn bản quy định chi tiết như nghị định, thông tư, Bộ Tài chính sẽ tiếp tục rà soát, đề xuất sửa đổi; đồng thời tăng cường giám sát, kiểm tra trong hoạt động kinh doanh bảo hiểm. Bộ trưởng khẳng định Bộ Tài chính sẽ phối hợp chặt chẽ với các cơ quan của Quốc hội để tiếp thu tối đa, hoàn thiện dự thảo Luật với chất lượng tốt nhất trình Quốc hội thông qua.
